ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2010

Scilla subnivalis

Πάρνηθα 02/03/2008

Η Scilla subnivalis (Halácsy) Speta 1980, είναι ελληνικό ενδημικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, λιβάδια, σε υψόμετρα 400-1900 (2400) μ.
Πολυετές βολβόριζο φυτό με βλαστό κοκκινωπό, όρθιο. Τα φύλλα είναι γραμμοειδή, μέχρι 1 εκ. πλάτος, παράρριζα, μακρύτερα από τον βλαστό και σχεδόν πάντα δύο.
Άνθη έως 1,5 εκ., γαλάζια με μακρείς ποδίσκους σε αραιό βότρυ.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Scilla > σκίλλα (φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης).
subnivalis  >  sub (υπό, σχεδόν) + nivalis (του
χιονιού, επειδή αναπτύσσεται σε μεγάλα υψόμετρα).


Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2010

Freesia refracta

Υμηττός 26/02/2010 Hymittos

Η «φρέζα» (Freesia refracta) έχει πατρίδα το τμήμα της Νότιας Αφρικής με το μεσογειακό κλίμα. Είναι φυτό επιγενές (ξενικό). Στην Αττική και την Πελοπόννησο (ιδιαίτερα στη Μάνη) έχει εγκλιματιστεί τόσο καλά, ώστε να αναπαράγεται μόνη στην φύση. Πρόκειται δηλαδή για φυτά που λέγονται «δραπέτες», επειδή «δραπέτευσαν» από καλλιέργειες σε κήπους ή γλάστρες. Η φρέζα έχει άνθη χρώματος κρεμ που γέρνουν μονόπλευρα, γι' αυτό και το επιστημονικό της όνομα είναι Φρεέζια η καμπτή (refracta). Κυκλοφορούν, βεβαίως, και πολλά τεχνητά υβρίδια, όπως αυτό της φωτογραφίας από τις πλαγιές του Υμηττού.

Παρασκευή 22 Οκτωβρίου 2010

Cyclamen hederifolium

Πάρνηθα 18/10/2008 Μπάφι

Το Κυκλάμινο το κισσόφυλο (Cyclamen hederifolium, Sol ex Aiton 1789 subsp. hederifolium) είναι μεσογειακό είδος, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Φύλλα παρόμοια μ΄ αυτά του κισσού (hedera) απ' όπου και το όνομα. Τα φύλλα εμφανίζονται μαζί με τα άνθη ή αμέσως μετά.
Κόνδυλος πολύ μεγάλος, πεπλατυσμένος, χωρίς χοντρές ρίζες.
Άνθη ανοιχτορόδινα, σκούρα με προεξοχές στη στεφάνη.
Ανθίζει το φθινόπωρο σε δροσερές και σκιερές τοποθεσίες, σε δάση, χαράδρες και ρεματιές.
Είδος συχνά καλλιεργούμενο.

Ετυμολογία
Cyclamen > κυκλάμινος > κύκλος - από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί καιη στεφάνη.
hederifolium > hedera (λατιν) κισσός + folium (λατιν.) φύλλο = κισσόφυλλο.

Κυριακή 17 Οκτωβρίου 2010

Φθινοπωρινά λουλούδια από τον Υμηττό

φωτογραφίες (c) Γιάννης Κοφινάς

Μετά και τις τελευταίες βροχές τα βουνά της Αττικής γέμισαν με κρόκους, στερνμπέργκιες και κοχλικά. Η αναγέννηση της αττικής φύσης άρχισε...










Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2010

Biarum tenuifolium subsp. abbreviatum

Πάρνηθα 01/10/2009 Αγία Τριάδα

Το Δίαρον το λεπτόφυλλο υποείδος το στενόμακρο [Biarum tenuifolium subsp. abbreviatum (Scho tt) K.Richt. 1890] εξαπλώνεται στην Ελλάδα,Δυτικά Βαλκάνια, Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία.
Βολβώδες φυτό με περίεργη εμφάνιση και με οσμή κοπριάς, η οποία προσελκύει μύγες για την επικονίαση. Φύλλα, 3-5, που εμφανίζονται την άνοιξη. Ο στενόμακρος σπάδικας, πάνω στον οποίο βγαίνουν τα άνθη, είναι πορφυρός. Η σπάθη (φυλλόμρφη κατασκευή που προστατεύει τον σπάδικα και τα άνθη) είναι ίση με τον σπάδικα και μυτερή.
Βιότοπος: θαμνότοποι, πετρώδεις θέσεις, δάση κωνοφόρων, σε υψόμετρα 0 - 1.800 μέτρων.
Άνθη: πολύ μικρά κατά μήκος του σπάδικα.
Άνθιση: από τον Οκτώβριο.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Φιλοπάππου, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας

Ετυμολογία:
Biarum > bis δις + Arum άρον (Διοσκουρίδης) = Δίαρο
tenuifolium > tenuis λεπτό + folium φύλλο = λεπτόφυλλο
abbreviatum > abbrevio, abbreviare συντομεύω = με την έννοια του στενού, του στενόμακρου.

Σάββατο 28 Αυγούστου 2010

Οι ορχιδέες του Υμηττού το 1924

από πεζοπορικό κείμενο 19/04/1924


ΚΟΡΥΦΟΓΡΑΜΜΗ ΥΜΗΤΤΟΥ


« Μετά του Θεοδώρου κάμνομε μοναδική διαδρομήν εις τον Υμηττόν. Ανεξαρτήτως της τοπογραφικής μου ερεύνης αξιζει αυτάς τας ημέρας του Απριλίου διαδρομή δωδεκάωρος μόνον δια τον πλούτον των ορχεοειδών αγριολούλουδων του όρους. Όλων των χρωμάτων και των λεπτών δαντελλωτών διαμορφώσεων θάλλουν τα άνθη της οικογενείας ταύτης. Ποία να πρωτοαναφέρει κανείς. Τα διαφορόχρωμα φουστανάκια εις τους υψηλούς των μίσχους ή τα χαμηλά εκείνα αβρότατα ωχρόλευκα με την μορφήν μελίσσης. Κανέν όρος της Αττικής δεν έχει την ποικιλίαν των ορχεοειδών όσον ο Υμηττός. Μονάχα οι πρωτοβουλίαν ορειβασίας έχοντες δύνανται να απολαύσουν τον πραγματικόν Υμηττόν...»


Οι ορχιδέες του Υμηττού με την ποικιλία, τον αριθμό και την πυκνότητά τους είχαν εντοπιστεί από αρκετά παλιά, όπως δείχνει και το κείμενο που αναδημοσιεύω. Ειδικά η πυκνότητα της φύτρωσής τους είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Δεν μένει παρά να απολαύσουν τις ορχιδέες του Υμηττού και οι σημερινοί επισκέπτες του.

Παρασκευή 20 Αυγούστου 2010

Salvia pomifera subsp. calycina

Υμηττός 24/05/2010

Η Salvia pomifera subsp. calycina (Sm.) Hayek 1829, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Πελοπόννησο, Κυκλάδες, Εύβοια και Ανατολικό Αιγαίο.
Φυλλοβόλος θάμνος, ύψους 1 μέτρου, με όρθιους βλαστούς.
Φύλλα απλά, επιμήκη, γκριζοπράσινα, κάπως τραχιά.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0 - 400 (-800) μ.
Άνθη μεγάλου μεγέθους, στο κατω τμήμα υπόλευκα και στο πάνω τμήμα μπλε-γαλάζια.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.
Το αρχικό όνομα Salvia calycina δόθηκε σε φυτά από τον Υμηττό το 1806.

Ετυμολογία:
Salvia > sálvo θεραπεύω, διασώζω - όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος γαι το φασκομηλο Salvia officinalis για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
pómifer, era, erum > pómum μήλο + φέρω ==> αναφορά στους καρπούς του φυτού = μηλοφόρος.   
calýcinus, a, um > κάλυξ - από τον ευδιάκριτο σαν ποτήρι κάλυκα.




Κυριακή 11 Ιουλίου 2010

Η πηγή «Κιθάρα»

Βρίσκεται στο πρώην βασιλικό Κτήμα Τατοΐου. Ονομάστηκε «Κιθάρα» από μια δεξαμενή σε σχήμα κιθάρας, που χτίστηκε για να μαζεύει το νερό. Ας πούμε ότι η «Κιθάρα» ήταν και η πρώτη πισίνα της Αττικής. Ένας παλιός και καλός χωματόδρομος οδηγεί στην πηγή, από όπου συνεχίζονται διάφορες μικρές και μεγάλες διαδρομές.

Παρασκευή 9 Ιουλίου 2010

Centaurea attica

Πάρνηθα 01/06/2010

Η Κενταύρια η αττική (Centaurea attica Nyman 1967 subsp. attica) είναι ενδημική κυρίως των βουνών της Αττικής ενώ αναφέρεται και από την Εύβοια.
Πολυετές πολύκλαδο φρύγανο με μεγάλη ποικλιομορφία Έχει λεπτούς, όρθιους βλαστούς μέχρι 35 εκατοστά, καλυμμένους με λευκό χνούδι.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις, ξηρές και άγονες τοποθεσίες, σε υψόμετρα 500-1400 μ.
Ανθίδια ρόδινα και υπάνθιο μέχρι 1εκ. διάμετρο, με βράκτια βλεφαριδωτά, σκούρα στην κορυφή με το μεσαίο αγκάθι μέχρι 7χιλ.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Υμηττός, Πεντέλη...

Ετυμολογία:
Centaurea > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
attica > Αττική.

Τρίτη 6 Ιουλίου 2010

Hieracium pannosum

Πάρνηθα 15/06/2010

Το Hieracium pannosum (Boiss. 1844) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρές βραχώδεις και πετρώδεις θέσει σε υψόμετρα 700-1900 μ.
Πολυετές φυτό, πολύμορφο που έχει χωριστεί σε 7 υποείδη ( (Vascular plants of Greece, an annotated checklist, 2013).
Ολόκληρο το φυτό με πυκνό αστεροειδές τρίχωμα. Βλαστοί 10-45 εκ., μέτρια διακλαδισμένοι. Άνθη κίτρινα.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Hieracium < ιεράκιον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).
pannosum (λατιν.) = τραχύ.



Παρασκευή 2 Ιουλίου 2010

Lonicera etrusca

Πεντέλη 07/07/2009

Η Λονίτσερα η ετρούσκη [Lonicera etrusca (Santi 1795)] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινό λαϊκό όνομα: αγιόκλημα, αγριοαγιόκλημα.
Αειθαλής θάμνος με βλαστούς πολύκλαδους και φύλλα γλαυκά, μεγάλα μέρχι 8 εκ., λεία, τα ανώτερα ενωμένα, περίβλαστα.
Βιότοπος: θαμνώνες, δάση, βραχώδεις πλαγιές.
Ανθική στεφάνη σωληνοειδής, δίχειλη, λευκή ή ρόδινη, με μακρείς λευκούς στήμονες.
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Lonicera > γένος αφιερωμένο με τον Γερμανό ιατρό και βοτανικό Adam Lonitzer (Lonicerus, 1528-1586).
etrusca > Etruria Ετρουρίa, αρχαία περιοχή της Ιταλίας, στη σημερινή Τοσκάνη.


Τετάρτη 30 Ιουνίου 2010

Lathyrus grandiflorus

Πάρνηθα 01/06/2010

Ο Λάθυρος ο μεγανθής (Lathyrus grandiflorus Sm. 1813) είναι φυτό της Κεντρικής και Νότιας Βλακανικής και τοπικά της Νότιας Ιταλίας και της Σικελίας. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός της Κρήτης.
Ανακαλύφθηκε από τον το Sibthorp, πιθανότατα στη χερσόνησο του Άθω, και απεικονίστηκε στην υδατογραφία 698 της Flora Graeca (1832).
Πολυετές φυτό, χνουδωτό, με  βλαστούς 30-150 εκ.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, ανοίγματα δασών, παρυφές δασικών δρόμων, σε υψόμετρα 300-1400 (-1800) μ.
Φύλλα με 1, σπάνια 2-3, ζεύγη φυλλαρίων. Φυλλάρια ωοειδή 25-50  χιλ. Παράφυλλα γραμμοειδή. Έλικες τρισχιδείς.
Άνθη μεγάλα, 25-30 χιλ., ανά 1-4. Στεφάνη με πέτασο ρόδινο και πτέρυγες πορφυρές. Χέδρωπας λείος.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Lathyrus > λάθυρος (λαθούρι).
grandiflorus > grandis (μέγας) + flos floris (άνθος) = μεγανθής.

Τρίτη 29 Ιουνίου 2010

Asyneuma limonifolium

Πεντέλη 07/07/2009

Το Asyneuma limonifolium [(L.) Janch. 1906] είναι μεσογειακό φυτό, από την Ιταλία και ανατολικότερα. Έχει ευρεία κατανομή στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης και Κυκλάδων.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, βράχοι, ανοίγματα δασών σε ασβεστολιθικά υποστρώματα και σε υψόμετρα 200-1800 μ.
Πολυετές φυτό με κάθετο ξυλώδες στέλεχος έως 90 εκ. Βασικά φύλλα σε ρόδακα, οδοντωτά, συχνά κυματοειδή.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Asyneuma < α στερητικό + συν ==> οι Grisebach & Shenk δημιούργησαν αυτόν τον νεολατινικό όρος σε αντιδιαστολή με το γένος Phyteuma sp. της ίδιας οικογένειας (CAMPANULACEAE) επειδή τα τμήματα του περιάνθιου είναι χωρισμένα στην βάση.
limonifolium < limonium λειμώνιον + folium φύλλο ==> με φύλλα σαν του λειμώνιου.

Πάρνηθα 15/06/2010 Parnis


Κυριακή 20 Ιουνίου 2010

Acanthus spinosus Άκανθα η ακανθώδης

Πάρνηθα 01/06/2010 Μετόχι


Η Άκανθα η ακανθώδης (Acanthus spinosus, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό. Πολυετής πόα με φύλλα αντίθετα, πτεροσχιδή με λοβούς αγκαθωτούς και προεξέχοντα νεύρα που είναι συγκεντρωμένα στη βάση του φυτού όπου σχηματίζουν πυκνό ρόδακα διαμέτρου σχεδόν 50 εκ. Τα άνθη με το λευκό χείλος και τον πορφυρό κάλυκα σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία στην κορυφή του βλαστού. Προτιμά πετρώδεις τοποθεσίες, θαμνότοπους και παλιά χωράφια. Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Έχει ενδιαφέρον ότι αναφέρεται και μέσα από την Αθήνα το 1856 από τον Θ. Ορφανίδη.

Με το όνομα «άκανθα» ο Θεόφραστος αναφέρει αρκετά φυτά, ανάμεσά τους και ξενικά, με κοινό χαρακτηριστικό τα αγκαθωτά φύλλα. Η Acanthus spinosusς πιθανολογείται ότι είναι η «Άκανθα Κεάνωνος» του Θεόφραστου. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει το «ακάνθιον». Όπως έχει γίνει με πολλά φυτά, η αρχαία μυθολογία θέλει την νύμφη Άκανθα νε είναι αγαπημένη του Απόλλωνα, ο οποίος την μεταμόρφωσε τελικά στο ομώνυμο φυτό.
Ετυμολογία:
Acanthus > άκανθος > άκανθα > άκανος, είδος αγκαθιού + άνθος > ρίζα ακ-, μυτερός, αιχμηρός. Φυτό με φύλλα ή άνθη αιχμηρά, βελονοειδή, ακανθώδη.
spinosus > spina (λατιν.), άκανθα, αγκάθι =  ακανθώδης.

Πατέρας 08/06/2013