ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2007

Arbutus unedo / Κουμαριά

Άνθη κουμαριάς
Τατόι (Πάρνηθα), 27/11/2007

Η κουμαριά (Arbutus unedo L. 17530 είναι μεσογειακό φυτό που φθάνει μέχρι την Ιρλανδία και την Ουκρανία.
Είναι τυπικό είδος της μεσογειακής μακκίας βλάστησης, συχνά σε μεγάλους πληθυσμούς. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε όλες τις χλωριδικές περιοχές της χώρας.
Όμορφος θάμνος ή δέντρο με φύλλα ανοιχτοπράσνα, λογχοειδή, ελαφρά οδοντωτά.
Άνθη λευκά ή ρόδινα, κωδωνοειδή σε πυκνές κατανεύουσες ταξιανθίες που παρουσιάζονται το φθινόπωρο ή καμιά φορά και την άνοιξη, κι έτσι δεν είναι σπάνια η ταυτόχρονη παρουσία καρπών και ανθέων.
Οι καρποί, τα κούμαρα, από την αρχαία ελληνική λέξη «κόμαρος», είναι κόκκινοι, σφαιρικοί, με διάμετρο 2 εκ. πολύ γευστικοί και όπως λέει ο Διοσκουρίδης δύσπεπτοι.

«κόμαρος δένδρον ἐστὶ παρόμοιον κυδωνίᾳ, λεπτόφλοιον, καρπὸν ἔχον ὡς κοκκυμήλου μέγεθος, ἀπύρηνον, μεμαίκυλα καλούμενον, πεπανθέντα δὲ ὑπόκιρρον, ἐσθιόμενον ἀχυρώδη, κακοστόμαχον καὶ κεφαλαλγῆ».( Διοσκουρίδης)

Ετυμολογία:
Arbutus > αρχαίο λατινικό όνομα της κουμαριάς που αναφέρεται από τον Βιργίλιο
unedo > unum ένα + edo τρώω - αναφέρεται στο ότι πρέπει να μην φάει κάποιος πολλά κούμαρα. Όνομα για την κουμαριά που αναφέρει ο Πλίνιος.

Τα κούμαρα είναι κατάλληλα για νόστιμες μαρμελάδες. Από κούμαρα παρασκευάζουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας ένα αρωματικό και μάλλον δυνατό ρακί.
Το κουμαρίσιο το ρακί
καθένας το γυρεύει
γιατί είναι βάλσαμο σωστό
και τις πληγές γιατρεύει
Λαϊκό τετράστιχο που τραγουδάνε στα Βράσταμα της Χαλκιδικής όταν αποστάζουν ρακί από κούμαρα

«Τί νὰ κάμῃ, ἔβαλε τὰ δυνατά της, κ᾿ ἐπροσπαθοῦσε ὅπως-ὅπως νὰ ζήσῃ τὰ ὀρφανά. Τί ἀξιολύπητα, τὰ καημένα! Κατὰ τὰς διαφόρους ὥρας τοῦ ἔτους, ἐβοτάνιζε, ἀργολογοῦσε, ἑμάζωνε ἐλιές, ἐξενοδούλευε. Ἑμάζωνε κούμαρα καὶ τὰ ἔβγαζε ρακί».
Από το διήγημα «Η σταχομαζώχτρα», του Αλέξανδρου  Παπαδιαμάντη.

Καρποί κουμαριάς σε διάφορα στάδια ωρίμανσης
Τατόι, 27/11/2007

Καρποί κουμαριάς σε διάφορα στάδια ωρίμανσης
Υμηττός, 03/11/2007


Ώριμα κούμαρα πεσμένα στα χόρτα
Τατόι, 27/11/2007
.

Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου 2007

Arbutus andrachne / Αγριοκουμαριά

Πάρνηθα - Κτήμα Τατοίου
27/11/2007

Η Arbutus andrachne L. 1762, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: μακία βλάστηση της οποίας είναι βασικό είδος, σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μ.
Κοινή ονομασία: αγριοκουμαριά.
Η άγρια κουμαριά έχει φύλλα σκουροπράσινα, λογχοειδή, ελαφρώς οδοντωτά, μεμβρανώδη.
Ο κορμός της αποβάλει σε λωρίδες τον λεπτό φλοιό του, αποκαλύπτοντας μια εντυπωσιακή μεταξένια επιφάνεια.
Άνθη μικρά υπόλευκα σε κοντές ταξιανθίες. Ο καρποί της είναι μικρότεροι από αυτούς της κουμαριάς και δεν τρώγονται.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Arbutus > αρχαίο λατινικό όνομα της κουμαριάς που αναφέρεται από τον Βιργίλιο.
andrachne > ανήρ ανδρός + άχνη (λεπτό άχυρο, χνούδι) ==> μάλλον αναφορά στον χνουδωτό μεταξένιο κορμό της όταν απολεπιστεί.

Anemone coronaria / Ανεμώνα η στεφανωματική

Λαυρεωτική, 09/12/2007

Η Ανεμώνη η στεφανωματική (Anemone coronaria L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Είναι η πιο κοινή ανεμώνη της ελληνικής υπαίθρου και απαντάται σε ένα πλήθος μορφών και χρωμάτων.
Φύλλα σπονδύλου και βάσης πολυσχιδή.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Άνθη μεγάλα, συνήθως με πέντε σέπαλα, μερικές φορές πολύ περισσότερα, μήκους μέχρι 4εκ. και ανθήρες πολλοί, μαύροι-βιολετί. Τα χρώματα των σέπαλων είναι πάρα πολλά με πιο κοινά τα κόκκινα, λευκά, ιώδη, γαλάζια και ροζ. Η μορφή τους επίσης ποικίλει καθώς μπορούν να είναι από στρογγυλά μέχρι οξύληκτα. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλήθος ποικιλιών που πολλές φορές δημιουργούν πραγματικά πολύχρωμα χαλιά σε ελαιώνες και αγρούς. var. rosea var. cyanea var. phoenica var. alba.
Ανθίζει Νοέμβριος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Anemone > ανεμώνη > άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
coronarius, -a, um > coróna στέμμα, στέφανο (κεφαλής) - επειδή ειναι κατάλληλη για στέφανα, γιρλάντες κλπ = στεφανωματική.

Λαυρεωτική, 09/12/2007
Λαυρεωτική, 09/12/2007

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2007

Crocus cartwrightianus από το Λαύριο

Λαυρεωτική, 09/12/2007

Ο Κρόκος του Καρτράϊτ (Crocus cartwrighitianus, Herbert 1843) είναι ενδημικόε Αττικής, Κυκλάδων, Δυτικής Κρήτης. Είναι ο άγριος πρόγονος τ ου καλλιεργήσιμου κρόκου,
Βολβώδες φυτό. Φύλλα 7-12. Στύλος με μεγάλες κόκκινες διακλαδώσεις, που κρέμονται έξω από το περιάνθιο. Ανθήρες κίτρινοι
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι μέσα υψόμετρα.
Άνθη: συνήθως μοβ με σκούρες νευρώσεις αλλά και λευκά με μοβ νευρώσεις. Είναι αρωματικά και δεν κλείνουν την νύχτα.
Άνθιση: Οκτώβριος - Δεκέμβριος
Εξάπλωση στην Αττική: Υμηττός, Λαυρεωτική, Πάνειον όρος Κερατέας, λόφοι Μεσογείων, Αίγινα, Σαλαμίνα, Πάστρα, Τουρκοβούνια, Βουλιαγμένη, Βουρκάρι Μεγάρων...

Ετυμολογία:
Crocus > κρόκος (πιθανώς από την κρόκη, υφάδι).
cartwrighitianus > αφιερωμένο στον Άγγλο πρόξενο στην Κωνσταντινούπολη Cartwrihgt που συνέλεξε το φυτό από την Τήνο = του Καρτράιτ.

Περισσότεροι κρόκοι από την Λαυρεωτική αλλά και οι πρώτες φετινές ανεμώνες, κολχικά και μανιτάρια μπορείτε να δείτε πατώντας εδώ...

Λαύριο 09/12/2007
Πηγές:
* Βαγγέλη Παπιομύτογλου «Αγριολούλουδα της Ελλάδας», εκδόσεις Mediterraneo, Ρέθυμνο 2006.
.

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2007

Στην κορφή του Υμηττού

Υμηττός, 03/11/2007

Ο καιρός ήταν καλός και ζεστός και, καθώς ήταν σαββατιάτικο απόγευμα, ο Υμηττός ήταν γεμάτος κόσμο. Αρκετοί έκαναν βόλτες, μερικοί ποδήλατο βουνού, δυο τρεις έτρεχαν. Δεν έλειπαν και οι κυρίες που έκοβαν κυκλάμινα και κυκλοφορούσαν με μπουκετάκια, προφανώς γιατί το "άγριο" είναι καλό και το τζάμπα καλύτερο.

Μπουκέτα με γαλάζιους και λευκούς κρόκους, του είδους Crocus cancellatus mazziaricus.

Τα κολχικά (Colchicum cupani) συνεχίζουν την ισχυρή ανθοφορία τους...

Οι κουμαριές στις πλαγιές πάνω από την μονή Αστερίου είναι γεμάτες με καρπούς, σε διάφορα στάδια ωρίμανσης...

Ανάμεσα στα βράχια, κάτω από την κορυφογραμμή τα κίτρινα κρινάκια (Sternbergia lutea) συνεχίζουν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους...

Εντυπωσιακή είναι η ανθοφορία κρόκων, κολχικών και κυκλάμινων ακριβώς δίπλα στο αποκαλούμενο "πάρκο" των διαφόρων κεραιών, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες που ακολουθούν...

Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2007

Πάρνηθα: Μικρή βόλτα για κρόκους και κολχικά

Πάρνηθα 01/11/2007

Δίπλα στην τσιμεντούπολη είναι η Πάρνηθα. Από την αρχαιότητα είναι συνδεδεμένη με την Αθήνα αλλά, με την έκταση που έχει πάρει η τσιμεντούπολη, η Πάρνηθα σήμερα αποτελεί την ανάσα της. Μια σημερινή μικρή απογευματινή βόλτα δείχνει την αξία της Πάρνηθας, αλλά και τι χάσαμε από την καταστροφική φωτιά του καλοκαιριού. Η βόλτα έγινε σε ένα μικρό οροπέδιο, βόρεια του Κατσιμιδιού και δυτικά (και πολύ κοντά) της περιβόητης "Ιπποκρατείου Πολιτείας". Στόχος ήταν η φωτογράφιση κρόκων και κολχικών, που τώρα είναι η εποχή τους.


Συνύπαρξη του καλοκαιριού με μία από τις τελευταίες ανθισμένες κενταύριες (πάνω) και του φθινοπώρου με ένα από τα πρώτα άγρια ραδίκια (Taraxacum - πικροράδικο)...

Τα κόκκινα φύλλα (πάνω) φαίνεται να επιβεβαιώνουν την άποψη που μας έχουν επιβάλει για το φθινόπωρο αλλά η πραγματική εικόνα (κάτω) του ελληνικού φθινόπωρου είναι πράσινη με την ενδυνάμωση και την αναγέννηση της φύσης. Με φόντο την κορφή του Κατσιμιδιού κάνουμε την βόλτα μας ανάμεσα σε πεύκα, βελανιδιές, αγριελιές, κουμαριές, σχίνους, πουρνάρια και πολλά πουλιά. Ανεβαίνουμε προς τις κορφές Νταβέλη, Κάψαλα και Μηλιά προς αναζήτησιν φθινοπωρινών αγριλούλουδων.
Η πρώτη έκπληξη είναι αυτό το μανιτάρι...

Τα κυκλάμινα βρίσκονται παντού, είτε με την ανθοφορία τους είτε με τα τα ζωντανά σχέδια των φύλλων του...
Να και τα πρώτα κολχικά (Colchicum curani)

Οι λιβελούλες συνεχίζουν την αναζήτηση τροφής...

Ο πρώτος κρόκος που βρίσκουμε είναι λευκός...

Κι ένα άλλο είδος κρόκου...

Βρισκόμαστε πάνω στο οροπέδιο και αντικρύζουμε την πίσω πλευρά της κορυφής της Πάρνηθας...

Κρόκοι και κυκλάμινα συνεχίζουν την ανθοφορία τους και στα πιο ψηλά...

Συστάδα με κολχικά...

Κι ας τελειώσουμε την μικρή απογευματινή μας βόλτα με ένα πρώιμο κούμαρο...

Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2007

Cyclamen graecum subsp. graecum

Γαλάτσι, 13/10/2007

Το Κυκλάμινο το ελληνικό (Cyclamen graecum Link. 1834 subsp. graecum) είναι κονδυλώδες φυτό Ελλάδας, Μικράς Ασίας και Κύπρου.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα με εξαίρεση την Πίνδο
Κόνδυλος σφαιρικός με χοντρό και άγριο φλοιό. Ρίζες χοντρές, σαρκώδεις.
Τα φύλλα βγαίνουν προς το τέλος της ανθοφορίας. Είναι μεγάλα, καρδιοειδή, με την κάτω επιφάνειά τους πορφυρή και την επάνω σκουροπράσινη με ανταύγειες ανοιχτοπράσινες ή ασημί και διάφορα σχέδια.
Άνθη ρόδινα σε διάφορες αποχρώσες και στην βάση τους πορφυρά, πολλά, σε μακρύ ποδίσκο, δίχως φύλλα. Τα άνθη γέρνουν προς τα κάτω, ενώ τα πέντε πέταλα (λοβοί της στεφάνης) στρέφονται προς τα πίσω και πάνω. Στην βάση κάθε πέταλου υπάρχουν «ωτιόμορφα εξαρτήματα» (αυτάκια).
Ανθίζει από τον Σεπτέμβριο σε βραχώδεις και πετρώδεις περιοχές, φρυγανότοπους, θαμνώνες, συνήθως σε ηλιόλουστες θέσεις.

*** Στην Ρόδο φύεται το υποείδος anatolicum και στην Κρήτη (νομός Χανίων) το υποείδος candicum, ενδημικά και τα δύο.

Ετυμολογία
Cyclamen > κυκλάμινος > κύκλος - από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί καιη στεφάνη.
graecum > Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά) > Γραικός.

Περισσός, 25/10/2007

Τουρκοβούνια (κορυφή), 25/10/2007 Φιλοθέη
.