ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Πέμπτη 29 Απριλίου 2010

Ophrys ferrum-equinum

Φιλοθέη 04-04-2009

Η ορχιδέα Οφρύς «με πέταλο άλόγου» (Ophrys ferrum-equinum, Desfontaines 1807) έχει κέντρο ανάπτυξης το Αιγαίο. Περιγράφτηκε το 1807 από
την Σάμο και την Σμύρνη.
Εύρωστο φυτό, με ύψος έως 40 εκατοστά. Θεωρείται προγονικό είδος και παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή. Έχουν περιγραφεί αρκετά υποείδη και ποικιλίες.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, αραιά δάση σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.100 μέτρα.
Άνθος: ακέραιο, ανοιχτό ή σκούρο καφεκόκκινο με πυκνό κοκκινωπό τρίχωμα στους ώμους. Θυρεός γαλαζωπός με μεταλλικό μπλε περίγραμμα σε σχήμα πέταλου.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάιος.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
ferrum-equinum > ferrum σίδερο + equinus άλογο - επειδή ο θυρεός στο χείλος μοιάζει με πέταλο αλόγου.

Τετάρτη 28 Απριλίου 2010

Fritillaria graeca

Πεντέλη 07/04/2008

Η Φριτιλάρια η ελληνική (Fritillaria graeca, Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρκά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. Στο όρος Μερέντα του Μαρκόπουλου Μεσογείων εμφανίζονται άνθη πολύ σκούρα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά και τους λόφους της Αττικής

Ετυμολογία:
Fritillaria > fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graecus, -a, -um = ελληνική, επειδή περιγράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά μετά βρέθηκε και βορειότερα. 

Τρίτη 27 Απριλίου 2010

Raparia bulbosa

 Πάρνηθα 08/05/2011 Parnis

Η Raparia bulbosa [(Spruner) F.K. Mey. 1973] subsp. bulbosa είναι ενδημικό φυτό της Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας και Εύβοιας. 
Συνώνυμο:  Thlaspi bulbosum (Spruner 1843).
Βιότοπος: Ορεινά λιβάδια, ελατοδάση.
Πολυετής πόα, ύψους 5-15 εκατοστά και αρκετές κονδυλώδεις μακριές ρίζες.
Φύλλα σε ρόδακα, πλατιά, γλαυκά και λεία.
Άνθη: μοβ, φωτεινό βιολετί. 
Άνθιση: τέλη Μαρτίου-Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Raparia < ράπυς (ραφανίς)
bulbosa < bulbus (λατιν.) βολβός = βολβώδης.
Thlaspi < θλάσπις, φυτό που αναφέρουν ο Διοσκουρίδης και ο Ιπποκράτης.


Δευτέρα 26 Απριλίου 2010

Viola alba ssp. dehnhardtii

Πάρνηθα 17/04/2009 Parnis

Και βιόλες (αγριομενεξέδες) έχει η Πάρνηθα. Αυτή με το δύσκολο λατινικό όνομα (dehnhardtii) ανθίζει σε ένα υγρό αυλάκι, δίπλα στον δρόμο, στην περιοχή Μόλα.

Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

Campanula celsii supsp. celsii

Υμηττός 01/05/2009 περιοχή Κορωπιού


Η Καμπανούλα του Κελς (Campanula celsii A.DC. 1830) είναι ενδημικό φυτό της Αττικής, νησιών Σαρωνικού, Τροιζηνίας, Θεσσαλίας και Κυκλάδων (Σίφνος).
Διετές, πολύκλαδο, χνουδωτό φυτό. Στη βάση του το φυτό σχηματίζει πολλούς διαφορετικούς ρόδακες φύλλων με διακλαδώσεις βλαστών και άφθονη ανθοφορία, που απλώνεται πάνω στους βράχους.
Τα φύλλα της βάσης με ακανόνιστους λοβούς, ενώ τα ανώτερα ωοειδή, οδοντωτά, χωρίς μίσχο.
Όπως οι περισσότερες καμπανούλες είναι τυπικό χασμόφυτο, φύεται δηλαδή σε σχισμές και διάκενα βράχων,
Βιότοπος: Βράχοι, σχισμές βράχων, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 700 μέτρα.
Άνθη: σωληνοειδή κυανά μέχρι 3εκ. μήκος και κάλυκας με μικρά ωτίδια ανάμεσα στους οξύληκτους λοβούς.
Άνθιση: τέλη Απριλίου μέχρι αρχές Ιουλίου, ανάλογα με το υψόμετρο.
Εξάπλωση στην Αττική: Λυκαβηττός, Αιγάλεω, Ποικίλο, Τουρκοβούνια, Υμηττός, Πεντέλη, Γεράνεια, Μεσόγεια, Βουλιαγμένη, Λαυρεωτική...

Ετυμολογία:
Campanula > campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
celsii > αφιερωμένη στον Jacques Philippe Martin Cels (1740-1806), Γάλλος συγγραφέα και βοτανικό, δημιουργό του περίφημου κήπου «Le Jardin de Cels».



Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Biscutella didyma subsp. apula

Πεντέλη 09_04_2010

Η Biscutella didyma subsp. apula, Nyman 1878, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Εϊναι μικρή πόα που ξεχωρίζει από τα δίδυμα δισκοειδή κεράτια, που περιέχουν από ένα σπέρμα το καθένα.
Μονοετές φυτό, όρθιο, τριχωτό, με φύλλα πολύμορφα συγκεντρωμένα στην βάση.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, φρύγανα, χέρσα χωράφια,λιβάδια.
Άνθη σε βότρεις με πέταλα κίτρινα.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Biscutella > bis δις, δυο φορές + scutellum μικρή ασπίδα.
didyma > δίδυμα.
apulus, a, um = της Απουλίας (περιοχή της Ιταλίας).


Κυριακή 18 Απριλίου 2010

Anacamptis pyramidalis

Δαφνί (όρος Αιγάλεω) 18-04-2010

Η Ανακαμπτίς η πυραμιδική (Anacamptis pyramidalis (L.) Rich. 1817) είναι μία ορχιδέα με μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη, την Μεσόγειο και την Ελλάδα. Είναι ποικιλόμορφη στο σχήμα των φύλλων και στο χρώμα των ανθέων. Φύεται σε λιβάδια, φρύγανα, θαμνώνες, ελαιώνες, παρυφές δασών από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1800 μέτρα. Ανθίζει την άνοιξη μέχρι τον Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Anacamptis > ανά + κάμπτω (από την κάμψη την γυρεομαγματων προς τα πίσω)
pyramid-alis > πυραμίς, πυραμίδος = πυραμιδική, επειδή η τααξιανθία έχει σχήμα πυραμίδας.



Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

Silene gallica

Πεντέλη 09/04/2010


Η Σιληνή η γαλλική (Silene gallica L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές φυτό, χνουδωτό με λίγο διακλαδισμένους βλαστούς και φύλλα αντίθετα, τα ανώτερα επιμήκη, τα κατώτερα αντωοειδή.
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, αγροί, άκρες δρόμων, φρύγανα, ξηρά λιβάδια.
Άνθη σε αραιή ταξιανθία με κάλυκα ωοειδή, στενό στα χείλη, έντονα τριχωτό με κοκκινωπές ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα ή σπανιότερα λευκά, ακέραια.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Silene> > > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
gallica > Gallie (Γαλάτες) > Γαλλία = γαλλική, γαλατική.





Τετάρτη 14 Απριλίου 2010

Teucrium chamaedrys

Γαλάτσι (Βέϊκος) 25/05/2007  Τουρκοβούνια

Το Teucrium chamaedrys L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, χαλικώδεις τοποθεσίες, βραχώδεις πλαγιές, σε υψόμετρα 0-1900 μ.
Πολυετής ημίθαμνος, με ξυλώδη βάση και πολύ διακλαδισμένο ριζικό σύστημα που παράγει πολλούς λεπτούς όρθιους ανθοφόρους βλαστούς 10-20 (-40( εκ.
Άνθη σε χαλαρή ταξιανθία.
Στεφάνη 12-15 χιλ., ροζ-κόκκινη, με μεγαλύτερο το μεσαίο λοβό και πολυ μικρούς τους ακραίους λοβούς,
Άνθιση: Μάιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Teucrium  > τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
chamaedrys >  > χαμαί + δρυς ==> με φύλλα σαν της δρυός (βελανιδιάς)

*** «Τεύκριον· οἱ δὲ καὶ τοῦτο χαμαίδρυν καλοῦσιν, οἱ δὲ Τευκρίδα.»
*** «χαμαίδρυς μικρὸς ἢ χαμαίρωψ· οἱ δὲ δρυὸς κέγχρος, οἱ δὲ Τεύκριον, Ῥωμαῖοι τριξάγω μίνορ, οἱ δὲ κυερκίαμ, Γάλλοι ἔρινον.»

Διοσκουρίδης


Τρίτη 13 Απριλίου 2010

Onosma frutescens

Πεντέλη 09/04/2010

Το Ονόσμα το θαμνώδες (Onosma frutescens Lam. 1792) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται στην κέντρική και νότια χώρα και σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, συνήθως σε βραχώδεις τοποθεσίες και σε μεσογειακά ενδιαιτήματα. Είναι πολυετές, πολύκλαδό φρύγανο με κοκκινωπούς βλαστούς, πυκνό τρίχωμα και φύλλα λογχοειδή. Άνθη σε βοστρύχους, κίτρινα, κοκκινωπά στο χείλος. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Onosma > Όνος + οσμή. Επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια) 
frutescens > frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδες..


Πεντέλη 09/04/2010


Κυριακή 11 Απριλίου 2010

Misopates orontium

Πεντέλη 09/04/2010

Το Misopates orontium (L.) Raf. 1840, είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές δηλητηριώδες φυτό, 20-60 εκ., με βλαστό όρθιο, ελαφρά διακλαδισμένο, αδενώδες προς τα πώνα και τριχωτό προς τα κάτω.
Φύλλα τα κατώτερα αντίθετα τα ανώτερα επαλλάσοντα, γραμμοειδή έως λογχοειδή.
Βιότοπος: καλλιέργειες, πετρώδη εδάφη, λιβάδια, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-600 (-900) μ.
Άνθη ρόδινα-πορφυρά στην μασχάλη των ανώτερων φύλλων.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Misopates > μισώ + πατώ (μισώ το πάτημα) ==> μια σύσταση να μην πατήσουμε αυτό το όμορφο φυτό.
orontium > ορόντιον, φυτό που αναφέρεται από τον Γαληνό.


Σάββατο 10 Απριλίου 2010

Doronicum orientale

Πάρνηθα 20/03/2010

Το Δωρονικο το ανατολικό (Doronicum orientale, Hoffm. 1808) είναι φυτό της Ευρώπης και της ΝΔ Ασίας, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός της Κρήτης.
Βιότοπος: υγροί θαμνώνες, διάκενα δασών, σκιερές θέσεις σε λιβάδια, σε υψόμετρα έως 1300 (2000) μ.
Το Doronicum orientale είναι είδος των σκιερών δασών και των υγρών λιβαδιών σε μεγάλο μέρος της ΝΑ Ευρώπης και μέσω της Ανατολίας στον Καύκασο. Στην Ελλάδα είναι ευρέως διαδεδομένο στην ηπειρωτική χώρα. Φύεται επίσης σε ορισμένα από τα μεγαλύτερα νησιά του Αιγαίου. Έχει μια κυλινδρική, σχεδόν ανοικτή, οριζόντια ρίζα με τριχωτές τουφες και είναι ουσιαστικά ένας γεώφυτο, που ξεραίνεται το καλοκαίρι. Σε βραχώδεις βιότοπους σε μεγαλύτερο υψόμετρο αντικαθίσταται συχνά από το Doronicum columnae (στυλώδες), το οποίο είναι χαμηλότερο φυτό και παραμένει πράσινο σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Γενικά το Doronicum orientale είναι πολυετές φυτό με μακρείς, όρθιους βλαστούς. Τα κατώτερα φύλλα είναι μεγάλα. νεφροειδή, με μακρύ μίσχο, τα ανώτερα επιφυή και περίβλαστα.
Κεφάλια μονήρη με ανθίδια κίτρινα, τα περιφερειακά ταινιοειδή.
Ανθίζει Μάρτιο - αρχές Ιουνίου.
 

Ετυμολογία:
Doronicum > δώρο + νίκη = Δωρόνικο
orientale > oriens (ανατολή) = ανατολικό, ανατολίτικο.



 Πάρνηθα 08/04/2008

Πέμπτη 8 Απριλίου 2010

Allium neapolitanum

Υμηττός 05/03/2010 

Το Άλλιο το ναπολιτάνικο (Allium neapolitanum, Cirillo 1788) είναι μεσογειακό γεώφυτο με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Έχει χαρακτηριστικό τριγωνικό βλαστό με τη μια ακμή λιγότερο γωνιώδη από τις υπόλοιπες δύο και φύλλα 2-3, λεία. Σκιάδιο αραιό μέχρι 10εκ. διάμετρο με άνθη λευκά σε μακρείς ποδίσκους. Οι στήμονες είναι κοντύτεροι από τα τέπαλα. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
neapolitanum > Napoli (η ιταλική πόλη) > Νεάπολις (το αρχαίο όνομα της Napoli) = ναπολιτάνικο
.


Δευτέρα 5 Απριλίου 2010

Petrorhagia dubia

Πάρνηθα 26/04/2009

Η Πετροραγία η αμφίβολη [Petrorhagia dubia (Raf.) G.López & Romo 1988] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Petrorhagia velutina (Guss.) P.W. Ball & Heywood.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, χέρσα χωράφια, ελαιώνες, παράκτια ενδιαιτήματα  σε υψόμετρα 0-1200 (-1800) μ.
Μονοετές φυτό με βλαστό ψηλό, 10-40 εκ., χνουδωτό.
Φύλλα μικρά, γραμμοειδή.
Κάλυκας ωοειδής με πλατιά λέπια και πέταλα ανοιχτορόδινα, δίλοβα, με σκούρες νευρώσεις
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Petrorhagia > πέτρα + ραγή (ελληνιστική: ραγάς, ραγάδος) ρωγμή, ρήγμα, σχισμή ==> αναφορά   στο περιβάλλον ανάπτυξης τέτοιων φυτών, στις ρωγμές των πετρωμάτων και στα διάκενα ανάμεσα στις πέτρες = Πετροραγία.
dúbius, a, um = αμφίβολη, αβέβαιη.
velútinus, a, um > από την γαλλική λέξη velu βελούδο = βελούδινη.

Σάββατο 3 Απριλίου 2010

Anacamptis papilionacea

Βαρυμπόμπη 14/04/2008 Πάρνηθα

Η Ανακαμπτίς η πεταλουδόμορφη [Anacamptis papilionacea (L. 1759) R. M. Bateman, Pridgeon & M.W.Chase 1997] είναι ευρωπαϊκή και μεσογειακή ορχιδέα. Περιγράφτηκε από την Ιταλία το 1759. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Orchis papilionacea.
Ντελικάτο φυτό με ύψος 10-40 εκατοστά. Φύλλα 3-10, λογχοειδή. Ποικιλόμορφο, με αρκετές ποικιλίες και υποείδη.
Βιότοπος: λιβάδια, φρύγανα, θαμνότοποι, ανοιχτά δάση μέχρι τα 1800 μέτρα.
Άνθη: σε σχήμα σπάτουλας, οδοντωτό, με ροζ γραμμές και κηλίδες.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Υμηττός, Γεράνεια, Πατέρας, Τουρκοβούνια...
Ετυμολογία:
Anacamptis > ανά + κάμπτω (από την κάμψη των γυρεομαγματων προς τα πίσω).
papilionacea > papilio πεταλούδα.

Παρασκευή 2 Απριλίου 2010

Tuberaria guttata


Λαύριο 30/03/2008

Η Tuberaria guttata (L.) Fourr. 1868, είναι μεσογειακό φυτό, πολύ μεταβλητό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Cistus guttatus L. 1753.
Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, διάκενα δασών, σε υψομετρα 0-700 (-1200) μ.
Μικρό, τριχωτό, όρθιο φυτό, ύψους 10-30 εκ..
Φύλλα λογχοειδή, συγκεντρωμένα στην βάση του βλαστού, που έχουν μαραθεί κατά την ανθοφορία.
Άνθη με τριχωτά σέπαλα και κίτρινα πέταλα με χαρακτηριστική κηλίδα στην βάση.
Ανθίζει από τα μέσα Μαρτίου μέχρι τις αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Tuberaria > tuber κόνδυλος, οίδημα.
guttata > gutta σταγόνα, στάλα ==> από την παρουσία κηλίδας (σταγόνας) στα πέταλα του άνθους = σταλαγματώδης.