ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Κυριακή 28 Μαρτίου 2010

Linaria pelisseriana

Πεντέλη 13/03/2010 

Η Λιναρία του Πελισιέ (Linaria pelisseriana (L.) Mill. 1768) είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές φυτό με βλαστό, που φέρει εναλλασόμενα ελλειπτικά φύλλα. Βλαστός όρθιος 20-40 εκ. λεπτός και μάλλον άκαμπτος.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοιχτές δασικές εκτάσεις, χωράφια, ελαιώνες, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μέτρα.
Άνθη μπλε-μοβ.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Linaria > λίνον (Linum latin.), επειδή έχει ίδια φύλλα με το λίνον = Λιναρία.
pelisseriana > αφιερωμένη στο G. Pellicier (1490-1568), επίσκοπο Μονπελιέ και βοτανικό = του Πελισιέ. 


Σάββατο 27 Μαρτίου 2010

Campanula celsii


Αττικό Άλσος 15/04/2008

Η Καμπανούλα του Κελς (Campanula celsii A.DC. 1830) είναι ενδημικό φυτό της Αττικής, νησιών Σαρωνικού, Τροιζηνίας, Θεσσαλίας και Κυκλάδων (Σίφνος).
Διετές, πολύκλαδο, χνουδωτό φυτό. Στη βάση του το φυτό σχηματίζει πολλούς διαφορετικούς ρόδακες φύλλων με διακλαδώσεις βλαστών και άφθονη ανθοφορία, που απλώνεται πάνω στους βράχους.
Τα φύλλα της βάσης με ακανόνιστους λοβούς, ενώ τα ανώτερα ωοειδή, οδοντωτά, χωρίς μίσχο.
Όπως οι περισσότερες καμπανούλες είναι τυπικό χασμόφυτο, φύεται δηλαδή σε σχισμές και διάκενα βράχων,
Βιότοπος: Βράχοι, σχισμές βράχων, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 700 μέτρα.
Άνθη: σωληνοειδή κυανά μέχρι 3εκ. μήκος και κάλυκας με μικρά ωτίδια ανάμεσα στους οξύληκτους λοβούς.
Άνθιση: τέλη Απριλίου μέχρι αρχές Ιουλίου, ανάλογα με το υψόμετρο.
Εξάπλωση στην Αττική: Λυκαβηττός, Αιγάλεω, Ποικίλο, Τουρκοβούνια, Υμηττός, Πεντέλη, Γεράνεια, Μεσόγεια, Βουλιαγμένη, Λαυρεωτική...

Ετυμολογία:
Campanula > campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
celsii > αφιερωμένη στον Jacques Philippe Martin Cels (1740-1806), Γάλλος συγγραφέα και βοτανικό, δημιουργό του περίφημου κήπου «Le Jardin de Cels».




Παρασκευή 26 Μαρτίου 2010

Asphodelus ramosus

Πάρνηθα 11/03/2010

Ο Ασφόδελος ο πολύκλαδος (Asphodelus ramosus L.1753) έχει ευρύτατη εξάπλωση στην Μεσόγειο και στην Ελλάδα. Είναι πολυετές γεώφυτο, έχει δηλαδή στο ρίζωμά του αποθηκευτικούς κονδύλους.
Βλαστός κυλινδρικός, κούφιος, διακλαδισμένος στην κορυφή. Φύλλα επιμήκη, τριγωνικά, συγκεντρωμένα στην βάση του βλαστού.
Φύεται γενικά σε υποβαθμισμένα εδάφη, πετρώδεις πλαγιές, βραχώδη εδάφη, θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση, άκρες δρόμων, ξηρά λιβάδια.  
ΆΝθη με τέπαλα λευκά και κοκκινωπή νεύρωση στην μέση, σε επάκριους βότρεις.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

ἀσφόδελος· οἱ δὲ ναρθήκιον, Ῥωμαῖοι ἀλβούκιουμ, Ἄφροι κύρα (Διοσκουρίδης)

Ετυμολογία:
Asphodelus > ασφόδελος (αβέβαιας ετυμολογίας)
ramosus > ramus (κλάδος, κλαδί) = πολύκλαδος.

ἀσφόδελος· φυτὸν τοῖς πλείστοις γνώριμον, φύλλον ἔχον πράσῳ μεγάλῳ ἐοικός, καυλὸν δὲ λεῖον, ἔχοντα ἐπ' ἄκρου ἄνθος, καλούμενον ἀνθερικόν. ῥίζαι δὲ ὕπεισιν ἐπιμήκεις, στρογγύλαι, βαλάνοις ὅμοιαι, δριμεῖαι τὴν γεῦσιν, καὶ τὴν δύναμιν θερμαντικαί. κινοῦσι δὲ καὶ οὔρησιν καὶ ἔμμηνα ποθεῖσαι, ἰῶνται καὶ πλευρᾶς ἀλγήματα καὶ βῆχας καὶ σπάσματα καὶ ῥήγματα δραχμῆς μιᾶς τὸ πλῆθος τῆς ῥίζης ἐν οἴνῳ πινομένης. (Διοσκουρίδης)

Πέμπτη 25 Μαρτίου 2010

Serapias lingua

Γραμματικό 25/04/2009

Η Σεραπιάς η γλωσσόμορφη (Serapias lingua, L. 1753) είναι μεσογειακή ορχιδέα. Περιγράφτηκε από την Νάπολι της Ιταλίας. Στην Ελλάδα είναι κοινή στις βπρειοδευτικές και νότιες περιοχές, στις Κυκλάδες και στην Κρήτη. Φύεται σε λιβάδια, ελαιώνες, θαμνώνες, φρύγανα και αραιά δάση. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Serapias > Σεραπιάς, ορχιδέα που ονοματίζει ο Διοσκουρίδης > Σέραπις (και Σάραπις) ελληνοαιγυπτιακός θεός της Ελληνιστικής Εποχής.
lingua (λατιν.) = γλώσσα.

Τετάρτη 24 Μαρτίου 2010

Astragalus spruneri

Πάρνηθα 11/03/2010

Ο Αστράγαλος του Σπρούνερ (Astragalus spruneri Boiss. 1843) είναι βαλκανικό φυτό, με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα, το Αιγαίο, την Πελοπόννησο, της Εύβοια και την Στερεά Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-750 μ..
Πολυετής πόα, σχεδόν χωρίς βλαστό.
Φϋλλα τριχωτά. Φυλλάρια ωοειδή. Παράφυλλα τριγωνικώς λογχοειδή.
Ταξιανθίες σε κεφαλιόμορφους βότρεις με 3-10 άνθη κοκκινωπά-ρόδινα. Βράκτια προμήκη,  μικρά. Κάλυκας με πυκνό τρίχωμα και δόντια δις μικρότερα του σωλήνα. Πέτασος διπλάσιος του κάλυκα και πτέρυγες σπαθοειδείς, ακέραιες.
Καρπός χέδρωπας προμήκης, ροπαλοειδής ή κυρτός, τραχύς.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Astragalus > αστράγαλος (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) > αστήρ + γάλα ==> από το χρώμα και το σχήμα των ανθέων - οι αρχαίοι πίστευαν ότι η βρώση του φυτού αυξάνει το γάλα των κατσικιών.
spruneri > αφιερωμένος στον Βαυαρό βοτανικό Wilhelm von Spuner (1805-1874). 

Τρίτη 23 Μαρτίου 2010

Dactylorhiza romana

Πεντέλη 02/04/2009

Η ορχιδέα Δακτυλόριζα της Ρώμης [Dactylorhiza romana (Sebastiani. 1813) Soó 1962] εξαπλώνεται στην Ανατολική Ευρώπη και την Μεσόγειο. Περιγράφτηκε το 1813 από την περιοχή της Ρώμης με αρχικό όνομα Orchis romana.
Είναι η μόνη δακτυλόριζα που φύεται σε χαμηλά υψόμετρα και στη νότια Ελλάδα και τα νησιά.
Λεπτό φυτό, ύψους 10-30 εκατοστών. Φύλλα 3-9 λογχοειδή.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, μακία βλάστηση, αραιά δάση σε υψόμετρα μέχρι 2.000 μέτρα.
Άνθη: συνήθως ροζ- πορφυρά και πιο σπάνια λευκά.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πεντέλη, Υμηττός, Γεράνεια.

Ετυμολογία:
Dactylorhiza > δάκτυλο + ρίζα = Δακτυλόριζα, από το σκληρό ρίζωμα που είναι χωρισμένο σαν τα δάκτυλα του χεριού.
romana > Roma = ρωμαϊκή, της Ρώμης.

Υμηττός 07/04/2011

Πεντέλη 13/03/2010

Πεντέλη 13/03/2010 



Δευτέρα 22 Μαρτίου 2010

Fritillaria graeca

Μερέντα 21/03/2010

Η Φριτιλάρια η ελληνική (Fritillaria graeca, Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρκά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. Στο όρος Μερέντα του Μαρκόπουλου Μεσογείων εμφανίζονται άνθη πολύ σκούρα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά και τους λόφους της Αττικής

Ετυμολογία:
Fritillaria > fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graecus, -a, -um = ελληνική, επειδή περιγράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά μετά βρέθηκε και βορειότερα.
 

Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010

Onosma kaheirei

Υμηττός 01/05/2009 

Το Ονόσμα του Ρέχινγκερ (Onosma kaheirei, Teppner 1988 είναι ελληνικό ενδημικό, με περιορισμένη εξάπλωση σε Στερεά Ελλάδα (βουνά της Αττικής), Πελοπόννησο (Παναχαϊκό) και κεντρική Εύβοια.
Το φυτό σχηματίζει χαμηλούς θάμνους με μορφή μαξιλαριού. Έχει ξυλώδη βάση. Γενικά είναι τριχωτό φυτό στα φύλλα και τους κάλυκες. Φύλλα στενά λογχοειδή, με τα περιθώριά τους να γυρίζουν προς τα μέσα.
Βιότοπος: βράχοι, βραχώδεις πλαγιές και ξέφωτα αειθαλών δασών.
Άνθη: σωληνοειδή, σε χρώμα κίτρινο-λεμονί και καλυμμένα με κοντό χνούδι.
Ετυμολογία:
Onosma > Όνος + οσμή. Επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
kaheirei > από το αρτικόλεξο του ονόματός του Αυστριακού βοτανικού Ρέχινγκερ (Karl Heinz Rechinger)

Πέμπτη 18 Μαρτίου 2010

Anchusa aegyptiaca

Λεγραινά 14/03/2008

Η Αγχούσα η αιγυπτιακή (Anchusa aegyptiaca (L.) A.DC. 1846) είναι αρχαιόφυτο που εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο από την Τυνησία μέχρι την Συροπαλαιστίνη.
Σπάνιο φυτό για την Ελλάδα. Αναφέρεται από την Κρήτη, την Γαύδο, την Κάσο, την Ανάφη, την νήσο Σαρία της Καρπάθου και την Αττική.
Μονοετές φυτό, με σκληρές άκαμπτες τρίχες. Τα φύλλα είναι άμισχα και πάνω τους αναπτύσσονται χαρακτηριστικά λευκά εξογκώματα.
Βιότοπος: βράχια, πετρώδεις θέσεις, παρυφές δρόμων, συνήθως κοντά στην θάλασσα.
Άνθη: σε απαλό κίτρινο ή λευκό χρώμα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάρτιος.
Εξάπλωση στην Αττική: παραλιακές θέσεις μετά την Α νάβυσσο, στην Κακιά Σκάλα, Σαλαμίνα, Αίγινα...
Ετυμολογία:
Anchusa > άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
aegyptiaca > Αίγυπτος = αιγυπτιακή.



Τετάρτη 17 Μαρτίου 2010

Orchis anthropophora

Πεντέλη 20/04/2009

Η Όρχις η ανθρωποφόρος [Orchis anthropophora (L.) All. 1785] είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα με βασική εξάπλωση στην χώρα μας σε Κεντρική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κρήτη κι αρκετά νησιά. Συχνή στην Αττική. Περιγράφτηκε το 1753 από το Παρίσι της Γαλλίας.
Συνώνυμο: Aceras anthropophorum
Λεπτό φυτό, με ύψος 10-40 εκατοστά. Φύλλα 4-8 λογχοειδή, φαρδιά.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, λιβάδια, άκρες δασών σε υψόμετρα μέχρι 1.600 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, σε σχήμα ανθρωποειδούς, κόκκινα, πορτοκαλί ή κίτρινα.
Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον <
αρχίδι).
anthropophorus, a, um > άνθρωπος + φέρω = ανθρωποφόρος, από τα άνθη που έχουν ανθρωποειδή μορφή.


Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/orchis/orchis_anthropophora.htm

Παρασκευή 12 Μαρτίου 2010

Asphodeline lutea

Υμηττός 01/05/2009

Η Ασφοδελίνη η κίτρινη [Asphodeline lutea (L.) Rchb. 1830] είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός των Κυκλάδων.
Βλαστός γεροδεμένος, μέχρι 80 εκ., με φύλλα σε όλο το μήκος του, εκτός της ταξιανθίας.
Φύεται σε πετρώδεις τοποθεσίες της ορεινής και ημιορεινής ζώνης.
Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου.

Ετυμολογία:
Asphodeline > υποκοριστικό του Asphodelus > ασφόδελος (αβέβαιας ετυμολογίας) = Ασφοδελίνη
lutea = κίτρινη.


Κυριακή 7 Μαρτίου 2010

Ferula communis

Ανάβυσσος 14/03/2008

Ο νάρθηξ (Ferula communis  L. 1753), είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην κεντρική, νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Κοινές ονομασίες: νάρθηκας, άρτηκας
Βιότοπος: αγροί, ακαλλιέργητα χωράφια, άκρες δρόμων, βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1300) μ.
Ο άρτηκας είναι πολυετές φυτό με μεγάλο, χοντρό, ελαφρύ, βλαστό και φύλλα πτεροσχιδή που μοιάζουν μ’ αυτά του μάραθου.
Τα κίτρινα άνθη είναι σε επάκρια, σφαιρικά σκιάδια που φέρουν μέχρι 40 ακτίνες.
Με τους ξεραμένους βλαστούς του άρτηκα έφτιαχναν παλιότερα αυτοσχέδια έπιπλα.
Το σαρκώδες περιεχόμενο των βλαστών καίγεται αργά και γι αυτό οι αρχαίοι τους χρησιμοποιούσαν σαν πυρσούς. Με έναν τέτοιο πυρσό έφερε, σύμφωνα με το μύθο, ο Προμηθέας τη φωτιά στους ανθρώπους.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Ferula > ferula ελαφρό ραβδί & νάρθηξ το φυτό.
communis = κοινός

«νάρθηξ· Ῥωμαῖοι φέρουλαμ.»
Διοσκουρίδης


Σάββατο 6 Μαρτίου 2010

Anemone apennina subsp. blanda

Πεντέλη 17/03/2008

Η Anemone apennina subsp. blanda (Schott & Kotschy) Nyman 1878, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός Κρήτης και Κυκλάδων.
Συνώνυμο: Anemone blanda Schott & Kotschy
Πολυετές φυτό. Το ρίζωμά του είναι σφαιρικός ή ακανόνιστος κόνδυλος.
Αυτή η όμορφη ανεμώνη ξεχωρίζει από τα φυλλάρια του σπονδύλου που έχουν μακρύ μίσχο και είναι τρίλοβα, οδοντωτά. Τα φύλλα της βάσης είναι παρόμοια, αλλά μεγαλύτερα.
Βιότοπος: εποχικά υγρές θέσεις, πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις, συχνά σε ημισκιά, σε υψόμετρα 200-1500 (-2000) μ.
Άνθος με σέπαλα στενά, πολλά σε αριθμό, κυανοϊώδη. Ανθήρες κίτρινοι.
Ανθίζει από Ιανουάριο έως Μάιο.
Πρόκειται για την Ορεία ανεμώνη του Θεόφραστου.

Ετυμολογία:
Anemone > ανεμώνη > άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
apenninus, a, um > Appennini, η ιταλική οροσειρά των Αππένινων.
blanda > blando, γοητευτικό, ευχάριστο, χαρίεν = χαρίεσσα.

Παρασκευή 5 Μαρτίου 2010

Ophrys iricolor

Γραμματικό 27/02/2010 

Η Οφρύς η ιριδόχρωμη (Ophrys iricolor, Desfontaines 1807) εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Περιγράφτηκε το 1807 από την Σάμο και την περιοχή της Σμύρνης.
Η ονομασία της οφείλεται στο χρώμα του θυρεού της.
Εξαπλώνεται στη Νότια Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου.
Βιότοπος: ηλιόλουστα εδάφη, πευκοδάση, θάμνοι, φρύγανα.
Άνθος: μεγάλο περίπου στα 2 εκατοστά, σχεδόν οριζόντιο, πορφυρό με ιώδη ιριδίζοντα θυρεό.
Άνθιση: Τέλη Φεβρουαρίου - αρχές Απριλίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Υμηττός, Γραμματικό, Μαραθώνας, Αίγινα...

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
iricolor > Ίρις + cólor (λατιν.) χρώμα =  ιριδόχρωμη.

Τρίτη 2 Μαρτίου 2010

Viola odorata

Τατόι 28/02/2010

Η Viola odorata L. 1753, είναι ευρωασιατικό φυτό, με πλατιά εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: υγροί, σκιεροί οικότοποι σε δάση, θαμνώνες και χαράδρες, σε υψόμετρα 200-1300 (-2000) μ.
Αυτή η μικρή εύοσμη βιόλα έχει παράρριζα φύλλα, πλατιά, καρδιοειδή, νεφροειδή, μακρόμισχα.
Έχει άνθη βαθιά ιώδη και σέπαλα ωοειδή.
Απαντάται σε δροσερές τοποθεσίες, ενώ καλλιεργείται πλατιά και σαν διακοσμητικό.
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Viola > viola (latin.) δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα. Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
odorαtus, a, um > odóro αρωματίζω, με ευχάριστη μυρωδιά = αρωματική, εύοσμη.