ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Πέμπτη 31 Μαΐου 2018

Erysimum graecum

Πάρνηθα

Το Ερύσιμο το γραικό (Erysimum graecum, Boiss. & Heldr. 1854) είναι ενδημικό Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας και Εύβοιας.
Διετές φυτό. Τον πρώτο χρόνο σχηματίζει ένα χοντρό βλαστό και ρόδακα φύλλων. Το δεύτερο χρόνο παράγει 1-3 βλαστούς, υψηλούς κατά την άνθιση και ανθοφορεί.
Βιότοπος: άκρες δρόμων, χαλικότοποι, φρυγανότοποι, σε ποικιλία υποστροωμάτων και σε υψόμετρα μέχρι 1400 μ.
Άνθη: Ταξιανθία με 20-30 κίτρινα άνθη
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.
Εξάπλωση: Στα περισσότερα βουνά της Αττικής.

Ετυμολογία:
Erysimum > Ερύσιμον, φυτό που αναφέρει ο Θεόφραστος < ερύω (=προστατεύω) --> ερυσίπτολις (=επίθετο της Αθηνάς ως προστάτισσας της πόλης των Αθηνών)
graecum >  > Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά) > γραικό.


Τρίτη 29 Μαΐου 2018

Hesperis laciniata subsp. secundiflora

Υμηττός 09-04-2008

Η Εσπερίς η διαχωρισμένη, υποείδος δευτερανθής (Hesperis laciniata Boiss. & Spruner 1843, subsp. secundiflora Breistr. 1952) είναι ενδημικό είδος της  Βορειοανατολικής Πελοποννήσου, Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας.
Διετές ή πολυετές φυτό με πολλούς βλαστούς.
Βιότοπος: ξέφωτα δασών, γκρεμοί, φρύδια βράχων, βραχώδεις πλαγιές και σάρες, σε υψόμετρα 200 - 2100 μ.
Άνθη: Μεγάλα, κίτρινα, κίτρινα-καφέ, πρασινωπά.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά της Αττικής.

Ετυμολογία:
Hesperis > εσπερίς > εσπέρα = Εσπερίς, επειδή ευωδιάζει την εσπέρα,το απόβραδο
laciniata > lacinia & lacinea, απόσπασμα, χώρισμα, λωρίδα = διαχωρισμένη, σχισμένη, κομματιασμένη από την διάταξη των πετάλων.
secundiflora > secundus (νεολατινική λέξη) δευτερεύων, κάτι που είναι τοποθετημένο στην μία πλευρά τοθ άξονα + flos floris άνθος = δευτερανθής (επειδή τα άνθη τοποθετημένα στη μία πλευρά του βλαστού).


Κυριακή 27 Μαΐου 2018

Cephalaria flava subsp. setulifera

Πάρνηθα 05_07_2008

Η Κεφαλάρια η κίτρινη υποείδος η μικρότριχη [Cephalaria flava (Boiss. & Heldr. 1875) subsp. setulifera, Kokkini 1991) είναι ενδημική Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Εύβοιας.
Πολυετής πόα, ύψους έως 90 εκατοστά, με ρίζα πασσαλώδη και βλαστό
ξυλώδη στην βάση, καλυμμένο με άγριες όρθιες τρίχες.
Φύλλα λυροειδή με μικρούς, γραμμοειδείς πλάγιους λοβούς.
Ανθοφόρα κεφάλια μικρά σφαιρικά, με βράκτια ωοειδή.
Βιότοπος: ασβεστολιθικά βράχια, πετρώδη λιβάδια, στην ορεινή ζώνη.
Άνθιση: Μάιος-Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας.

Ετυμολογία:
Cephalaria > κεφαλή - από την πυκνότητα της ανθοφορίας σε πυκνά κεφάλια λουλουδιών.
flava = κίτρινη.
setulifera > sétula, μικρή τρίχα + fero φέρω = μικρότριχη, επειδή φέρει μικρές τρίχες στον βλαστό και τα βράκτια.

Παρασκευή 25 Μαΐου 2018

Pinguicula crystallina subsp hirtiflora



Η Πινγκουϊκούλα η κρυστάλλινη υποείδος η δασύτριχη [Pinguicula crystallina (Sm.) subsp. hirtiflora (Ten.) Strid 1991] είναι μικρό «εντομοφάγο» φυτό, που εξαπλώνεται στην Νότια Ιταλία και την Νότια Βαλκανική.
Τα φύλλα του είναι φωτεινά πράσινα και σχηματίζουν ρόδακα στη βάση. Είναι λιπαρά και κολλώδη(pinguis = λίπος, λιπαρός) και εκκρίνουν ένα πεπτικό
υγρό που αιχμαλωτίζει μικρά έντομα, από τα οποία σταδιακά το φυτό παίρνει θρεπτικές ουσίες.
Φυτρώνει σε πολύ υγρές περιοχές και ανθίζει Απρίλιο - Σεπτέμβριο από την βόρεια Πελοπόννησο έως την βορειοδυτική Ελλάδα.
Στην Αττική έχει βρεθεί μόνο στα Γεράνεια (Constanrinidis & Yannitsaros 1996) σε χαράδρα με ρυάκι, σε θέσεις υγρές σε όλη την διάρκεια του έτους.

Ετυμολογία
Pinguicula > pinguis λίπος - από περιγραφή του Carolus Clusius (1526-1609) για τα λιπαρά φύλλα του φυτού.
crystallina > κρύσταλλος - αναφορά στις φυσαλλίδες της δροσιάς που λάμπουν από το ηλιακό φως στην επιφάνεια των φύλλων.
hirtiflora > hirtus αδρότριχος, δασύτριχος + flos floris άνθος - αναφορά στις σκληρές τρίχες στο κέντρο του άνθους.


Τετάρτη 23 Μαΐου 2018

Dactylorhiza saccifera

Πάρνηθα

Η Δακτυλόριζα η σακκοφόρος [Dactylorhiza saccifera (Brongniart) Soó 1962] ονομάστηκε έτσι λόγω του χαρακτηριστικού, κοντόχοντρου πλήκτρου της. Είναι ψηλόκορμο φυτό με μεγάλα επιμήκη, λογχοειδή φύλλα με σκούρες κηλίδες, που καλύπτουν μεγάλο μέρος του βλαστού. Τα ροδινοϊώδη άνθη είναι συγκεντρωμένα σε στάχυ στην κορυφή του βλαστού και εκτός του πλήκτρου διακρίνονται ακόμη από το τρίλοβο, διάστικτο χείλος. Εξαπλώνεται σε Πίνδο, Δυτική Μακεδόνια, Πελοπόννησο και γενικά στην ορεινή ζώνη σε υγρά ξέφωτα δασών. Στην Αττική έχει βρεθεί στην Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Dactylorhiza > δάκτυλο + ρίζα = Δακτυλόριζα, από το σκληρό ρίζωμα που είναι χωρισμένο σαν τα δάκτυλα του χεριού.
saccifera = saccus σάκκος + φέρω = σακκοφόρος, από το κοντόχοντρο σαν σάκκο πλήκτρο της.




Δευτέρα 21 Μαΐου 2018

Dactylorhiza iberica

Γεράνεια

Η ορχιδέα Δακτυλόριζα η ιβηρική [Dactylorhiza iberica (M.Bieb. ex Willd. 1806) Soó 1962] εξαπλώνεται στην Ανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο.
Ουσιαστικά είναι ασιατικό είδος, με δυτικότερο σημείο κατανομής την Ελλάδα. Περιγράφτηκε το 1806 ως Orchis iberica από την Γεωργία του Καυκάσου, δηλαδή την Ιβηρία των Βυζαντινών.
Φυτό λεπτό, ύψους 20-60 εκατοστών. Φύλλα 3-7 λογχοειδή.
Βιότοπος:υγρολίβαδα και όχθες ρυακιών, σε υψόμετρα 600 - 2000 μ.
Άνθη: ρόδινα με βυσσινί κηλίδες και στίγματα,
Άνθιση: Ιούνιος-Αύγουστος.
Εξαιρετικά σπάνια στην Αττική, λόγω έλλειψης κατάλληλων βιότοπων, είναι γνωστή μόνο από τα Γεράνεια.

Ετυμολογία:
Dactylorhiza > δάκτυλο + ρίζα = Δακτυλόριζα, από το σκληρό ρίζωμα που είναι χωρισμένο σαν τα δάκτυλα του χεριού.
iberica > Ιβηρία, το βυζαντινό όνομα της Γεωργίας του Καυκάσου = ιβηρική .

Σάββατο 19 Μαΐου 2018

Himantoglossum jankae

Πάρνηθα

Το Ιμαντόγλωσσο του Γιάνκα (Himantoglossum jankae (Somilay, Kreutz & Ovari, 2012) είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα. Περιγράφτηκε το 2012 από την Ουγγαρία. Έχει ευρεία εξάλωση στην Ελλάδα και κυρίως στην Βόρεια.
Ρωμαλέο φυτό με ύψος μέχρι 1 μέτρο.
Βιότοπος: λιβάδια, φρύγανα, μακία βλάστηση και παρυφές δασών, σε υψόμετρα μέχρι 1.500 μέτρα.
Άνθη: Χείλος πορφυρό, στενόμακρο, τρίλοβο, με στενόμακρους κυματιστούς πλαϊνούς λοβούς.
Άνθιση καλοκαιρινή.
Στην Αττική υπάρχει στην Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Himantoglossum > > Ιμάς, ιμάντος + γλώσσα. Από την μορφή του άνθους. = Ιμαντόγλωσσο.
jankae > αφιερωμένο στον Ούγγρο βοτανικό Viktor Janka (1837-1890) για τις βοτανικές του έρευνες στα Βαλκάνια.


Πέμπτη 17 Μαΐου 2018

Platanthera chlorantha

Πεντέλη

Το πλατύνθηρο το χλωρανθές [Platanthera chlorantha (Custer) Rchb. 1829] είναι μία ευρωπαϊκή ορχιδέα των ορεινών δασών.
Περιγράφτηκε το 1829 από την Ελβετία. Στην Ελλάδα φύεται κυρίως σε Πίνδο, Πήλιο, Δυτική Μακεδονία και Ροδόπη.
Ρωμαλέοό φυτό, με ύψος μέχρι 80 εκατοστά. Φύλλα 2-3 πράσινα, γυαλιστερά, ωοειδή.
Βιότοπος: ξέφωτα δασών και λιβάδια σε υψόμετρα μέχρι 2.000 μέτρα.
Άνθη: πράσινα, με μυτερά γραμμοειδή πέταλα.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.
Εξαιρετικά σπάνια στην Αττική, λόγω έλλειψης κατάλληλων βιότοπων, έχει βρεθεί σε μία θέση στην Πεντέλη.

Ετυμολογία:
Platanthera > πλατύς + ανθήρας - από το σχήμα των ανθήρων.
chlorantha > χλωρός + άνθος = χλωρανθής, από το πρασινωπό χρώμα του άνθους.

Τρίτη 15 Μαΐου 2018

Neottia ovata

Πάρνηθα

Η Νεοττιά η ωοειδής [Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerh. 1838] είναι ορχιδέα των ορεινών δασών με ευρεία εξάπλωση στην Ευρασία. ΣΤην Ελλάδα η κύρια εξάπλωσή της είναι στην Πίνδο, την Δυτική Μακεδονία και την Ροδόπη ενώ συναντάται και στα Λευκά Όρη της Δυτικής Κρήτης. Περιγράφτηκε από την Βάδη Βυτεμβέργη της Γερμανίας
Ψηλόλιγνο φυτό, ολόκληρο πράσινο, με ύψος 20-70 εκατοστά.
Βιότοπος: υγρές θέσεις σε χλοερά δάση, εποχιακά έλη και λιβάδια, παρυφές ρεμάτων, σε υψόμετρα έως 2.400 μέτρων.
Άνθη: μικρά, πράσινα, τρίλοβα σε ταξιανθία 20-80 ανθέων.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.
Εξαιρετικά σπάνια στην Αττική, λόγω έλλειψης κατάλληλων βιότοπων. Έχει βρεθεί ένας μικρός πληθυσμός το 2013 στην Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Neottia > νεοσσός > νεοσσιά > νεοττιά (στην αττική διάλεκτο), φωλιά πουλιών  - από το σχήμα του ριζικού συστήματος που μοιάζει με φωλιά πουλιών.
ovatus, -a, -um > óvum αυγό = ωοειδής.

Σάββατο 12 Μαΐου 2018

Ophrys leucophthalma

Πάρνηθα 08-05-2011

Η Οφρύς η λευκόφθαλμη (Ophrys leucophthalma Devillers-Tersch. & Devillers 1994) φύεται κυρίως στην Δυτική Ελλάδα και την Φυτική Μακεδονία. Περιγράφτηκε το 1994 από την Πρέβεζα.
Η ονομασία της οφείλεται στο έντονο λευκό χρώμα στους πλαϊνούς λοβούς και στην στιγματική κοιλότητα.
Βιότοπος: ανοιχτά δάση, θαμνότοποι, παρυφές δρόμων.
Άνθη: καφετιά, με πολλά λευκά σημεία.
Άνθιση: Μάιος - αρχές Ιουνίου.
Στην Αττική έχει βρεθεί μόνο σε μια θέση στην Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
leucophthalma > λευκός + οφθαλμός.

Παρασκευή 11 Μαΐου 2018

Orchis mascula


Η Όρχις η αρρενωπή [Orchis mascula (L.) L. 1755] είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα δασών και μεγάλων υψομέτρων. Περιγράφτηκε το 1775 από την Σουηδία. Η ονομασία της οφείλεται στους δύο εύρωστους βολβούς της, σε σχήμα όρχεων.
Εξαιρετικά σπάνια στην Αττική, λόγω έλλειψης κατάλληλων βιότοπων.
Ψηλόλιγνο φυτό, με ύψος μέχρι 80 εκατοστά. Φύλλα 6-12 πράσινα, γυαλιστερά, ωοειδή.
Βιότοπος: ανοιχτά δάση, αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα μέχρι 2.300 μέτρα.
Άνθη: μεγάλα, σε σκούρο ροζ ή βιολετί χρώμα και πυκνή ταξιανθία.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Στην Αττική υπάρχει αναφορά από την Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον < αρχίδι).
masculus, a, um = αρρενωπός, αρσενικός.

 

Σάββατο 5 Μαΐου 2018

Dianthus biflorus


O Δίανθος ο διανθής (Dianthus biflorus Sm. 1809) είναι ενδημικό αγριογαρύφαλλο της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας.
Πολυετές φυτό με βλαστούς 15-60 εκατοστά.
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, ορεινές θέσεις.
Άνθη: ροζ - κόκκινα, με πέταλα οδοντωτά, δύο στην κορυφή του βλαστού.
Άνθιση: Μάιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: σε λίγες θέσεις στην Πάρνηθας.
Ετυμολογία:
Dianthus > Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος)
biflorus,a, um > bis δις + flos, floris άνθος = Διανθής - με δύο άνθη στον βλαστό.


Τετάρτη 2 Μαΐου 2018

Orchis provincialis

Πεντέλη 09-04-2010

Η Όρχις η προβηγκιανή - της Προβηγκίας (Orchis provincialis Balbis ex Lamarck & DC. 1806) είναι μεσογειακή ορχιδέα με εξάπλωση από την Πορτογαλία μέχρι την Τουρκία. Περιγράφτηκε από την επαρχία Var της Προβηγκίας στην Νότια Γαλλία το 1806.
Μοιάζει πολύ με την Orchis pauciflora αλλά είναι πολύ πιο ανοιχτόχρωμη, με υποκίτρινα άνθη και στικτά φύλλα. Χείλος τρίλοβο με κόκκινα στιγματα, κήφωση στο κέντρο και λοβούς έντονα αναδιπλωμένους προς τα κάτω. Πλήκτρο με ελαφρά διόγκωση στην άκρη. Φύεται σε λιβάδια, μακκία βλάστηση, φωτεινά δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων.
Στην Ελλάδα φύεται σ΄όλη τη χώρα αλλά η κύρια εξάπλωσή της είναι στον ορεινό όγκο της Πίνδου και των προεκτάσεών της. Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.
Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον < αρχίδι).
provincialis > Provence (Προβηγκία), περιοχή της Γαλλίας = προβηγκιανή, της Προβηγκίας.



Τρίτη 1 Μαΐου 2018

Ornithogalum pannonicum

Πάρνηθα 01-06-2010

Το Ορνιθόγαλο της Παννονίας (Ornithogalum pannonicum, Vill. 1779 και συνώνυμο Ornithogalum comosum, L.1756) έχει ευρεία εξάπλωση στην Ευρασία και την Ελλάδα. Διακρίνεται για τον συμπαγή και υψηλό βλαστό του. Ανθίζει, συχνά όταν τα φύλλα του έχουν ξεραθεί, από τα τέλη Απριλίου σε μεσογειακά λιβάδια και ανοίγματα δασών.
Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
pannonicus, -a, -um > Pannonia, Παννονία, ιστορική περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης που βρισκόταν στην θέση της σημερινής Ουγγαρία και εν μέρει των όμορων της χωρών.


Πάρνηθα 06-06-2008