ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Veronica glauca subsp. glauca

Πεντέλη 13/03/2010

Η Βερόνικα η γλαυκή (Veronica glauca Sm. in Sibth. & Sm. 1806 subsp. glauca) είναι ελληνικό ενδημικό φυτό, με εξάπλωση στην Δυτική και Κεντρική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες και την Κρήτη.
Πρόκειται για μικρή πόα με χαρακτηριστικά άνθη που έχουν 4 άνισα πέταλα, από τα οποία το πάνω είναι μεγαλύτερο και το κάτω μικρότερο από τα δύο μεσαία. Έχει διακλαδισμένο βλαστό και φύλλα γλαυκά, ωοειδή, οδοντωτά. Τα μικρά γαλάζια άνθη έχουν λευκή κηλίδα στο κέντρο, μακρύ ποδίσκο και φύονται σε επάκριους βότρεις.
Ανθίζει σε πετρώδεις θέσεις της ορεινής ζώνης από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Veronica > από το όνομα Santa Veronica, επειδή είναι ένα μικρό λουλούδι που εμφανίζεται κοντά στην Μεγάλη Εβδομάδα.
glaucus, -a, -um > γλαυκή, από τα γκριζοπράσινα φύλλα της. 

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

Reseda alba

Λαύριο 30/03/2008

Η Reseda alba L. 1753, είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, ξηρά λιβάδια, παράκτιοι βιότοποι, σε υψόμετρα 0-600 (-100) μ.
Φυτό με βλαστό όρθιο.
Φύλλα επάλληλα, πτεροσχιδή, με λοβούς λογχοειδείς κυματιστούς.
Τα μικρά, λευκά άνθη είναι σε πυκνό στάχυ και έχουν 5 πέταλα κροσσωτά και 5 σέπαλα μικρότερα.
Ανθίζει (Φεβρουάριο) Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Reseda > resédo ηρεμώ - όνομα φαρμακευτικού φυτού που αποδίδεται στο Πλίνιο.
alba = λευκή.
 

Δευτέρα 28 Μαρτίου 2011

Matthiola fruticulosa

Λαύριο 27/03/2009

Η Ματθιόλα η πολύβλαστη [Matthiola fruticulosa (L.) Maire 1932 subsp. fruticulosa] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην χώρα μας σε Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο.
Πολυετές φυτό, ύωους μέχρι 50 εκ., με ξυλώδη βάση.Φύλλα γραμμοειδή, γλαυκά με διακλαδισμένο τρίχωμα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, πετρώδεις θέσεις, φρύγανα.
Άνθη με πέταλα πρασινοκίτρινα ή μοβ-ιώδη 20-25 χιλ.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Matthiola > γένος αφιερωμένο στον Pierandrea Mattioli (Matthiolus  † 1577) Ιταλό γιατρό.
fruticulosus, a, um > υποκοριστικό του fruticosus πολύβλαστος, θαμνώδης = πολύβλαστος.


Κυριακή 27 Μαρτίου 2011

Calicotome villosa ασπάλαθος

Γραμματικό 25/04/2009

Η Calicotome villosa (Poir) Link 1808, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Κοινό όνομα: ασπάλαθος.
Είναι συχνό θέαμα στην ελληνική φύση, οι κατακίτρινες γεμάτες ασπάλαθους πλαγιές που αναδύουν το γλυκό άρωμα αυτών των όμορφων θάμνων.
Είναι φυτό με διακλαδώσεις πολύ αγκαθωτές, χνουδωτό, με διακριτές αυλακώσεις κατά μήκος των βλαστών. Φύλλα με τρία μικρά φυλλάρια, χνουδωτά στην κάτω πλευρά.
Βιότοπος: φράχτες, θαμνότοποι, φρύγανα, σε υψόμετρα 200-1000 μ.
Άνθη κίτρινα, συνήθως σε δέσμες στις μασχάλες των διακλαδώσεων.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.
Ετυμολογία:
Calicotome < κάλυξ κάλυκος + τομή ==> αναφέρεται στον κάλυκα που τέμνεται εγκάρσια κατά την ανάπτυξη του άνθους = Καλυκοτόμη.
villósa < víllus ή véllus, μαλλί = μαλλιαρή, τριχωτή, χνουδωτή.

Παρασκευή 25 Μαρτίου 2011

Euphorbia acanthothamnos

Μερέντα 19/04/2009

Η Ευφορβία η ακανθόθαμνος (Euphorbia acanthothamnos Heldr. & Sart. ex Boiss. 1859) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός από την βορειοδυτική χώρα.
Πολυετής μαξιλαρόμορφος θάμνος με πολύ διακλαδισμένα αγκαθωτά κλαδιά, ύψους 40-70 εκ.
Φύλλα ελλειπτικά μέχρι 2εκ. μήκος, με βράκτια κυαθίου παρόμοια.
Σκιάδιο με 3-4 ακτίνες που την επόμενη χρονιά της άνθισης διαμορφώνονται σε αγκάθια.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-600 μ. και στην Κρήτη μέχρι τα 2000 μέτρα.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Euphorbia > ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εύφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
acanthothamnos > άκανθα + θάμνος = ακανθόθαμνος.

Τετάρτη 23 Μαρτίου 2011

Silene colorata

Λαύριο 27/03/2010

Η Σιληνή η χρωματιστή (Silene colorata Poir. 1789) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: αμμώδεις περιοχές κοντά στη θάλασσα, διάκενα φρυγανότοπων, ελαιώνες, χαλικώδεις και αμμώδεις θέσεις, συχνά σε μεγάλους πληθυσμούς, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Αυτή η σιληνή προτιμά τις αμμώδεις παραλίες, όπου συχνά δημιουργεί όμορφα ρόδινα στρώματα. Βλαστοί έρποντες ή όρθιοι και φύλλα μικρά, λογχοειδή.
Άνθη με ποδίσκο σε αραιό στάχυ. Κάλυκας κυλινδρικός, διογκωμένος στην κορυφή με κοκκινωπές ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα, διαιρεμένα σε δυο βαθείς λοβούς. Συχνά θα τη δούμε και μακριά από τη θάλασσα, σε αμμώδη εδάφη..
Ανθίζει (Δεκέμβριος) Μάρτιος - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Silene > > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
coloratus, a, um > coloro χρωματίζω > colorato με φωτεινά χρώματα = χρωματιστή, έγχρωμη.



Κυριακή 20 Μαρτίου 2011

Viola hymettia

Υμηττός 12/03/2010
Η Βιόλα του Υμηττού (Viola hymettia, Boiss.& Heldr. 1853) είνα μικρό μονοετές φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Τα φύλλα στην βάση είναι στρογγυλεμένα, ενώ τα ψηλότερα φύλλα είναι μακρόστενα.
Βιότοπος: ορεινά λιβάδια.
Άνθη: κίτρινα-λευκά (κρεμ) στην άκρη μακριών ποδίσκων,
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Υμηττός, Πάρνηθα, Πεντέλη, Πάστρα...

Ετυμολογία:
Viola > viola (latin.) δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα. Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
hymettia > Υμηττός = του Υμηττού.
μές.

Υμηττός 23/02/2008

Πάρνηθα 17/04/2009
 

Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011

Iris tuberosa ( Hermodactylus tuberosus) Ερμοδάκτυλος ο κονδυλόριζος

Πάρνηθα 11/03/2010

Η Iris tuberosa L. 1753, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Hermodactylus tuberosus (L.) Mill. 1768
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, ελαιώνες, φρύγανα, αγροί, σε υψόμετρα 0-1200 μ.
Πολυετές γεώφυτο.
Βλαστοί όρθιοι, τετραγωνικής διατομής.
Φύλλα λίγο μακρύτερα από τον βλαστό.
Άνθος μόνο ένα, κιτρινοπράσινο με τις άκρες των εξωτερικών τμημάτων του περιανθίου με βελούδινο μαύρο.
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Iris > Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών.
tuberosus, a, um > tuber οίδημα, κόνδυλος = γεμάτη κονδύλους, κονδυλόριζη.
Hermodactylus > έρμα (στήριγμα, υποστήριγμα)ς + δάκτυλος ==> αναφορά στο σχήμα και την χρησιμότητα της ρίζα = ερμοδάκτυλος.

Γραμματικό 27/02/2010

Γραμματικό 27/02/2010


Τουρκοβούνια 19/02/2010 Φιλοθέη


Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Cistus creticus

Πεντέλη 16/05/2004

Ο Κίστος ο κρητικός (Cistus creticus L. 1762 subsp. creticus) είναι μεσογειακό φυτό, με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Θεσσαλίας και ΒΔ Ελλάδας. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με το όνομα «κίσθος», γράφοντας ότι από ένα είδος του παράγεται το λάδανο (λάβδανο).
Από τον κρητικό Κίστο κατ' εξοχήν συλλέγεται το λάδανο. Γράφει σχετικά ο Διοσκουρίδης:
 
«γίνεται δὲ ἐξ αὐτοῦ τὸ λεγόμενον λάδανον· τὰ φύλλα γὰρ αὐτοῦ νεμόμεναι αἱ αἶγες καὶ οἱ τράγοι τὴν λιπαρίαν ἀναλαμβάνουσι τῷ πώγωνι γνωρίμως καὶ τοῖς μηροῖς προσπλαττομένην διὰ τὸ τυγχάνειν ἰξώδη, ἣν ἀφαιροῦντες ὑλίζουσι καὶ ἀποτίθενται ἀναπλάσσοντες μαγίδας.»

Είναι θάμνος πολύκλαδος με κοντές, λευκές, κολλώδεις τρίχες και φύλλα έμμισχα, αντίθετα, αδενώδη, κυματιστά στα περιθώρια.
Βιότοπος: πετρώδεις πλαγιές, θαμνώνες, φρύγανα.
Άνθη μέχρι 6εκ. με σέπαλα κοντά και πέταλα ρόδινα με ιδιαίτερη μορφή, αφού μοιάζουν σαν τσαλακωμένα.
Ανθίζει από τον Μάρτιο

Ετυμολογία:
Cistus > κίστη = κιβώτιο ή μεγάλο καλάθι ποικίλων χρήσεων (Όμηρος) και είδος κιβωτίου στο οποίο τοποθετούσαν τα αναγκαία για γραφή (Αριστοφάνης) - αναφέρατι στο σχήμα του καρπού, ο οποίος ανοίγοντας ξαφνικά, αποβάλλει τα σπέρματα = Κίστος.
creticus > Κρήτη.

Κυριακή 13 Μαρτίου 2011

Fritillaria graeca

Υμηττός 12/03/2011

Η Φριτιλάρια η ελληνική (Fritillaria graeca, Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρκά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. Στο όρος Μερέντα του Μαρκόπουλου Μεσογείων εμφανίζονται άνθη πολύ σκούρα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά και τους λόφους της Αττικής

Ετυμολογία:
Fritillaria > fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graecus, -a, -um = ελληνική, επειδή περιγράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά μετά βρέθηκε και βορειότερα.
 



Σάββατο 12 Μαρτίου 2011

Reseda alba

Περισσός 24/02/2010 Τουρκοβούνια

Η Reseda alba L. 1753, είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, ξηρά λιβάδια, παράκτιοι βιότοποι, σε υψόμετρα 0-600 (-100) μ.
Φυτό με βλαστό όρθιο.
Φύλλα επάλληλα, πτεροσχιδή, με λοβούς λογχοειδείς κυματιστούς.
Τα μικρά, λευκά άνθη είναι σε πυκνό στάχυ και έχουν 5 πέταλα κροσσωτά και 5 σέπαλα μικρότερα.
Ανθίζει (Φεβρουάριο) Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Reseda > resédo ηρεμώ - όνομα φαρμακευτικού φυτού που αποδίδεται στο Πλίνιο.
alba = λευκή.

Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011

Lomelosia brachiata

Υμηττός 19/04/2008

Η Lomelosia brachiata (Sm) Greuter & Burdet in Greuter & Raus 1985 είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, διάκενα δασών, ενδιατήματα τύπου στέπας, σε υψόμετρα 0-1100 (-1800) μ.
Ετήσια τριχωτή πόα, ύψους 10-40 εκ.. Βλαστοί όρθιοι, χνουδωτοί, με χρώμα πράσινο έως βυσσινί, μερικώς διακλαδισμένοι.
Φύλλα τριχωτά, λογχοειδή.
Κεφάλια με διάμετρο έως 2 εκ., με ανθίδια ρόδινα και τους έξω λοβούς εξαιρετικά μεγάλους. Κάλυκας με σκληρούς τριχοειδείς λοβούς.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Lomelosia > λώμα (πτερύγιο, στρίφωμα), αναφέρεται στο μεμβρανώδες χείλος της στεφάνης.
brachiatus, a, um > brachium βραχίονας = διακλαδισμένη. 


Πέμπτη 10 Μαρτίου 2011

Cistus parviflorus

Υμηττός 19/04/2008

Ο Κίστος ο μικρανθής (Cistus parviflorus Lam. 1786) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στη νότια χώρα και τα νησιά.
Πολύκλαδος θάμνος ή φρύγανο, με χαρακτηριστικό ασημοπράσινο φύλλωμα. Αναπαράγεται πολύ γρήγορα με σπόρους, που φυτρώνουν σε αφθονία μετά πό πυρκαγιά σε πευκοδάση.
Βιότοπος: φρύγανα, θαμνώνες, πευκοδάση.
Άνθη ρόδινα που δεν ξεπερνούν τα 3 εκ. και φύονται μέχρι 6 σε σκιάδια.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Cistus > κίστη = κιβώτιο ή μεγάλο καλάθι ποικίλων χρήσεων (Όμηρος) και είδος κιβωτίου στο οποίο τοποθετούσαν τα αναγκαία για γραφή (Αριστοφάνης) - αναφέρεται στο σχήμα του καρπού, ο οποίος ανοίγοντας ξαφνικά, αποβάλλει τα σπέρματα = Κίστος
parviflorus, -a, um > párvus μικρός + flos floris άνθος = μικρανθής.


Σάββατο 5 Μαρτίου 2011

Φωτογραφίζοντας το φυτό του Προμηθέα

Λεγραινά 05/03/2011

Μέσα στον κούφιο βλαστό του «νάρθηκα» που σιγοκαίγεται μετέφερε ο Προμηθέας την φωτιά στους ανθρώπους. Το μυθικό αυτό φυτό διατηρεί και σήμερα το πανάρχαιο όνομά του με την μορφή «άρτηκας».

Ο νάρθηξ (Ferula communis  L. 1753), είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην κεντρική, νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Κοινές ονομασίες: νάρθηκας, άρτηκας
Βιότοπος: αγροί, ακαλλιέργητα χωράφια, άκρες δρόμων, βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1300) μ.
Ο άρτηκας είναι πολυετές φυτό με μεγάλο, χοντρό, ελαφρύ, βλαστό και φύλλα πτεροσχιδή που μοιάζουν μ’ αυτά του μάραθου.
Τα κίτρινα άνθη είναι σε επάκρια, σφαιρικά σκιάδια που φέρουν μέχρι 40 ακτίνες.
Με τους ξεραμένους βλαστούς του άρτηκα έφτιαχναν παλιότερα αυτοσχέδια έπιπλα.
Το σαρκώδες περιεχόμενο των βλαστών καίγεται αργά και γι αυτό οι αρχαίοι τους χρησιμοποιούσαν σαν πυρσούς. Με έναν τέτοιο πυρσό έφερε, σύμφωνα με το μύθο, ο Προμηθέας τη φωτιά στους ανθρώπους.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Ferula > ferula ελαφρό ραβδί & νάρθηξ το φυτό.
communis = κοινός

«νάρθηξ· Ῥωμαῖοι φέρουλαμ.»
Διοσκουρίδης.

Τρίτη 1 Μαρτίου 2011

Urtica dioica Urtica Urens τσουκνίδα

Γαλάτσι 05/02/2008 Galatsi

Αυτό που ξεχωρίζει τη τσουκνίδα και στο οποίο οφείλει το αρχαίο (κνίδη) και το νέο της όνομα, είναι ότι το άγγισμα της μας τσούζει το δέρμα. Το φαινόμενο οφείλεται στις λεπτές τρίχες που έχει στα φύλλα και τους βλαστούς της. Στην άκρη τους έχουν ένα πολύ εύθραυστο σφαιρίδιο (όπως φαίνεται στη φωτογραφία) με τις καυστικές ουσίες ισταμίνη και ακετυλοψολίνη. Οι τρίχες εισχωρούν στο δέρμα μας, τα σφαιρίδια σπάνε και το αποτέλεσμα είναι γνωστό σε όλους μας: ξυνόμαστε. Παρ’ όλα αυτά, με τις ουσίες που περιέχει θεωρείται πολύτιμο φαρμακευτικό βότανο από την αρχαιότητα. Περιέχει σίδηρο, πυρίτιο, κάλιο, θείο, μαγγάνιο. Τα φύλλα της έχουν μυρμηκικό οξύ, τανίνες, βιταμίνες Α και C. Ο Ιπποκράτης τη χρησιμοποιούσε σε γυναικολογικά προβλήματα και ο Διοσκουρίδης για τις γάγγραινες, τα καρκινικά έλκη, την πνευμονία και τα αναπνευστικά προβλήματα. Χρησιμοποιείται από την λαϊκή ιατρική (και όχι μόνο) για τις αιμοστατικές, γαλακτογόνους, αντιαναιμικές, αντιδιαβητικές, διουρητικές ιδιότητές της. Η χρήση της ως φάρμακου συνεχίζεται από την ομοιοπαθητική. Συλλέγονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του φυτού. Οι καυστικές ουσίες εξουδετερώνονται με 15 λεπτά βράσιμο σε άφθονο νερό, οπότε η τσουκνίδα γλυκαίνει και τρώγεται.

Από την αρχαιότητα τρώγεται η τσουκνίδα. Ο Ησίοδος, που περιγράφει την αγροτική ζωή της εποχής του, συνιστούσε να «τρως τσουκνίδα για να προστατεύεσαι από τις αρρώστιες όλο το χρόνο». Στη Θεσσαλία και την Ήπειρο κάνουν τσουκνιδόπιτες και στη Βέροια τσουκνοδοπίλαφο. Στη Θράκη φτιάχνουν σούπες μαζί με δυόσμο. Αλλού τη μαγειρεύουν όπως το σπανάκι.