ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Σάββατο 29 Ιουλίου 2017

Portulaca oleracea γλιστρίδα αντράκλα

Αθήνα 14/07/2017

Η Portulaca oleracea L. 1753, είναι κοσμοπολίτικο φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: εποχικά λιμνία, χωράφια, κήποι, γλάστρες κλπ, σε υψόμετρα 0-400 (-1100) μ.
Κοινές ονομασίες: γλιστρίδα, αντράκλα.
Ποώδες φυτό, έρπον, με βλαστούς διακλαδισμένους και φύλλα αντωοειδή, σαρκώδη, λεία, συχνά με σκούρα χροιά στα χείλη.
Τα άνθη είναι κίτρινα και φύονται στις μασχάλες ή στις κορυφές των βλαστών σε μικρές ομάδες.
Ανθίζει (Μάρτιο) Απρίλιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Portulaca > portula πορτάκι ==> λόγω της αποκοπής του καρπού που αποτελείται από μια κάψουλα, η οποία ανοίγει με ένα μικρό κάλυμμα, ακριβώς όπως μια μικρή πόρτα.
oleracea > ólus óleris, λαχανικό.





Δευτέρα 24 Ιουλίου 2017

Centranthus calcitrapae

Πεντέλη 09/04/2010

Ο Κέντρανθος η πεδιλοπαγίς (Centranthus calcitrapae (L.) Dufr. 1811) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη της Ελλάδα, εκτός από την Βόρεια Πίνδο και την Δυτική Μακεδονία.
Συνώνυμο: Valeriana calcitrapae L.
Φυτό όρθιο, μερικώς διακλαδισμένο, μεταβλητό στο μέγεθος αλλά συνήθως  με ύψος 10-30 εκ.
Φύλλα απλά ή λοβωτά. με μακρύ μίσχο.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, εποχιακά υγρές θέσεις, ανοίγματα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-700 (-1400) μ.
Άνθη σωληνωτά 2-3mm, αυνήθως ρόδινα.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Centranthus > κέντρο + άνθος - αναφορά στο πλήκτρο του άνθους = Κέντρανθος.
calcitrapae > calx calcis φτέρνα + trappa παγίδα ==> πιθανώς από τα αγκάθια των λουλουδιών που τραυματίζουν τα πόδια ===> για τον Centranthus calcitrapae από τον ίδιο βιότοπο με την Centaurea calcitrapa = πεδιλοπαγίς.





Πέμπτη 20 Ιουλίου 2017

Atractylis cancellata

Ανάβυσσος 05/03/2013

Η Ατρακτυλίς η εσχαρωτή (Atractylis cancellata L. 1753), είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός της ΒΔ χώρας.
Ετήσιο φυτό, 3-20 εκ., λεπτό, όρθιο με βλαστό μάλλον άκαμπτο, συχνά πορφυρό.
Βασικά φύλλα σε ρόδακα, επιμήκη, οδοντωτά, ελαφρώς αραχνοειδή. Φύλλα βλαστού παρόμοια, ακανθώδη, ημιπερίβλαστα
Κεφάλια μονήρη που καλύπτονται με εξωτερικά φυλλάρια, ευδιάκριτα, γραμμικά ακανθώδη, που σχηματίζουν ένα ωοειδές πλέγμα.
Βιότοπος: φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, άκρες δρόμων, σε υψόμετρα 0-600 (-1000) μ.
Ανθοφόρα κεφάλια με ρόδινα-μοβ σωληνωτά ανθίδια.
Ανθίζει από τέλη Μαρτίου μέχρι μέσα Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Atractylis > άτρακτος ==> τα κεφάλια λουλουδιών χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαιότητα ως άτρακτοι στην κλώση = Ατρακτυλίς.
cancellata > cancélli –orum πλέγμα, εσχάρα, κιγκλίδωμα = εσχαρωτή, δικτυωτή.





Τετάρτη 19 Ιουλίου 2017

Linaria simplex

Πεντέλη 13/03/2010

Η Λιναρία η απλή (Linaria simplex (Willd.) DC. 1805) είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: αγροί, ξηρά λιβάδια, λιβάδια,  σε υψόμετρα 0-800 μ. και περιστασιακά έως τα 1600 μ.
Άνθη κίτρινα 5-9 χιλ.
Ανθίζει από τον Μάρτιο έως της αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Linaria > λίνον (Linum latin), επειδή έχει ίδι φύλλα με το λίνον = Λιναρία.
simplex > simplex, -plicis απλό, επειδή έχει έναν απλό μη διακλαδισμένο βλαστό = απλός.





Τρίτη 18 Ιουλίου 2017

Petrorhagia dubia

Πεντέλη 09/05/2010

Η Πετροραγία η αμφίβολη [Petrorhagia dubia (Raf.) G.López & Romo 1988] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Petrorhagia velutina (Guss.) P.W. Ball & Heywood.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, χέρσα χωράφια, ελαιώνες, παράκτια ενδιαιτήματα  σε υψόμετρα 0-1200 (-1800) μ.
Μονοετές φυτό με βλαστό ψηλό, 10-40 εκ., χνουδωτό.
Φύλλα μικρά, γραμμοειδή.
Κάλυκας ωοειδής με πλατιά λέπια και πέταλα ανοιχτορόδινα, δίλοβα, με σκούρες νευρώσεις
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Petrorhagia > πέτρα + ραγή (ελληνιστική: ραγάς, ραγάδος) ρωγμή, ρήγμα, σχισμή ==> αναφορά   στο περιβάλλον ανάπτυξης τέτοιων φυτών, στις ρωγμές των πετρωμάτων και στα διάκενα ανάμεσα στις πέτρες = Πετροραγία.
dúbius, a, um = αμφίβολη, αβέβαιη.
velútinus, a, um > από την γαλλική λέξη velu βελούδο = βελούδινη.





Δευτέρα 17 Ιουλίου 2017

Acinos graveolens

Πεντέλη 28/05/2013

Ο Άκινος ο βαρύσμος, [Acinos graveolens (M. Bieb.) Link 1822], είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Ετήσιο φυτό, μέτρια διακλαδισμένο, με τριχωτούς βλαστούς, ύψους 4-12 εκ.
Φύλλα οδοντωτά με κοκκινωπές νευρώσεις, τα χαμηλότερα συχνά είναι πορφυρά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, θαμνώνες, σε υψόμετρα 0-1300 μ.
Στεφάνη 7-10 χιλ. ρόδινη ή μπλε-μοβ.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Acinos < άκινος (και άκονος), φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
gravéolens < grávis βαρύς + oleo μυρίζω, οσφραίνομαι = βαρύοσμος.

«ἄκινος ἢ ἄκονος· πόα ἐστὶ λεπτόκαρφος, στεφανωματική, παραπλήσιος ὠκίμῳ, δασυτέρα δὲ καὶ εὐώδης· παρ' ἐνίοις δὲ καὶ κηπεύεται. ἵστησι δὲ κοιλίαν καὶ ἔμμηνα πινομένη φύγεθλά τε καὶ ἐρυσιπέλατα καταπλασσομένη θεραπεύει».
Διοσκουρίδης


Κυριακή 16 Ιουλίου 2017

Paronychia albanica subsp. graeca

Κιθαιρώνας 12/05/2013

Η Παρωνυχία η γραική (Paronychia albanica Chaudhri subsp. graeca Chaudhri 1968) είναι ενδημική του μεγαλύτερου μέρους της Ελλάδας. εκτός από τα νησιά.
Πολυετές, ποώδες, θυσσανωτό φυτό. Βλαστοί 3-10 εκατοστών, έρποντες, που σχηματίζουν μια συμπαγή μάζα.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις με μαλακό ασβεστόλιθο
Άνθη: πρασινοκίτρινα, μικρά που περικλείονται από τα μεγαλύτερα διαφανή βράκτια, δίνοντας μια εύθραυστη εμφάνιση στο φυτό.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Κιθαιρώνας, Γεράνεια, Πάστρα...

Ετυμολογία:
Paronychia > παρά + όνυξ (όνυχος) - από την ημιδιαφανή εικόνα των βρακτίων που μοιάζουν με νύχι = Παρωνυχία.
albanica  > Αλβανία.
graeca  > Graecia = γραική, ελληνική.c



Σάββατο 15 Ιουλίου 2017

Silene cretica

Πεντέλη 08/05/2009

Η Σιληνή η κρητική (Silene cretica L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός από την Ήπειρο και την ΒΔ Μακεδονία.
Λεπτόκλαδο, λίγο διακλαδισμένο, μονοετές φυτό με τα κατώτερα φύλλα επιμήκη, αντωοειδή και τα ανώτερα γραμμοειδή, μυτερά.
Βιότοπος: ακαλλιέργητα χωράφια, πετρώδεις περιοχές.
Κάλυκας λείος, πιο στενός στα χείλη με πράσινες ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα, διαιρεμένα σε δυο λοβούς.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Silene> > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
cretica > Κρήτη.





Παρασκευή 14 Ιουλίου 2017

Myosotis refracta

Πάρνηθα 28/03/2013

Myosotis refracta, Boiss. 1841, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, δολίνες, σε υψόμετρα 500-2300 μ.
Μονοετές φυτό έως 25 εκ. Βλαστός με φύλλα μέχρι την βάση της ταξιανθίας.
Ταξιανθία αραιή προς τα κάτω, πυκνή στην άκρη.
Φύλλα στενά λογχοειδή με κατσαρές τρίχες από κάτω. Κάλυκας με κατσαρές τρίχες.
Άνθη γαλάζια με διάμετρο 1-1,5 χιλ.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Myosotis > μυς (ποντικός) + ους ωτός, το αυτί.
refractus, a, um > refringo ανακλώ, φανερώνω.





Πέμπτη 13 Ιουλίου 2017

Tussilago farfara

Πεντέλη 19/03/2014

Το Βήχιο (Tussilago farfara, L. 1753) είναι παλαιογεωγραφικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές φυτό με χοντρό ρίζωμα, από το οποίο ξεπετάγονται ανθικοί βλαστοί τριχωτοί, λεπιοειδείς, με ένα μόνο κεφάλι που έχει κίτρινα γλωσσοειδή ανθίδια, αρσενικά στο κέντρο και θηλυκά στις άκρες,
Τα φύλλα παρουσιάζονται μετά την άνθιση, είναι χνουδωτά από κάτω και μοιάζουν με τα φύλλα του κισσού.
Το βήχιο είναι γνωστό φαρμακευτικό φυτό από την αρχαιότητα, με ισχυρές αντιβηχικές ιδιότητες. Και σήμερα χρησιμοποιείται από φαρμακευτικές εταιρίες σε αντιβηχικά σκευάσματα και σε φίλτρα για καπνιστές. Για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται τα άνθη και τα φύλλα σε αποξηραμένη μορφή.
Το αρχαίο του όνομα ήταν χαμαιλεύκη αλλά επικράτησε το όνομα «βήχιο» που του έδωσε ο Διοσκουρίδης, ο οποίος το χρησιμοποιούσε ως αποτελεσματικό φάρμακο για τις αναπνευστικές παθήσεις.
Η λαϊκή ιατρική αντιμετωπίζει τον βήχα και την βρογχίτιδα παρασκευάζοντας ρόφημα με το βήχιο, που πίνεται τακτικά μέχρι να ατονήσουν τα συμπτώματα. Για δερματικές παθήσεις (καλόγερους, αποστήματα, κ.α.) χρησιμοποιούνται καταπλάσματα.
Βιότοπος: υγρά, αργιλικά και λασπώδη αλλά ηλιόλουστα εδάφη, σε υψόμετρα 0-1400 (-1900) μ..
Τα άνθη συλλέγονται αργά τον χειμώνα και τα φύλλα την άνοιξη, όταν εμφανιστούν.
Ανθίζει από τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Μαΐου.

Ετυμολογία:
Tussilago > tússis βήχα + λαγγάζω (υποχωρώ, ενδίδω) = Βήχιον.
farfara > farfarus, φυτό που αναφέρεται από τον Πλίνιο, ίσως από τoν παταπόταμο Fàrfaro (σήμερα Farfa) του Τίβερη.





Τρίτη 11 Ιουλίου 2017

Sarcopoterium spinosum

Γαλάτσι 24/02/2008

Το Sarcopoterium spinosum (L.) Spach 1846, είναι  φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Κοινό όνομα: αφάνα.
Βιότοπος: βασικό φυτό της φρυγανικής βλάστησης, (συχνά κυρίαρχο σε παράκτιες περιοχές), σε υψόμετρα 0-700 (-1400) μ.
Πολυετές πυκνό, κεφαλιόμορφο φρύγανο, πολύ αγκαθωτό.
Φύλλα μικρά αποτελούμενα από πολλά μικρά φυλλάρια.
Άνθη μικρά κόκκινα.
Οι όμορφοι μικροί, κόκκινοι, σαρκώδεις καρποί είναι πολύ χαρακτηριστικοί.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Sarcopoterium > σαρξ σαρκός + poterium > ποτήρ -ηρος, το ποτήρι ==> από το σχήμα του κάλυκα και την υφή των καρπών = Σαρκοποτήριο.
spinosum > spina, άκανθα, αγκάθι =  ακανθώδες.



Κυριακή 9 Ιουλίου 2017

Achillea ligustica

Πάρνηθα 15/06/2010

Η Achillea ligustica (All. 1773) είναι ευρωμεσογειακό φυτό. Η εξάπλωση του στην Ελλάδα περιλαμβάνει την Νότια Πίνδο, την Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και ορισμένα νησιά.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, φαράγγια, διάκενα κωνοφόρων δασών σε υψόμετρα 200-1100 (1800) μ.
Πολυετές φυτό ελαφρά ξυλώδες στην βάση.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.
Ετυμολογία:
Achillea < γένος αφιερωμένο στον μυθικό Αχιλλέα, που υποτίθεται ότο είχε χρησιμοποιήσει τέτοια φυτά για να θεραπεύει πληγές μετά τις μάχες.
ligustica <  Liguria Λιγουρία, περιοχή της Βόρειας Ιταλίας.




Σάββατο 8 Ιουλίου 2017

Melilotus siculus

Σχινιάς 23/04/2014

Ο Melilotus siculus (Turra) B.D. Jacks. 1894 είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση στη νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Συνώνυμο: Melilotus messanensis
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, παραθαλάσσιες θέσεις, σπάνια σε αγροτικές θέσεις, σε υψόμετρα έως 200 μ.
Ετήσιο ποώδες φυτό, με ύψος 20-50 εκ.
Φύλλα σύνθετα με 3 φυλλάρια. Φυλλάρια των κατώτερων φύλλων ομοιόμορφα και των ανώτερων φύλλων στενότερα και λεπτά.
Άνθη 15-30, σε πλευρικούς βότρεις. Στεφάνη κίτρινη.
Καρπός χέδρωπας, ωοειδής, σκούρος καφετής με 1-2 σπέρματα.
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Melilotus > μέλι + lotus (είδος τριφυλλιού με παρόμοιο άνθος).
siculus >  > Sicilia Σικελία = σικελικός.






Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017

Salvia viridis

Βουλιαγμένη 28/02/2013

Η Σάλβια η πράσινη (Salvia viridis, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Ετήσιο φυτό, τριχωτό, με ύψος 10-30 (-50) εκ.
Βλαστός όρθιος, απλός, σπάνια διακλαδισμένος.
Φύλλα απλά, ωοειδή, χνουδωτά, ελαφρώς οδοντωτά.
Βιότοπος: αμμώδεις και πετρώδεις θέσεις, παράκτιοι βιότοποι, φρύγανα, ξηρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (έως 1100 στην Κρήτη).
Άνθη ρόδινα ή ιώδη σε στάχυ.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Salvia > sálvo θεραπεύω, διασώζω - όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος γαι το φασκόμηλο Salvia officinalis για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
viridis, e = πράσινος, η, ο - από την γενική εμφάνιση του φυτού.






Τετάρτη 5 Ιουλίου 2017

Alyssum simplex

Βουλιαγμένη 28/02/2013

Το Alyssum simplex Rudolphi 1799 είναι ευρωσιβηρικό φυτό με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: σε διάφορους ξηρούς και ανοικτούς ασβεστολιθικούς οικότοπους, σε υψόμετρα 0-1100 (-1700) μ.
Ετήσιο πολύκλαδο φυτό με βλαστούς όρθιους ή ανερχόμενους, 5-20 εκ.
Φύλλα προμήκη-αντωοειδή ή προμήκη-λογχοειδή, τα χαμηλότερα απουσιάζουν κατά την άνθιση.
Πέταλα 3-4 μικρά, κυματιστά, 2,5 χιλ.
Κεράτια δισκοειδή έως 6 χιλ., χνουδωτά.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
 

Ετυμολογία:
Alyssum  > α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) = που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία).
simplex > simplex, -plicis, απλό.



Κυριακή 2 Ιουλίου 2017

Tyrimnus leucographus

Μεγαρίδα 06/04/2014

Ο Tyrimnus leucographus [(L.) Cass. 1828] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: άκρες αγρών και δρόμων, διάκενα κωνοφόρων δασών σε υψόμετρα 0-700 (1100) μ.
Ετήσιο φυτό ύψους 20-80 εκ.  Βλαστός, κάλυκας και φύλλα χνουδωτά.
Άνθιση: Απρίλιος - μέσα Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Tyrimnus < Τύριμνος θεότητα της αρχαίας πόλης Θυάτειρα, που ταυτίστηκε αργότερα με τον Απόλλωνα.
leucographus < λευκός + γραφή ==> αναφορά στο άνθος.