ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Παρασκευή 26 Αυγούστου 2011

Stachys spruneri

Πάρνηθα 08/05/2011

Ο Στάχυς του Σπρούνερ (Stachys spruneri Boiss. 1848) είναι ενδημικός της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας.
Πολυετής φρυγανώδης, πολύκλαδη πόα με ξυλώδη βάση και ανερχόμενους βλαστούς. Φύλλα μυτερά, οδοντωτά με αραιές τρίχες.
Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις και σχισμές βράχων, σε μεσαία υψόμετρα.
Άνθη: λευκά με πορφυρές γραμμώσεις.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας.

Ετυμολογία:
Stachys > στάχυς (από την διάταξη των ανθέων)
spruneri >  > προς τιμήν του Βαυαρού βοτανικού Wilhelm von Spuner (1805-1874).


Πέμπτη 18 Αυγούστου 2011

Silene colorata

Καπανδρίτι 23/04/2011

Η Σιληνή η χρωματιστή (Silene colorata Poir. 1789) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: αμμώδεις περιοχές κοντά στη θάλασσα, διάκενα φρυγανότοπων, ελαιώνες, χαλικώδεις και αμμώδεις θέσεις, συχνά σε μεγάλους πληθυσμούς, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Αυτή η σιληνή προτιμά τις αμμώδεις παραλίες, όπου συχνά δημιουργεί όμορφα ρόδινα στρώματα. Βλαστοί έρποντες ή όρθιοι και φύλλα μικρά, λογχοειδή.
Άνθη με ποδίσκο σε αραιό στάχυ. Κάλυκας κυλινδρικός, διογκωμένος στην κορυφή με κοκκινωπές ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα, διαιρεμένα σε δυο βαθείς λοβούς. Συχνά θα τη δούμε και μακριά από τη θάλασσα, σε αμμώδη εδάφη..
Ανθίζει (Δεκέμβριος) Μάρτιος - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Silene > > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
coloratus, a, um > coloro χρωματίζω > colorato με φωτεινά χρώματα = χρωματιστή, έγχρωμη.

Πεντέλη 10/04/2011
 

Τρίτη 16 Αυγούστου 2011

Dracunculus vulgaris δρακοντιά

Μετόχι 02/06/2011 Πάρνηθα

Ο δρακοντίσκος ο κοινός (Dracunculus vulgaris Schott 1832) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. Κοινό όνομα: δρακοντιά
Εντυπωσιακό φυτό με ύψος που συχνά είναι μεγαλύτερο από 1 μ. Σπάθη λογχοειδής, πορφυρή εσωτερικά, κιτρινοπράσινη εξωτερικά. Σπάδικας λεπτός, μακρύς, πορφυρός, κοντύτερος από την σπάθη.
Φύλλα μεγάλα, πολυσχιδή κυματοειδή με λευκά στίγματα. Βλαστός πολύ χαρακτηριστικός με σχέδια που θυμίζουν ζέβρα.
Φύεται σε άκρες δρόμων και εγκαταλειμμένα χωράφια.
Κατά την άνθηση το φυτό αποπνέει έντονη δυσοσμία που προσελκύει μύγες. Οι μύγες παγιδεύονται προσωρινά για την γονιμοποίηση και μετά απελευθερώνονται.
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Dracunculus > dráco (λατιν.) > δράκων δράκοντος = μικρός δράκος, δρακοντίσκος
vulgaris, -e > vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος = κοινό.
 

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011

Berberis cretica

Πάρνηθα 29/05/2011 Παλιοχώρι

Η Berberis cretica (L. 1753) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός πίνδου, Ιονίου και Κυκλάδων.
Λαϊκά ονόματα στην Κρήτη: γλυγκαθιά, λουτσιά.

Η γλυκαγκαθιά ανήκει σε μια οικογένεια αρκετών αγκαθωτών θάμνων, που έχουν φαρμακευτικές και βαφικές ιδιότητες. Μερικά είδη καλλιεργούνται για καλλωπιστικούς σκοπούς σε κήπους ή για να δημιουργούν φράκτες. Τα περισσότερα κατάγονται από την Κίνα. Στην Ελλάδα αυτοφυή είναι δύο είδη. Η βερβερίς η κοινή φυτρώνει σε ορεινές θέσεις της Βόρειας Πίνδου. 
Η βερβερίς η κρητική εξαπλώνεται σε μεγάλο μέρος της Ελλάδας και τα λαϊκά της ονόματα είναι γλυκαγκαθιά, λουτσιά, τρικοκκιά, δράτσινο κι οξαγκαθιά. Φύεται στην ορεινή και υποαλπική ζώνη σε πετρώδη εδάφη, όπου μερικές φορές κυριαρχεί δημιουργώντας κατά την άνθηση πολύ ωραίες εικόνες.
Θάμνος φυλλοβόλος, πολύκλαδος με αγκάθια ευθύγραμμα, τρισχιδή και φύλλα ακέραια μέχρι 2 εκ. μήκος.
Παλαιότερα από τις ρίζες της γλυκαγκαθιάς έφτιαχναν μια φυσική κίτρινη βαφή για μάλλινες, βαμβακερές και μεταξωτές κλωστές.
Ο φλοιός της ρίζας της είναι φαρμακευτικός. Περιέχει αλκαλοειδή (βερβερίνη, βερβαμίνη, οξυακανθίνη, ιατροζίνη, κολουμβαμίνη, παλματίνη, ισοτετρανδίνη, βερβουλσίνη και μαγκνοφλορίνη), τανίνη, ρητίνη,λίπος και άμυλο.

Καρποί μικρές, μαύρες ράγες σαρκώδεις κόκκινες ή μαύρες με υψηλή περιεκτικότητα σε κιτρικό και μηλικό οξύ. Η γεύση τους θυμίζει λεμόνι. Χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μαρμελάδας και σιροπιών. Αν κοπούν πριν ωριμάσουν μπορεί να αντικαταστήσουν την κάππαρη.
Άνθη μικρά, κίτρινα σε βότρεις.
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Berberis > λατινική απόδοση της σανσικριτικής λέξης varvarata (σκληρότητα, τραχύτητα).
cretica > Κρήτη = κρητική.


Σάββατο 13 Αυγούστου 2011

Scrophularia lucida

Πεντέλη 10/04/2011

Η Scrophularia lucida L. 1759, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, πετρώδεις πλαγιές, ασβεστολιθικά οροπέδια, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Πολυετές, λείο φυτό με βλαστό ισχυρό, κοκκινωπό, διακλαδισμένο.
Φύλλα αντίθετα, πτεροσχιδή με λοβούς στενούς, οδοντωτούς.
Άνθη πρασινοκόκκινα σε επιμήκη άφυλλη ταξιανθία. Είναι χαρακτηριστικά τα δύο πεταλουδόμορφα πέταλα και τα ημικυκλικά σέπαλα που έχουν λευκά μεμβρανώδη χείλη
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Scrophularia > scrofa γουρούνα > scróphula ==> επειδή πίστευαν ότι ορισμένα είδη του γένους θεράπευαν τις χοιράδες (εξόγκωση των αδένων του λαιμού)
lucidus, a, um =  φωτεινή, λαμπερή.



Τρίτη 9 Αυγούστου 2011

Epipactis microphylla

Πάρνηθα 06/07/2011

Η Επιπακτίς η μικρόφυλλη [Epipactis microphylla,  (Ehrh. 1789) Sw. 1800] είναι ευρασιατική ορχιδέα με μεγάλη εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα, την Εύβοια και την Κρήτη. Περιγράφτηκε το 1789 από το Μπραουνσβάϊκ της Γερμανίας.
Φυτό με κοντό έρπον ρίζωμα και 1-2 λεπτούς και χνουδωτούς βλαστούς, με ύψος 15-55 εκατοστά. Φύλλα 3-12 λογχοειδή, μικρά, γκριζοπράσινα.
Βιότοπος: δασικό είδος, που προτιμά σκιερές ή ημισκιερές θέσεις
Άνθη: καρδιόσχημα, πρασινωπά, με λευκό εσωτερικό σε αραιή ταξιανθία 4-30 ανθέων.
Άνθιση: Μάρτιος - Αύγουστος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Γεράνεια

Ετυμολογία:
Epipactis > Epipactis > Επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης: «επιπακτίς, οἱ δε ελλεβορίνην, θαμνίσκος μικρός, φυλλάρια ελάχιστα έχων».microphylla > μικρός, ή, ό + φύλλο = μικρόφυλλη.


Κυριακή 7 Αυγούστου 2011

Nigella damascena

Αγία Μαρίνα 23/04/2011 Γραμματικό


Η Nigella damascena, L. 1753, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Αυτή η πόα με το περίεργο άνθος έχει λεπτό, όρθιο, γωνιώδη βλαστό και φύλλα πολυσχιδή με νηματοειδείς λοβούς. Τα βράκτια του άνθους είναι παρόμοια με τα φύλλα, κάτι που χαρακτηρίζει το φυτό.
Βιότοπος: Σε αγρούς, φρύγανα, ελαιώνες, ανοιχτά λιβάδια, άκρες δρόμων, σε υψόμετρα 0-900 (-1400) μ.
Το άνθος έχει 5 κυανόλευκα σέπαλα, πολλούς στήμονες και ωοθήκη που αποτελείται από επί μέρους θύλακες με χαρακτηριστικά κυρτά ράμφη, που στην ωρίμανση δίνουν μια πολύ διογκωμένη κάψα.
Άνθιση Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Nigella > υποκοριστικό του niger (μαύρος) = μαυριδερή, αναφέρεται στο χρώμα των σπερμάτων.
damascena > Damasco, Δαμασκός (πρωτεύουσα της Συρίας) = δαμασκηνή.

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2011

Trifolium fragiferum

Μακρυχώραφο 03/06/2011 Πάρνηθα

Το Trifolium fragiferum είναι φυτό της Ευρώπης και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκών νερών, υγρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.
Πολυετές φυτό, λίγο πολύ τριχωτό.
Βλαστοί απλωτοί 10-30 εκ., συχνά ριζοβολούντες. Φυλλάρια αντωοειδή.
Κεφάλια 15-22 χιλ., με άνθη ανοιχτορόδινα, μικρά και κάλυκες φουσκωτούς, σχηματιζοντας κατα την ωρίμανση ένα ανοιχτορόδινο φουσκωτό κεφάλι, σαν φράουλα.

Ανθίζει από τα μέσα Απριλίου μέχρι τον Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Trifolium >  < tres (τρις) + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι.
fragiferum > frágum φράουλα + fero φέρω.

Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011

Epipactis helleborine


Πάρνηθα 16-07-2011

Η Επιπακτίς η ελλεβορίνη [Epipactis helleborine (L. 1753) Crantz 1769] είναι ευρασιατική ορχιδέα με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα. Περιγράφτηκε αρχικά το 1753 από την Βάδη - Βυτεμβέργη της Γερμανίας, με το όνομα Serapias helleborine L..
Φυτό με έρπον ρίζωμα και ένα έως έξη εύρωστους βλαστούς, ύψους μέχρι 1 μέτρο. Φύλλα καρδιόσχημα σε σπειροειδή διάταξη. Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία κι έχουν περιγραφεί διάφορα υποείδη.
Βιότοπος: δασικό είδος, που προτιμά σκιερές ή ημισκιερές θέσεις
Άνθη: καρδιόσχημα, συνήθως ροζ, σε πυκνή ταξιανθία 10-100 ανθέων.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας, Υμηττός.

Ετυμολογία:
Epipactis > Επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης: «επιπακτίς, οἱ δε ελλεβορίνην, θαμνίσκος μικρός, φυλλάρια ελάχιστα έχων».
helleborine > helleborus > ελλέβορος = ελλεβορίνη, επειδή μοιάζουν τα φύλλα με τον λευκό ελλέβορο (βοτανικό όνομα σήμερα: Veratrum album)
 

vv

Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011

Ornithogalum nutans

Πάρνηθα 1100μ. 29/05/2011 Μπάφι

Το Ορνιθόγαλο το νεύον (Ornithogalum nutans L. 1753) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Από τα πιο κομψά ορνιθόγαλα διακρίνεται από τα κωδωνοειδή, κατανεύοντα άνθη του, που κινούνται από τον άνεμο, χαρακτηριστικό που έδωσε και το όνομα στο φυτό. Φύλλα ταινιοειδή, αυλακωτά, στο μήκος του βλαστού. Τέπαλα μέχρι 3εκ. με χαρακτηριστική ασημοπράσινη χροιά που διαφέρει από αυτή των υπόλοιπων ειδών. Σε αγρούς και φρύγανα, συνήθως στην ορεινή ζώνη. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
nutans > nuto > nutare, νεύω = νεύον (κρεμαστό, κύπτον). Το όνομά του αναφέρεται στην κίνηση των ανθέων και των βλαστών στις πνοές του ανέμου.