ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Κυριακή 30 Απριλίου 2017

Centaurea raphanina subsp. mixta

Βραυρώνα 22/04/1014 Χαμολιά

Η Κενταύρια η ραπανίσκη, υποείδος η μικτή (Centaurea raphanina  Sm. subsp. mixta Runemark 1967) είναι ενδημική της Νότιας Ελλάδας, Εύβοιας, Σποράδων, Κυκλάδων, Ανατολικού Αιγαίου (Ψαρά, Ικαρία).
Πολυετές φυτό, με ρίζωμα κονδυλώδες που θυμίζει ραπάνι. Τα φύλλα του συλλέγονται και τρώγονται σαλάτα.
Δημώδη ονόματα: αλιβαρβάρα, ασκόλυμπρος.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, βράχοι, ελαιώνες, θαμνώνες, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 2.100 μέτρα.
Άνθη: ρόδινα - πορφυρά.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούλιος.
Κοινό φυτό στην Αττική

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
raphanina < ράφανος (ραπάνι), ραπανίσκη.
mixta < misceo αναμιγνύω - ανάμικτη, μικτή.



Σάββατο 29 Απριλίου 2017

Crepis rubra

Κιθαιρώνας 20/04/2013

Η Κρηπίς η ερυθρή (Crepis rubra L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Έχει φύλλα πτεροσχιδή ή οδοντωτά, τα ανώτερα λογχοειδή.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, ξηρά λιβάδια.
ΑΝθοφόρα κεφάλια με ανθίδια ρόδινα μέχρι 4εκ. διάμετρο.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Crepis > > κρηπίς - επειδή η ρίζα του φυτού εισχωρεί βαθιά και σχηματίζει βάση (κρηπίδα), όπως αναφέρει ο Θεόφραστος.
rúber, ra, rum, rus > rúbeo, κοκκινίζω = ερυθρή.





Παρασκευή 28 Απριλίου 2017

Echium plantagineum

Μαραθώνας 04/04/2013

Το Echium plantagineum (L. 1771) είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Φυτό διετές, ελαφρά χνουδωτό. Τα φύλλα της βάσης μεγάλα, με ισχυρές νευρώσεις, σε ρόδακα.
Άνθη ζυγόμορφα, με κόκκινο χρώμα στην αρχή που γίνεται στη συνέχεια μοβ-μπλε. Κάλυκας κοντός. Ξεχωρίζει εύκολα από τους δυο προεξέχοντες στήμονες.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Echium > έχις (έχιδνα) - από το σχήμα των καρπών που μοιάζει με κεφάλι φιδιού = Έχιον
plantagineum > Plantago - παρόμοιο με το γένος Plantago από τα φύλλα του.
Plantago > planta πέλμα ποδιού - αναφέρεται στο μέγεθος των φύλλων.




Πέμπτη 27 Απριλίου 2017

Origanum onites

Πατέρας 12/05/2013

Το Origanum onites, L. 1753, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην κεντρική, νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Είναι φρύγανο με βλαστούς όρθιους και φύλλα χνουδωτά, καρδιοειδή, αντίθετα, σε όλο το μήκος του βλαστού, τα κατώτερα με μικρό μίσχο, τα ανώτερα επιφυή.
Είναι μια από τις μορφές της κοινής ρίγανης που συλλέγεται μαζί με το άλλο, λίγο πολύ παρόμοιο είδος (Origanum vulgare), και χρησιμοποιείται ως άρτυμα στη μαγειρική.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες και πρανή.
Άνθη λευκά με μεγάλους στήμονες σε πυκνούς κορύμβους.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Η ονομασία του γένους προέρχεται από τα ελληνικά όρος+γανώ (λάμπω, χαίρομαι), ενώ αυτή του επιθέτου πιθανόν αναφέρεται στην ομοιότητα των μπουμπουκιών του φυτού με τις καβαλίνες, τα κόπρανα του όνου (=ονίς στα αρχαία ελληνικά).

Η ρίγανη έχει ξεχωριστή θέση στην ζωή των Ελλήνων από την απώτερη αρχαιότητα. Η ίδια η λέξη ρίγανη είναι πανάρχαια και γι’ αυτό σκοτεινής ετυμολογίας. Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν σαν άρτυμα στη μαγειρική, φάρμακο και συστατικό για αρώματα. Ο Ιππποκράτης το συνιστούσε για οφθαλμικές παθήσεις και στα κρυολογήματα.
Χρησιμοποιούνται τα φύλλα, νωπά ή αποξηραμένα. Η ρίγανη θεωρείται ισχυρό μικροβιοκτόνο και αντιοξειδωτικό βότανο. Είναι ευστόμαχη, διουρητική, εμμηναγωγή και αντισπασμωδική.
Στην ελληνική κουζίνα η αποξηραμένη ρίγανη πρωταγωνιστεί ως άρτυμα. Πολλά φαγητά βραστά, φούρνου και σχάρας γίνονται λαδορίγανη.

Ετυμολογία:
Origanum > όρος + γανώ (λάμπω, χαίρομαι), η χαρά τους βουνού - αναφορά στον φυσικό του βιότοπο. Ορίγανον, ρίγανη
onites > όνος > ονίς.




Τετάρτη 26 Απριλίου 2017

Brassica cretica subsp. aegaea

Πατέρας 24/02/2013 Ψάθα

Η Brassica cretica χωρίζεται σε 3 υποείδη: cretica, ενδημική, με εξάπλωση στην Κρήτη, laconica, ενδημική, που φύεται στην Ανατολική Λακωνία και την Μάνη, aegaea με μεγάλη εξάπλωση στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, την Εύβοια, την Αττική και τον Άθω.
Η Brassica cretica subsp aegaea [Heldr. & Halácsy) Snogerup, M. A. Gust. & Bothmer 1990] είναι σχεδόν ενδημική της Ελλάδας, γιατί υπάρχουν λίγες θέσεις της στην ΝΔ Μικρά Ασία.
Λαϊκή ονομασία: σκαρολάχανο.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι,
σε υψόμετρα 0-1000 μ.
Είναι ποώδες φυτό με μεγάλα σαρκώδη, γλαυκοπράσινα φύλλα. Τα φύλλα είναι βρώσιμα και βρασμένα γίνονται μια γευστική σαλάτα με ελαιόλαδο.
Άνθη με 4 κίτρινα πέταλα σε μεγάλο και πυκνό όρθιο βότρυ.
Ανθίζει Μάρτιο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Brassica > λατινική ονομασία για το λάχανο
creticus, a, um > Κρήτη.
aegaea > Αιγαίο.


Τρίτη 25 Απριλίου 2017

Euphorbia characias

Πατέρας 24/02/2013 Ψάθα

Η Ευφορβία η χαρακίας (Euphorbia characias L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε Κρήτη, Κυκλάδες, Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία, Δυτικό και Βόρειο Αιγαίο.
Φυτό με πολλούς όρθιους βλαστούς, απογυμνωμένους στην βάση. Φύλλα πολλά, γλαυκά, λογχοειδή, επιμήκη.
Σκιάδια πυκνά και κυάθια (κύπελλα) ημισφαιρικά με σκουροκόκκινους αδένες.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Euphorbia > ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εϋφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
characias > χαρακίας (ο), φυτό που αναφέρει ο Διοκουρίδης (τιθυμάλλου είδη επτά, ων ο μεν άρρην χαρακίας καλείται). 


Το όνομα «χαρακιάς» είναι αρχαίο κι αναφέρεται από τον Θεόφραστο. Αποδίδει τους βιότοπους που προτιμά το φυτό και που συνήθως είναι οι βράχοι με σχισμές (χαρακιές). Χαράκια λένε στην Κρήτη και σήμερα τους μικρούς βράχους.



Δευτέρα 24 Απριλίου 2017

Orchis quadripunctata (τετράστικτη)

Πεντέλη 07/04/2008

 Η Όρχις η τετράστικτη (Orchis quadripunctata Cyrillo ex Tenore, 1811) είναι μεσογειακή ορχιδέα (Αδριατική, Ελλάδα, Μικρά Ασία) με κέντρο της εξάπλωσής της την Ελλάδα, όπου σχηματίζει μεγάλους πληθυσμούς στο δυτικό, κεντρικό και νότιο τμήημα της χώρας και στην Κρήτη. Περιγράφτηκε το 1811 από την Νάπολι της Ιταλίας.
Λεπτό φυτό, με ύψος 10-30 εκατοστά. Φύλλα 3-9 λογχοειδή, συνήθως με μεγάλα μελανά στίγματα.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, λιβάδια, πετρώδεις θέσεις, ανοιχτά δάση σε υψόμετρα μέχρι 1.500 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, φαρδιά, απλωτά, σε σκούρο ροζ με λευκό κέντρο με 4 σκούρες στίγματα. Ταξιανθία με 7-35 άνθη.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούνιος.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική.
Ετυμολογία:
Orchis > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (<ορχίδιον < αρχίδι).
quadripunctata > quadri- τετράκις + pungo (latin) στίγμα, στιγμή, στίξις = τετράστικτη.



Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/orchis/orchis_quadripunctata.htm


Κυριακή 23 Απριλίου 2017

Tulipa orphanidea

Πάρνηθα 24/04/2009

Η Τουλίπα του Ορφανίδη (Tulipa orphanidea Boiss. ex Heldr. 1862) είναι ενδημική Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου.
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός 8-27 εκ. Φύλλα γραμμοειδή, αυλακωτά, λεία.
Βιότοπος: λιβάδια και πετρώδεις θέσεις
Άνθη: 1-3 με χρώμα πορτοκαλί
Άνθιση: από τον Απρίλιο.
Στην Αττική φύεται μόνο στην Πάρνηθα
Ετυμολογία:
Tulipa > από τουρκική túlipand, τουρμπάνι.
orphanidea > προς τιμήν του βοτανικού Θεόδωρου Ορφανίδη (Σμύρνη 1817 - Αθήνα 1886), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Σάββατο 22 Απριλίου 2017

Erysimum atticum

Πάρνηθα 11/04/2008

Το Ερύσιμο το αττικό (Erysimum atticum, Heldr. & Sart. ex Boiss 1854) είναι ενδημικό της Νοτιοανατολικής Στερεάς Ελλάδας.
Πολυετής πόα με διακλαδισμένο ξυλώδη βλαστό. Βλαστός τριχωτός 30-40 εκατοστών. Φύλλα βάσης αυλακωτά και οδοντωτά, τα υπόλοιπα σχεδόν ακέραια.
Βιότοπος: ορεινές θέσεις, σε περιοχές με έλατα και ψηλότερα.
Άνθη: κίτρινα σταυροειδή. Ο καρπός σχηματίζει κέρας.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας.

Ετυμολογία:
Erysimum > Ερύσιμον, φυτό που αναφέρει ο Θεόφραστος < ερύω (=προστατεύω) --> ερυσίπτολις (=επίθετο της Αθηνάς ως προστάτισσας της πόλης των Αθηνών)
atticum > Αττική = αττικό.c


Παρασκευή 21 Απριλίου 2017

Trifolium stellatum

Λαυρεωτική 30/03/2008

Το Τριφύλλι το αστερωτό (Trifolium stellatum, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Φυτό μονοετές, τριχωτό με φυλλάρια αντικαρδιοειδή και σχεδόν λευκά παράφυλλα με νεύρα και περιθώρια χλοοπράσινα. Ανθοφόρα κεφάλια, σφαιρικά σε μακριούς ποδίσκους και άνθη λευκά με κίτρινη ή ρόδινη χροιά. Κάλυκες τριχωτοί, κόκκινοι στην ωρίμανση με χαρακτηριστικά αστεροειδές σχήμα. Σε αγρούς, πετρώδεις τοποθεσίες, φρύγανα.
Ετυμολογία:
Trifolium > tres (λατιν.) τρις + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι
 stellatus, a, um >  stella (λατιν.), αστέρι. Ονομάστηκε stellatum (αστερωτό) από την μορφή του κάλυλα που έχει σχήμα στυλιζαρισμένου αστεριού

Πέμπτη 20 Απριλίου 2017

Anthyllis vulneraria subsp. rubriflora

Υμηττός 12/04/2011

Η Ανθυλλίς η τραυματική υποείδος η ερυθρανθής [Anthyllis vulneraria subsp. rubriflora (DC.) Arcang. 1882] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Θεωρείται επουλωτικό των τραυμάτων, κάτι που εξηγεί το όνομα vulneraria (τραυματική).
Το ελληνικό όνομα «ανθυλλίς» αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη για ένα υδρόβιο φυτό και από τον Πλίνιο για την Ajuga, Ο Λινναίος (Linnaeus) χρησιμοποίησε αυτό το όνομα συνδυάζοντας το ελληνικό «ανθυλλίς» και το πολύ λεπτό και πυκνό βαμβακώδες τρίχωμα που καλύπτει βλαστούς και κάλυκες (όπως ορισμένα είδη της Ajuga).
Φυτό πολύμορφο με πολλά υποείδη.
Τριχωτή όρθια ή έρπουσα πόα με φύλλα πολύμορφα. Τα κατώτερα έχουν φυλλάρια άνισα με το κεντρικό πολύ μεγαλύτερο, ενώ τα ανώτερα είναι ισομήκη.
Βιότοπος: κοινό σε άκρες δρόμων, δολίνες, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-900 (-2000) μ.
Άνθη λευκοκόκκινα σε κεφάλια περιβαλλόμενα από φυλλοειδή βράκτια και κάλυκες διογκωμένους πολύ τριχωτούς.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Anthyllis > υποκοριστικό του «άνθους». Το όνομα αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη για ένα υδρόβιο φυτό και από τον Πλίνιο για την Ajuga.
vulneraria > vúlnus, vúlneris τραύμα πληγή ==> επειδή έχει επουλωτικές ιδιότητες = τραυματική.
rubriflora > ruber ερυθρός, κόκκινος + flos floris άνθος = ερυθρανθής.

Τετάρτη 19 Απριλίου 2017

Orchis pauciflora

Υμηττός 03/04/2011

 Η Όρχις η ολιγανθής (Orchis pauciflora Tenore, 1812) είναι ορχιδέα της Κεντρική Μεσογείου. Περιγράφτηκε το 1812 από τη Νάπολι της Ιταλίας. Στην Ελλάδα εξπλώνεται στην Δυτική και Στερεά, την Πελοπόννησο, την Κρήτη.
Κοντό αλλά εύρωστο φυτό, με ύψος 10-20 εκατοστά. Φύλλα 4-9 πράσινα, γυαλιστερά, λογχοειδή.
Βιότοπος: ανοιχτά δάση, λιβάδια, φρύγανα, μακία, πετρώδεις θέσεις σε υψόμετρα μέχρι 1.800 μέτρα.
Άνθη: κίτρινα με καστανές κηλίδες στο κέντρο,τρίλοβα, διπλωμένα προς τα πίσω.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος
Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον <
αρχίδι).
pauciflora > paucus, a, um, λίγος, η, ο + flos floris άνθος = ολιγσνθής.

Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/orchis/orchis_pauciflora.htm



Τρίτη 18 Απριλίου 2017

Ophrys lutea

Υμηττός 03/04/2011


Η εξάπλωση τους είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/ophrys/ophrys_lutea.htm


Δευτέρα 17 Απριλίου 2017

Orchis italica

 Υμηττός 03/04/2011
Η Όρχις η ιταλική (Orchis italica, Poiret 1798) είναι μεσογειακή ορχιδέα. Περιγράφτηκε το 1798 από την
Ιταλία. Στην Ελλάδα είναι πολύ συχνή σε Στερεά Ελλάδα, Ιόνιο, Πελοπόννησο, Κρήτη, Ανατολικό Αιγαίο, με σποραδική εμφάνιση στην Βόρεια Ελλάδα και ελάχιστες θέσεις στις Κυκλάδες. Κοινή στην Αττική. 

Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν «σατυρίσκο» την Orchis italica. Ταύτιζαν την μορφή τους με την έξαλλη μορφή των σάτυρων, όπως την ξέρουμε από τις αγγειογραφίες.
Εύρωστο φυτό, με ύψος 20-50 εκατοστά. Φύλλα 5-10
γυαλιστερά, λογχοειδή, άστικτα ή με μελανές κηλίδες και κυματιστές άκρες.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρυγανότοποι, λιβάδια, άκρες δασών σε υψόμετρα μέχρι 1.300 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, σε σχήμα ανθρωποειδούς, ρόδινα με ανοιχτόχρωμο κέντρο.
Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού
γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον <
αρχίδι).
italica = ιταλική
Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/orchis/orchis_italica.htm

Κυριακή 16 Απριλίου 2017

Σάββατο 15 Απριλίου 2017

Ophrys ferrum-equinum

Πικέρμι 19-03-2014

Η ορχιδέα Οφρύς «με πέταλο άλόγου» (Ophrys ferrum-equinum, Desfontaines 1807) έχει κέντρο ανάπτυξης το Αιγαίο. Περιγράφτηκε το 1807 από
την Σάμο και την Σμύρνη.
Εύρωστο φυτό, με ύψος έως 40 εκατοστά. Θεωρείται προγονικό είδος και παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή. Έχουν περιγραφεί αρκετά υποείδη και ποικιλίες.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, αραιά δάση σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.100 μέτρα.
Άνθος: ακέραιο, ανοιχτό ή σκούρο καφεκόκκινο με πυκνό κοκκινωπό τρίχωμα στους ώμους. Θυρεός γαλαζωπός με μεταλλικό μπλε περίγραμμα σε σχήμα πέταλου.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάιος.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
ferrum-equinum > ferrum σίδερο + equinus άλογο - επειδή ο θυρεός στο χείλος μοιάζει με πέταλο αλόγου.



Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/ophrys/ophrys_ferrum-equinum.htm

Παρασκευή 14 Απριλίου 2017

Onosma frutescens

Υμηττός 01/05/2009

Το Ονόσμα το θαμνώδες (Onosma frutescens Lam. 1792) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται στην κέντρική και νότια χώρα και σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, συνήθως σε βραχώδεις τοποθεσίες και σε μεσογειακά ενδιαιτήματα. Είναι πολυετές, πολύκλαδό φρύγανο με κοκκινωπούς βλαστούς, πυκνό τρίχωμα και φύλλα λογχοειδή. Άνθη σε βοστρύχους, κίτρινα, κοκκινωπά στο χείλος. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Onosma > Όνος + οσμή. Επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια) 
frutescens > frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδες.