ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2014

Vicia sativa

Περισσός 24/02/2010

Η Vicia sativa L. 1753 είναι παλαιογεωγραφικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Φυλλάρια προμήκη-σφηνοειδή έως αντίστροφα καρδιοειδή, αμβλυκόρυφα έως ελαφρά ακρόκοιλα. Λοβοί κάλυκα ισομήκεις ή μεγαλύτεροι, από τον σωλήνα του κάλυκα.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοίγματα δασών, ποικιλία διαταραγμένων οικότοπων, σε υψόμετρα 0-900 μ. (1600).
Στεφάνη 18-30 χιλ., πέτασος ροζ έως σκούρος κόκκινος-πορφυρός, τα πτερύγια πιο σκούρα.
Χέδρωπας με συσφίξεις μεταξύ των σπερμάτων, καστανός ή κιτρινοκαστανός, συνήθως τριχωτος.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Vicia > vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος
sativa = εδώδιμη ήμερη σπαρτή.


Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2014

Ophrys aesculapii

Πεντέλη 19-03-2013

Η Οφρύς του Ασκληπιού (Ophrys aesculapii, Renz 1928) είναι ενδημική ορχιδέα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, με βορειότερο σημείο την Μαγνησία.
Περιγράφτηκε από την αρχαία Επίδαυρο κοντά στο Ασκληπιείο, γι’ αυτό και της δόθηκε το όνομα του θεού Ασκληπιού.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, θαμνώνες, ανοίγματα δασών, ξηρά παραθαλάσσια ενδιαιτήματα, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.000 μ.
Άνθος: Μικρό, σχεδόν σφαιρικό, ακέραιο (ενίοτε τρίλοβο), κοκκινωπό ή καφέ. Θυρεός μπλε ή γαλάζιος σε σχήμα Η (ήτα). Πέταλα και σέπαλα πράσινα.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
aesculapii > Aesculapius (λατιν.) > Ασκληπιός.


Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Ptilostemon gnaphaloides subsp pseudofruticosus

Κακιά Σκάλα 13/04/2013
Πτιλοστήμων ο γναφαλοειδής υποείδος ο φευδοθαμνώδης (Ptilostemon gnaphaloides subsp. pseudofruticosus (Pamp.) Greuter 1969) με το ωραίο αλλά μακρόσυρτο όνομα είναι φυτό Νατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην Θράκη, Ανατολική Μακεδονία, Δυτικό και Ανατολικό Αιγαίο, Κρήτη, Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα..
Έχει θαμνοειδή μορφή με  ύψος μέχρι 1 μέτρο και χνουδωτούς ανθοφόρους βλαστούς.
Φύλλα γραμμοειδή με πυκνό άσπρο χνούδι στην κάτω επιφάνεια.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις και ξέφωτα πευκοδασών
Άνθη: κεφάλια μονήρη, με ροζ-λευκά ανθίδια.
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Γεράνεια.
Ετυμολογία:
Ptilostemon > πτίλον (φτερο πούπουλο) + στήμων = Πτιλοστήμων
gnaphaloides > γναφάλλιον ή γνάφαλλον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης (πιθανώς το Otanthus maritimus)  + είδος = γναφαλοειδής.
pseudofruticosus > ψευδής, -ές + fruticosus (= θαμνώδης) + ψευδοθαμνώδης.

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Smyrnium perfoliatum subsp rotundifolium

Πάρνηθα 11/04/2014

Το αγριοσέλινο Σμύρνιον το περιβλαστόφυλλο υποείδος το στρογγυλόγυλλο (Smyrnium perfoliatum subsp rotundifolium [(Mill.) Hartving in Strid 1986] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σ΄ολη την Ελλάδα.
Διετές φυτό με ύψος μέχρι 1,5 μέτρο. Βλαστός γωνιώδης και με στενά πτερύγια. Φύλλα βάσης τρισχιδή ή δις τρισχιδή, Ανώτερα φύλλα στρογγυλά. Σκιάδια με 5-12 ακτίνες.
Βιότοπος: ελαιώνες και θαμνότοποι της ημιορεινής ζώνης.
Ανθίζει Απρίλιο Μάιο.

Ετυμολογία:
Smyrnium > σμύρνα (αρωματική ρητίνη) - αναφορά στο άρωμα των σπόρων = Σμύρνιον
perfoliatum > περί + foliatus (> folium φύλλο) φυλλάζων, φυλλώδης = με φύλλα που περιβάλλουν τον βλαστό, περιφυλλώδες,
περιβλαστόφυλλο.
 rotundifolium > rotundus στρογγυλός + folium φύλλο = στρογγυλόφυλλο.

σμύρνιον· οἱ δὲ ἱπποσέλινον, οἱ δὲ ἀγρίολον, οἱ δὲ σέλινον ἄγριον, οἱ δὲ πολυπίθιον, Ῥωμαῖοι ὀλυσάθρουμ (Διοσκουρίδης)

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Daphne jasminea

Κακιά Σκάλα 13/04/2013

Η «Δάφνη» η ιασμονοειδής (Daphne jasminea Sm. 1809) είναι σπάνιο φυτό, γνωστό μόνο από την Ελλάδα και την Κυρηναϊκή (Λιβύη). Στην Ελλάδα φύεται σε λίγες θέσεις της Στερεάς Ελλάδα, της Ανατολικής Πελοποννήσου, της Κρήτης και  της Εύβοιας.
Το τυπικό υποείδος Daphne jasminea subsp. jasminea φύεται μόνο στην Στερεά Ελλάδα.
Στην Πελοπόννησο και την Κρήτη φύεται το υποείδος Daphne jasminea subsp. jarmilae, Halda 2001, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ταξινόμηση. Οι διαφορές είναι μικρές κι έχουν σχέση με την ισχύ των βλαστών και το χρώμα των ανθέων.
Βιότοπος: Κρημνοί και ορθοπλαγιές, ρωγμές βράχων, συμπαγείς βραχώδεις σχηματισμοί με μέτωπο προς την θάλασσα, σε υψόμετρα (5-) 10-1000 μ. Το φυτό έχει συμπεριφορά χασμόφυτου που φύεται σε σκληρό ασβεστόλιθο.
Ξυλώδης, αειθαλής, μικρός θάμνος, ύψους έως 80 εκ.
Βλαστοί αρχικά πράσινοι, αραιά τριχωτοί, στη συνέχεια γκρίζοι-καστανοί, λείοι.
Φύλλα αντιλογχοειδή έως ελλειπτικά-σπατουλοειδή, δερματώδη, λεία, συχνά γλαυκοπράσινα, με μικρή ακίδα στην απόληξη.
Ταξιανθία με 1-7 άνθη σε πολύ μικρούς ποδίσκους. Άνθη λευκά ή κρεμώδη, υποκίτρινα σε μεγαλύτερη ηλικία, σε τριχωτούς ποδίσκους. Σωλήνας κυλινδρικός, τριχωτός έως λείο.
Άνθιση: από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο, ανάλογα με το υψόμετρο.

Εξάπλωση στην Αττική: Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας

Ετυμολογία:
Daphne > δάφνη. Όνομα που έδωσε αυθαίρετα ο Λινναίος σε φυτά που δεν έχουν σχέση με την δάφνη, επειδή τα φύλλα τουςμοιάζουνε με της δάφνης (στην οποία έδωσε το λατινικό όνομα Laurus).
jasminea > jsmin, αραβική λέξη για τον ίασμο -γιασεμί = ιασμονοειδής. 

jarmilae > προς τιμήν την Καναδής παλαιοεντομολόγου Jarmila Kukalová-Peck.


Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2014

Gagea graeca

Μερέντα 22/04/2011

Η Gagea graeca (L.) Irmisch 1863 είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός της βόρειας χώρας.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, διάκενα δασών, αραιά δάση σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Πολυετές γεώφυτο με βολβό μοναχικό, συχνά μπλεγμένο με ρίζες και εδαφικά σωματίδια και σκούρο μοβ-κόκκινο χιτώνα.
Βλαστοί λεπτοί, εύκαμπτοι, ύψους 5-15 εκ.
Φύλλα βελονοειδή, τα περισσότερα παράρριζα.
Άνθη 1-5, εξαμερή, κωδωνοειδή, λευκά με σκούρες νευρώσεις.
Άνθιση τέλη Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Gagea > προς τιμήν του άγγλου φυσιοδίφη Thomas Gage (1781 - 1820).
graeca > Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά).


Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Rumex vesicarius

Κακιά Σκάλα 13/04/2013

Το λάπαθο «της κύστης» (Rumex vesicarius L. 1753)
είναι ένα φυτό, το οποίο στην Ευρώπη υπάρχει αυτοφυές μόνο στην Ελλάδα. Η βασική εξάπλωση του είδους περιλαμβάνει την Δυτική Ασία και την Βόρεια Αφρική.
Στην Ελλάδα φύεται σε Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κρήτη και Ανατολικό Αιγαίο.
Η κόκκινη εμφάνιση του φυτού σε πλήρη ανάπτυξη οφείλεται στους καρπούς του.
Στην στεριανή Ελλάδα φύεται σε πολύ λίγες θέσεις: τρεις στην Δυτική Αττική και τρεις στην απέναντι στεριά της Τροιζηνίας και στην Αργολίδα.
Στην Αττική το βρίσκουμε μόνο στα Γεράνεια, κοντά στο Λουτράκι και στην Κακιά Σκάλα.

Ετυμολογία
Rumex = λάπαθο.
vesicarius, -a, -um > vesica κύστη = αυτός που βοηθάει την λειτουργία της ουροδόχου κύστης.




Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2014

Teucrium capitatum

Γαλάτσι 25/05/2007

Το Τεύκριο το κεφαλωτό (Teucrium capitatum L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Teucrium polium
Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-800 (-1500) μ.
Πολυετής μικρός θάμνος, ξυλώδης, αρωματικός, καλυμμένος με πυκνό λευκό τρίχωμα. Βλαστοί 1-25 εκ.
Φύλλα προμήκη, με αβαθείς οδόντες και αναδιπλωμένες άκρες.
Ταξιανθία πυκνή, στρόγγυλη, αποτελούμενη από πολλά μικρά άνθη λευκά ή ρόδινα.
Άνθιση: Απρίλιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Teucrium  > τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
capitatum >  > cáput, cápitis, κεφαλή = κεφαλωτό.


Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014

Bellevalia dubia subsp. boissieri

Κιθαιρώνας 03/04/2014 Βίλια

Η Bellevalia dubia subsp. boissieri [(Freyn) Feinbrun 1939] είναι βολβώδες μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην Δυτική Ελλάδα, Στερεά, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησιά Ανατολικού Αιγαίου.
Βιότοπος: ελαιώνες, ακαλλιέργητα χωράφια, μακία βλάστηση, σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Βολβός ωοειδής, 3Χ25 εκ.
Φύλλα 3-6, γραμμοειδή, επίπεδα ή σωληνοειδή.
Ανθοταξία βότρυς με 15-35 άνθη κωδωνοειδή, με χρώμα φωτεινό γαλάζιο και στην απάνθιση καφετί.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Bellevalia > γένος αφιερωμένο στον Richer de Belleval (1564-1602), ιδρυτή του Βοτανικού Κήπου του Μονπελιέ.
dubia = αμφίβολη, αβέβαιη.
boissieri > αφιερωμένο στο Ελβετό βοτανικό Μπουασιέ (Pierre Edmond Boissier 1810-1885).


Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2014

Geranium tuberosum

Γεράνεια 20/03/2014

Το Γεράνιο το κονδυλόρριζο [Geranium tuberosum L. 1753] είναι φυτό ευρωμεσογειακό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των Κυκλάδων.
Φυτό πολυετές, χνουδωτό, με ύψος 10-40 εκ.
Φύλλα παλαμοειδή με λεπτούς πτεροσχιδείς λοβούς.
Βιότοπος: χωράφια, άκρες δρόμων.
Σέπαλα τριχωτά και πέταλα 1-1,5εκ. δίλοβα, ρόδινα ή ιώδη, μεγαλύτερα από τα σέπαλα
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Geranium > γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης - από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν» = Γεράνιο.
tuberosum > tuber οίδημα, κόνδυλος = γεμάτη κονδύλους, κονδυλόρριζο.

γεράνιον· τὸ μὲν φύλλον ὅμοιον ἀνεμώνῃ, ἐσχισμένον, μακρότερον ‹δέ·› ῥίζαν δὲ ἔχει στρογγύλην, γλυκεῖαν, ἐσθιομένην, ἥτις ποθεῖσα σὺν οἴνῳ ὅσον δραχμῆς μιᾶς πλῆθος ὑστέρας ἐμπνευματώσεις λύει.
καλεῖται δὲ ὑπ' ἐνίων καὶ ἕτερον γεράνιον, ἔχον καυλία λεπτά, χνοώδη, δισπίθαμα, φύλλα μολόχῃ ἐμφερῆ καὶ ἐπ' ἄκρων τῶν μασχαλῶν ἐξοχάς τινας ἀνανενευκυΐας, ὡς γεράνων κεφαλὰς σὺν τοῖς ῥάμφεσιν ἢ κυνῶν ὀδόντας. χρῆσις δ' αὐτοῦ ἐν ἰατρικῇ οὐδεμία.

Διοσκουρίδης