ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2014

Vicia sativa

Περισσός 24/02/2010

Η Vicia sativa L. 1753 είναι παλαιογεωγραφικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Φυλλάρια προμήκη-σφηνοειδή έως αντίστροφα καρδιοειδή, αμβλυκόρυφα έως ελαφρά ακρόκοιλα. Λοβοί κάλυκα ισομήκεις ή μεγαλύτεροι, από τον σωλήνα του κάλυκα.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοίγματα δασών, ποικιλία διαταραγμένων οικότοπων, σε υψόμετρα 0-900 μ. (1600).
Στεφάνη 18-30 χιλ., πέτασος ροζ έως σκούρος κόκκινος-πορφυρός, τα πτερύγια πιο σκούρα.
Χέδρωπας με συσφίξεις μεταξύ των σπερμάτων, καστανός ή κιτρινοκαστανός, συνήθως τριχωτος.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Vicia > vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος
sativa = εδώδιμη ήμερη σπαρτή.


Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2014

Ophrys aesculapii

Πεντέλη 19-03-2013

Η Οφρύς του Ασκληπιού (Ophrys aesculapii, Renz 1928) είναι ενδημική ορχιδέα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, με βορειότερο σημείο την Μαγνησία.
Περιγράφτηκε από την αρχαία Επίδαυρο κοντά στο Ασκληπιείο, γι’ αυτό και της δόθηκε το όνομα του θεού Ασκληπιού.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, θαμνώνες, ανοίγματα δασών, ξηρά παραθαλάσσια ενδιαιτήματα, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.000 μ.
Άνθος: Μικρό, σχεδόν σφαιρικό, ακέραιο (ενίοτε τρίλοβο), κοκκινωπό ή καφέ. Θυρεός μπλε ή γαλάζιος σε σχήμα Η (ήτα). Πέταλα και σέπαλα πράσινα.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
aesculapii > Aesculapius (λατιν.) > Ασκληπιός.


Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Ptilostemon gnaphaloides subsp pseudofruticosus

Κακιά Σκάλα 13/04/2013
Πτιλοστήμων ο γναφαλοειδής υποείδος ο φευδοθαμνώδης (Ptilostemon gnaphaloides subsp. pseudofruticosus (Pamp.) Greuter 1969) με το ωραίο αλλά μακρόσυρτο όνομα είναι φυτό Νατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην Θράκη, Ανατολική Μακεδονία, Δυτικό και Ανατολικό Αιγαίο, Κρήτη, Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα..
Έχει θαμνοειδή μορφή με  ύψος μέχρι 1 μέτρο και χνουδωτούς ανθοφόρους βλαστούς.
Φύλλα γραμμοειδή με πυκνό άσπρο χνούδι στην κάτω επιφάνεια.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις και ξέφωτα πευκοδασών
Άνθη: κεφάλια μονήρη, με ροζ-λευκά ανθίδια.
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Γεράνεια.
Ετυμολογία:
Ptilostemon > πτίλον (φτερο πούπουλο) + στήμων = Πτιλοστήμων
gnaphaloides > γναφάλλιον ή γνάφαλλον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης (πιθανώς το Otanthus maritimus)  + είδος = γναφαλοειδής.
pseudofruticosus > ψευδής, -ές + fruticosus (= θαμνώδης) + ψευδοθαμνώδης.

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Smyrnium perfoliatum subsp rotundifolium

Πάρνηθα 11/04/2014

Το αγριοσέλινο Σμύρνιον το περιβλαστόφυλλο υποείδος το στρογγυλόγυλλο (Smyrnium perfoliatum subsp rotundifolium [(Mill.) Hartving in Strid 1986] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σ΄ολη την Ελλάδα.
Διετές φυτό με ύψος μέχρι 1,5 μέτρο. Βλαστός γωνιώδης και με στενά πτερύγια. Φύλλα βάσης τρισχιδή ή δις τρισχιδή, Ανώτερα φύλλα στρογγυλά. Σκιάδια με 5-12 ακτίνες.
Βιότοπος: ελαιώνες και θαμνότοποι της ημιορεινής ζώνης.
Ανθίζει Απρίλιο Μάιο.

Ετυμολογία:
Smyrnium > σμύρνα (αρωματική ρητίνη) - αναφορά στο άρωμα των σπόρων = Σμύρνιον
perfoliatum > περί + foliatus (> folium φύλλο) φυλλάζων, φυλλώδης = με φύλλα που περιβάλλουν τον βλαστό, περιφυλλώδες,
περιβλαστόφυλλο.
 rotundifolium > rotundus στρογγυλός + folium φύλλο = στρογγυλόφυλλο.

σμύρνιον· οἱ δὲ ἱπποσέλινον, οἱ δὲ ἀγρίολον, οἱ δὲ σέλινον ἄγριον, οἱ δὲ πολυπίθιον, Ῥωμαῖοι ὀλυσάθρουμ (Διοσκουρίδης)

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Daphne jasminea

Κακιά Σκάλα 13/04/2013

Η «Δάφνη» η ιασμονοειδής (Daphne jasminea Sm. 1809) είναι σπάνιο φυτό, γνωστό μόνο από την Ελλάδα και την Κυρηναϊκή (Λιβύη). Στην Ελλάδα φύεται σε λίγες θέσεις της Στερεάς Ελλάδα, της Ανατολικής Πελοποννήσου, της Κρήτης και  της Εύβοιας.
Το τυπικό υποείδος Daphne jasminea subsp. jasminea φύεται μόνο στην Στερεά Ελλάδα.
Στην Πελοπόννησο και την Κρήτη φύεται το υποείδος Daphne jasminea subsp. jarmilae, Halda 2001, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ταξινόμηση. Οι διαφορές είναι μικρές κι έχουν σχέση με την ισχύ των βλαστών και το χρώμα των ανθέων.
Βιότοπος: Κρημνοί και ορθοπλαγιές, ρωγμές βράχων, συμπαγείς βραχώδεις σχηματισμοί με μέτωπο προς την θάλασσα, σε υψόμετρα (5-) 10-1000 μ. Το φυτό έχει συμπεριφορά χασμόφυτου που φύεται σε σκληρό ασβεστόλιθο.
Ξυλώδης, αειθαλής, μικρός θάμνος, ύψους έως 80 εκ.
Βλαστοί αρχικά πράσινοι, αραιά τριχωτοί, στη συνέχεια γκρίζοι-καστανοί, λείοι.
Φύλλα αντιλογχοειδή έως ελλειπτικά-σπατουλοειδή, δερματώδη, λεία, συχνά γλαυκοπράσινα, με μικρή ακίδα στην απόληξη.
Ταξιανθία με 1-7 άνθη σε πολύ μικρούς ποδίσκους. Άνθη λευκά ή κρεμώδη, υποκίτρινα σε μεγαλύτερη ηλικία, σε τριχωτούς ποδίσκους. Σωλήνας κυλινδρικός, τριχωτός έως λείο.
Άνθιση: από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο, ανάλογα με το υψόμετρο.

Εξάπλωση στην Αττική: Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας

Ετυμολογία:
Daphne > δάφνη. Όνομα που έδωσε αυθαίρετα ο Λινναίος σε φυτά που δεν έχουν σχέση με την δάφνη, επειδή τα φύλλα τουςμοιάζουνε με της δάφνης (στην οποία έδωσε το λατινικό όνομα Laurus).
jasminea > jsmin, αραβική λέξη για τον ίασμο -γιασεμί = ιασμονοειδής. 

jarmilae > προς τιμήν την Καναδής παλαιοεντομολόγου Jarmila Kukalová-Peck.


Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2014

Gagea graeca

Μερέντα 22/04/2011

Η Gagea graeca (L.) Irmisch 1863 είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός της βόρειας χώρας.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, διάκενα δασών, αραιά δάση σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Πολυετές γεώφυτο με βολβό μοναχικό, συχνά μπλεγμένο με ρίζες και εδαφικά σωματίδια και σκούρο μοβ-κόκκινο χιτώνα.
Βλαστοί λεπτοί, εύκαμπτοι, ύψους 5-15 εκ.
Φύλλα βελονοειδή, τα περισσότερα παράρριζα.
Άνθη 1-5, εξαμερή, κωδωνοειδή, λευκά με σκούρες νευρώσεις.
Άνθιση τέλη Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Gagea > προς τιμήν του άγγλου φυσιοδίφη Thomas Gage (1781 - 1820).
graeca > Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά).


Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Rumex vesicarius

Κακιά Σκάλα 13/04/2013

Το λάπαθο «της κύστης» (Rumex vesicarius L. 1753)
είναι ένα φυτό, το οποίο στην Ευρώπη υπάρχει αυτοφυές μόνο στην Ελλάδα. Η βασική εξάπλωση του είδους περιλαμβάνει την Δυτική Ασία και την Βόρεια Αφρική.
Στην Ελλάδα φύεται σε Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κρήτη και Ανατολικό Αιγαίο.
Η κόκκινη εμφάνιση του φυτού σε πλήρη ανάπτυξη οφείλεται στους καρπούς του.
Στην στεριανή Ελλάδα φύεται σε πολύ λίγες θέσεις: τρεις στην Δυτική Αττική και τρεις στην απέναντι στεριά της Τροιζηνίας και στην Αργολίδα.
Στην Αττική το βρίσκουμε μόνο στα Γεράνεια, κοντά στο Λουτράκι και στην Κακιά Σκάλα.

Ετυμολογία
Rumex = λάπαθο.
vesicarius, -a, -um > vesica κύστη = αυτός που βοηθάει την λειτουργία της ουροδόχου κύστης.




Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2014

Teucrium capitatum

Γαλάτσι 25/05/2007

Το Τεύκριο το κεφαλωτό (Teucrium capitatum L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Teucrium polium
Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-800 (-1500) μ.
Πολυετής μικρός θάμνος, ξυλώδης, αρωματικός, καλυμμένος με πυκνό λευκό τρίχωμα. Βλαστοί 1-25 εκ.
Φύλλα προμήκη, με αβαθείς οδόντες και αναδιπλωμένες άκρες.
Ταξιανθία πυκνή, στρόγγυλη, αποτελούμενη από πολλά μικρά άνθη λευκά ή ρόδινα.
Άνθιση: Απρίλιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Teucrium  > τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
capitatum >  > cáput, cápitis, κεφαλή = κεφαλωτό.


Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014

Bellevalia dubia subsp. boissieri

Κιθαιρώνας 03/04/2014 Βίλια

Η Bellevalia dubia subsp. boissieri [(Freyn) Feinbrun 1939] είναι βολβώδες μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην Δυτική Ελλάδα, Στερεά, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησιά Ανατολικού Αιγαίου.
Βιότοπος: ελαιώνες, ακαλλιέργητα χωράφια, μακία βλάστηση, σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Βολβός ωοειδής, 3Χ25 εκ.
Φύλλα 3-6, γραμμοειδή, επίπεδα ή σωληνοειδή.
Ανθοταξία βότρυς με 15-35 άνθη κωδωνοειδή, με χρώμα φωτεινό γαλάζιο και στην απάνθιση καφετί.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Bellevalia > γένος αφιερωμένο στον Richer de Belleval (1564-1602), ιδρυτή του Βοτανικού Κήπου του Μονπελιέ.
dubia = αμφίβολη, αβέβαιη.
boissieri > αφιερωμένο στο Ελβετό βοτανικό Μπουασιέ (Pierre Edmond Boissier 1810-1885).


Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2014

Geranium tuberosum

Γεράνεια 20/03/2014

Το Γεράνιο το κονδυλόρριζο [Geranium tuberosum L. 1753] είναι φυτό ευρωμεσογειακό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των Κυκλάδων.
Φυτό πολυετές, χνουδωτό, με ύψος 10-40 εκ.
Φύλλα παλαμοειδή με λεπτούς πτεροσχιδείς λοβούς.
Βιότοπος: χωράφια, άκρες δρόμων.
Σέπαλα τριχωτά και πέταλα 1-1,5εκ. δίλοβα, ρόδινα ή ιώδη, μεγαλύτερα από τα σέπαλα
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Geranium > γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης - από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν» = Γεράνιο.
tuberosum > tuber οίδημα, κόνδυλος = γεμάτη κονδύλους, κονδυλόρριζο.

γεράνιον· τὸ μὲν φύλλον ὅμοιον ἀνεμώνῃ, ἐσχισμένον, μακρότερον ‹δέ·› ῥίζαν δὲ ἔχει στρογγύλην, γλυκεῖαν, ἐσθιομένην, ἥτις ποθεῖσα σὺν οἴνῳ ὅσον δραχμῆς μιᾶς πλῆθος ὑστέρας ἐμπνευματώσεις λύει.
καλεῖται δὲ ὑπ' ἐνίων καὶ ἕτερον γεράνιον, ἔχον καυλία λεπτά, χνοώδη, δισπίθαμα, φύλλα μολόχῃ ἐμφερῆ καὶ ἐπ' ἄκρων τῶν μασχαλῶν ἐξοχάς τινας ἀνανενευκυΐας, ὡς γεράνων κεφαλὰς σὺν τοῖς ῥάμφεσιν ἢ κυνῶν ὀδόντας. χρῆσις δ' αὐτοῦ ἐν ἰατρικῇ οὐδεμία.

Διοσκουρίδης


Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014

Crocus cartwrighitianus από τα Μέγαρα

Βουρκάρι 05/12/2013 Μεγαρίδα

Ο Κρόκος του Καρτράϊτ (Crocus cartwrighitianus, Herbert 1843) είναι ενδημικόε Αττικής, Κυκλάδων, Δυτικής Κρήτης. Είναι ο άγριος πρόγονος τ ου καλλιεργήσιμου κρόκου,
Βολβώδες φυτό. Φύλλα 7-12. Στύλος με μεγάλες κόκκινες διακλαδώσεις, που κρέμονται έξω από το περιάνθιο. Ανθήρες κίτρινοι
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι μέσα υψόμετρα.
Άνθη: συνήθως μοβ με σκούρες νευρώσεις αλλά και λευκά με μοβ νευρώσεις. Είναι αρωματικά και δεν κλείνουν την νύχτα.
Άνθιση: Οκτώβριος - Δεκέμβριος
Εξάπλωση στην Αττική: Υμηττός, Λαυρεωτική, Πάνειον όρος Κερατέας, λόφοι Μεσογείων, Αίγινα, Σαλαμίνα, Πάστρα, Τουρκοβούνια, Βουλιαγμένη, Βουρκάρι Μεγάρων...

Ετυμολογία:
Crocus > κρόκος (πιθανώς από την κρόκη, υφάδι).
cartwrighitianus > αφιερωμένο στον Άγγλο πρόξενο στην Κωνσταντινούπολη Cartwrihgt που συνέλεξε το φυτό από την Τήνο = του Καρτράιτ.




Τετάρτη 15 Οκτωβρίου 2014

Crocus cancellatus subsp. mazziaricus

Πάρνηθα 11/10/2014

Πάρνηθα 11/10/2014 




Πεντέλη 06/11/2009

Βαλκανικό είδος ο κρόκος ο εσχαρωτός (Crocus cancellatus υποείδος mazzaricus) έχει ευρεία διασπορά στην Ελλάδα και αρκετή ποικιλομορφία στον χρωματισμό του.

Πεντέλη 06/11/2009



Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2014

Alkanna hellenica

Η Αλκάννα η ελληνική (Alkanna hellenica (Boiss.) Rech. f. 1965) είναι ελληνικό ενδημικό φυτό. Εξαπλώνεται σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Εϋβοια και Θεσσαλία.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, βραχώδη εδάφη, σε υψόμετρα έως 1400 μ.
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Alkanna > από αραβική al-kanne, η ρίζα του χρησιμοποιείται από Άραβες φαρμακοποιούς και για την χρωστική al-henna / από την ισπανική alcana henna (θάμνος), από τη Μεσαιωνική Λατινική αλχανά, από την αραβική al-ḥinnā ' η χέννα.
hellenica > Hellas = ελληνική.




Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου 2014

Glebionis segetun

 Μεγαρίδα 01/05/2014

Η Glebionis segetum [(L.) Fourr. 1869] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο:
Συνώνυμο: Chrysanthemum coronarium L. 1753
Παρόμοιο με το Glebionis coronarium αλλά με περιφερειακά ανθίδια πάντα κίτρινα και φύλλα, τα κατώτερα με μεγάλους λοβούς, τα ανώτερα λογχοειδή, οδοντωτά.
Βιότοπος: χωράφια, παλιά χωράφια δημητριακών.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Glebionis > gleba βώλος, βώλαξ (της γης), έδαφος - συσχετίζεται με τα καλλιεργημένα φυτά ή τα χωράφια καιτις άκρες δρόμων όπου φύεται.
segetum > seges, segetis καλλιέργεια, καλλιεργημένο χωράφι - αναφορά στον βιότοπό του, που είναι συνήθως χωράφια με δημητριακά.




Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου 2014

Sideritis raeseri subsp. attica τσάι της Πάρνηθας

Πάρνηθα 03/09/2014
H Σιδηρίτις της Αττικής (Sideritis raeseri Boiss. & Heldr. 1859 subsp. attica Papanic. & Kokkini 1982) είναι ενδημικό αρωματικό φυτό της Αττικής, απ’ όπου και περιγράφτηκε (Πάρνηθα 1859).
Πολυετής πόα με λευκόφαιο και πυκνά εριώδες τρίχωμα.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, βράχοι σε υψόμετρα 1000 - 1400 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, κίτρινα - υποκίτρινα.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πατέρας, Κιθαιρώνας.

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «τρωτό» (VU).

Ετυμολογία:
Sideritis > sideritis (Πλίνιος) > σιδηρίτις (Διοσκουρίδης) = η Σιδερίτις
raeseri>
attica = αττική.




Πέμπτη 28 Αυγούστου 2014

Τα κολχικά της Αττικής video

Το ενδημικό Κολχικό το γλωσσοειδές έχει αρχίσει ν' ανθίζει στην Πάρνηθα. Θα ακολουθήσουν και τα άλλα κολχικά, που θα μας συντροφέψουν το φθινόπωρο στα βουνά της Αττικής...




Τρίτη 12 Αυγούστου 2014

Teucrium chamaedrys

Πατέρας 08/06/2013

Το Teucrium chamaedrys L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, χαλικώδεις τοποθεσίες, βραχώδεις πλαγιές, σε υψόμετρα 0-1900 μ.
Πολυετής ημίθαμνος, με ξυλώδη βάση και πολύ διακλαδισμένο ριζικό σύστημα που παράγει πολλούς λεπτούς όρθιους ανθοφόρους βλαστούς 10-20 (-40( εκ.
Άνθη σε χαλαρή ταξιανθία.
Στεφάνη 12-15 χιλ., ροζ-κόκκινη, με μεγαλύτερο το μεσαίο λοβό και πολυ μικρούς τους ακραίους λοβούς,
Άνθιση: Μάιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Teucrium  > τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
chamaedrys >  > χαμαί + δρυς ==> με φύλλα σαν της δρυός (βελανιδιάς)

*** «Τεύκριον· οἱ δὲ καὶ τοῦτο χαμαίδρυν καλοῦσιν, οἱ δὲ Τευκρίδα.»
*** «χαμαίδρυς μικρὸς ἢ χαμαίρωψ· οἱ δὲ δρυὸς κέγχρος, οἱ δὲ Τεύκριον, Ῥωμαῖοι τριξάγω μίνορ, οἱ δὲ κυερκίαμ, Γάλλοι ἔρινον.»

Διοσκουρίδης


Δευτέρα 11 Αυγούστου 2014

Moraea sisyrinchium (Cynandiris sisyrinchium)

Λαύριο 14/03/2014

Η Moraea sisyrinchium (L.) Ker Gawl. 1804, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, βραχώδεις πειοχές, σε υψόμετρα 0-600 (-1100) μ.
Συνώνυμο: Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. 1854
Πολυετές γεώφυτο.
Βλαστοί όρθιοι με 1-6 άνθη.
Φύλλα βελονοειδή, αυλακωτά με μήκος έως 50 εκ.
Άνθη γαλάζια, με διάμετρο έως 5 εκ. και μικρή διάρκεια ζωής. Τα εξωτερικά τμήματα του περιανθίου φέρουν λευκή κηλίδα με ιώδη στίγματα
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Moraea > το 1758 ο Σκωτσέζος βοτανικός Philip Miller αφιέρωσε το όνομα του γένους Morea στον Robert More (1703-1780), Άγγλο ερασιτέχνη βοτανικό. Όμως ο Λινναίος (Linnaeus) αργότερα άλλαξε το όνομα σε Moraea, συσχετίζοντάς το με το επώνυμο του πεθερού του Johan Moraeus.
sisyrinchium  > σισυρίγχιoν, όνομα φυτού με γλυκό βολβό που αναφέρεται από τον Θεόφραστο.
Gynandriris > γυνή + ανήρ ανδρός ==> επειδή τα θηλυκά και αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα του φυτού είναι ενωμένα.

«ἴδιον δὲ τοῦ σισυριγχίου τὸ τῆς ῥίζης αὐξάνεσθαι τὸ κάτω πρῶτον, ὃ καλοῦσι...»
Θεόφραστος


Σάββατο 9 Αυγούστου 2014

Allium cithaeronis

Κιθαιρώνας 07/07/2013

Το γεώφυτο Άλλιο του Κιθαιρώνα (Allium cithaeronis, Bogdanović & al. 2011) είναι ενδημικό της Αττικής (Στερεά Ελλάδα). Πρωτοβρέθηκε και περιγράφτηκε πρόσφατα από τον Κιθαιρώνα, αλλά από τότε βρέθηκε επίσης στα Γεράνεια και την Πάρνηθα. Φύεται σε ασβεστολιθικές βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις και σε βουνοκορφές. Ανθίζει Ιούνιο, Ιούλιο.
Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
cithaeronis > Κιθαιρών
.


Πέμπτη 7 Αυγούστου 2014

Onopordum bracteatum

Κιθαιρώνας 07/07/2013

Το Onopordum bracteatum, Boiss. & Heldr. 1849 είναι φυτό της ΑΝατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση στην ΔΥτική και Κεντρική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κρήτη.
Βιότοπος: πετρώδεις πλαγιές, βραχώδη εδάφη, θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση, άκρες δρόμων.
Ανθίζει το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Onopordum > όνος + πορδή - υποτίθεται ότι προκαλεί εντερικές διαταρχές στα γαϊδουρια που το τρώνε = Ονόπορδον.
bracteatum a, um = με λεπτά «επιχρυσωμένα» βράκτια.





Τρίτη 5 Αυγούστου 2014

Ophrys spruneri

Γεράνεια 13/04/2013

Η Οφρύς του Σπρούνερ (Ophrys spruneri, Nyman 1855) είναι ενδημική ορχιδέας της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας, Κρήτης και νησιών Αιγαίου.
Φυτό με ψηλό βλαστό και έως 8 άνθη σε αραιή ταξιανθία.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, θαμνώνες, ανοίγματα δασών, παρυφές δρόμων, σε υψόμετρα έως 900 μέτρα.
Άνθος: Τρίλοβο, σκούρο καφέ ή μαύρο, με λαμπερό γλάζιο θυρεό σε σχήμα Η.Σέπαλα ρόδινα πλαϊνά πέταλα δίχρωμα σε ροζ-λευκό.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: εξαιρετικά σπάνια με ελάχιστες παρουσίες στην Πάρνηθα, το Ποικίλο και τα Γεράνεια.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας
spruneri > προς τιμήν του Βαυαρού βοτανικού Wilhelm von Spuner (1805-1874).
.



Πέμπτη 31 Ιουλίου 2014

Pancratium maritimum Οι κρίνοι της θάλασσας και του Φαλήρου

Λεγραινά 30-07-2014

O κρίνος της θάλασσας (Pancratium maritimum, L. 1753) άνθιζε σε μεγάλους αριθμούς στην μεγάλη αμμουδιά του Φαλήρου κι οι παλιοί Αθηναίοι τον ονόμαζαν «κρίνο του Φαλήρου». Από το Φάληρο μάλιστα υπάρχουν φυτά στο ερμπάριο (φυτολόγιο) του Πανεπιστημίου Lund (Σουηδία) από συλλογές του Θεόδωρου Ορφανίδη πριν το 1900. Σήμερα, ο κρίνος της θάλσσας επιζεί στην Αττική σε ελάχιστες θέσεις, κοντά στο Σούνιo.

Το κρινάκι της θάλασσας είναι ένα από τα ωραιότερα αγριολούλουδα και στολίζει τις αμμώδεις παραλίες κάθε καλοκαίρι.
Είναι πολυετής βολβόρριζη πόα με φύλλα μεγάλα, ταινιοειδή, μακρύτερα από το βλαστό, ήδη ξερά κατά την άνθηση με τα νέα να εμφανίζονται στις αρχές του χειμώνα.
Άνθη μεγάλα, χοανοειδή, 3-15 σε κάθε σκιάδιο, εύοσμα, λευκά. Ανθήρες κίτρινοι σε 6 μακρείς, λευκούς στήμονες.
Οι χαρακτηριστικοί ανάλαφροι καρποί μοιάζουν με κομμάτια κάρβουνο και επιπλέουν στη θάλασσα που τους διασπείρει στις ακτές.
Εϊναι μεσογειακό φυτό.  Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε όλες τις αμμουδιές του Αιγαίου και του Ιονίου, αλλά με την τουριστική αξιοποίηση των παραλιών, οι πληθυσμοί του έχουν αρχίσει να εξασθενούν.
Ο κρίνος της θάλασσας ενώνει τη σημερινή με την προϊστορική φύση του Αιγαίου. Είναι πασίγνωστος από τις «μινωικές» εικονογραφήσεις της Κρήτης, κυρίως στο ανάκτορο της Κνωσού και από τις υστεροκυκλαδικές τοιχογραφίες της Σαντορίνης


Ετυμολογία:
Pancratium > παν (πας, πάσα) + κρατέω  --> επειδή υπερνικά τις ακραίες συνθήκες του οικοτόπου του, (ξηρές και υφάλμυρες άμμοι) και παραμένει  πάντα κραταιό.
maritimum > mare (λατιν.) θάλασσα = παραθαλάσσιο. 



Τρίτη 22 Ιουλίου 2014

Centaurea tuntasia Κενταύρια του Τούντα ένα φυτό φάντασμα από τα Λιόσια

Δείγμα της Κενταύριας του Τούντα από το ερμπάριο του Πανεπιστημίου της Βιέννης


Παρά την θηριώδη αστική ανάπτυξη στην Αττική και την καταστροφή ή υποβάθμιση βιοτόπων και υγρότοπων (χωρίς λόγο, πολλές φορές), η χώρα του Κέκροπα και της πολιούχου Αθηνάς εξακολουθεί να διατηρεί πολλά ενδημικά και σπάνια φυτά.

Ένα από αυτά τα μοναδικά στον κόσμο αλλά και μυστηριώδη φυτά είναι η Κενταύρια του Τούντα (Centaurea tuntasia). Και είναι μυστηριώδης, πραγματικό φάντασμα, γιατί μετά την αρχική της ανεύρεση στα Λιόσια και την περιγραφή της, δεν έχει ξαναβρεθεί.

Την συνέλεξαν το 1897 στα Λιόσια ο Θεόδωρος Χελδράιχ και ο Βασίλειος Τούντας, από τον οποίο και ονομάστηκε. Περιγράφτηκε το1898 από τον Halácsy. 

Όταν βρέθηκε αυτό το πολύ σπάνιο φυτό, τα Λιόσια ήταν μια αγροτική περιοχή στους πρόποδες της Πάρνηθας και στον δρόμο προς την Φυλή (Χασιά). Σήμερα, τα Λιόσια έχουν οικοδομηθεί και είναι πολύ πιθανό η μοναδική Κενταύρια του Τούντα να έχει εξαφανιστεί. Όποιος την ξαναβρεί και την φωτογραφίσει θα γράψει ιστορία στα χρονικά της ελλαδικής Βοτανικής. 

Προς το παρόν, υπάρχει σε αποξηραμένη μορφή στα ερμπάρια (φυτολόγια) των πανεπιστημίων της Βιέννης και του Lund της Σουηδίας.

Λεπτομέρεια από το δείγμα της Κενταύριας του Τούντα από το ερμπάριο του Πανεπιστημίου της Βιέννης

Ένα δεύτερο φυτό της Κενταύριας του Τούντα από το ερμπάριο του Πανεπιστημίου Lund (Σουηδία)

Παρασκευή 18 Ιουλίου 2014

Hypecoum imberbe

Μεγαρίδα 20/03/2014

Μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Κρήτης και Ιονίων Νήσων. Το βρίσκουμε σε πολλά βουνά και μέρη της Αττικής. Ενδιαφέρον είναι ότι αναφέρεται το 1883 από την περιοχή του Κολωνού, που σήμερα έχει μόνο πολυκατοικίες. Προτιμά αμμώδη και αργιλώδη εδάφη.

Κυριακή 13 Ιουλίου 2014

Ornithogalum collinum

Σχινιάς 20/02/2013

Το Ornithogalum collinum Guss. 1825, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-1200 (-1900) μ.
Βολβώδες φυτό, 5-15 εκ., με φωτεινά πράσινα φύλλα με μια λευκή λωρίδα στο μέσον.
Ανθίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου.

Ετυμολογία:
Ornithogalum > > >  Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
collinus, a, um > cóllis λόφος, βουνό = του λόφου.


Σχινιάς 20/02/2013



Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014

Anthemis cretica subsp. tenuiloba

Πεντέλη 16/05/2010

Η Ανθεμίς η κρητική (Anthemis cretica) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα και πολλά υποείδη. Το τυπικό υποείδος Anthemis cretica subsp. cretica, που ευδοκιμεί στην Αττική, δεν φύεται στην Κρήτη όπου υπάρχει το
υποείδος Anthemis cretica subsp. leucathemoides.

H Anthemis cretica subsp. cretica φύεται σε γκρεμούς, βραχώδεις πλαγιές και χαλικώδεις θέσεις, σε ασβεστολιθικά και σχιστολιθικά πετρώματα και σε υψόμετρα 400 - 1800 μέτρα. Την βρίσκουμε στην Πάρνηθα, τα Γεράνεια και τον Πατέρα. 

Το υποείδος Anthemis cretica subsp. tenuiloba (DC.) Grierson 1975 το βρίσκουμε στην Πεντέλη (από όπου και οι φωτογραφίες).

Ετυμολογία:
Anthemis > ανθεμίς (> άνθεμον), όνομα που χρησιμοποιεί ο Διοσκουρίδης για το χαμομήλι = Ανθεμίς.
creticus, a, um > Creta Κρήτη
tenuiloba > tenuis λεπτός + λωβός ==> αναφορά στο σχήμα των λοβών στα φύλλα.

Πεντέλη 28/05/2013

Πεντέλη 28/05/2013

Τετάρτη 9 Ιουλίου 2014

Vicia melanops

Πάρνηθα 16/04/2013 Μόλα

Η Vicia melanops Sm. 1813 είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης.
Ετήσιο ποώδες (θερόφυτο) με βλαστό 15-80 εκ.
Φύλλα σύνθετα με 5-10 ζεύγη φυλλαρίων. Φυλλάρια προμήκη ή ωοειδή. Παράφυλλα λειόχειλα.
Βιότοπος: κράσπεδα αγρών, δάση, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.
Άνθη 1-4 μαζί. Λοβοί κάλυκα ανισομήκεις, το κατώτερο τμήμα ίσο με τον σωλήνα του κάλυκα.Στεφάνη 15-22 mm, πρασινωπά κίτρινη και πτέρυγες με σκουρόχρωμες αποχρώσεις.

Καρπός χέδρωπας 20-50 (-80) mm, καστανός, γυμνός ή χνοώδης με 4-7 σπέρματα.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Vicia > vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος
melanops > μέλας + όψις = μελανόμορφος.


Δευτέρα 7 Ιουλίου 2014

Centaurea orphanidea

Δήλεσι 23/05/2013

H Κενταύρια του Ορφανίδη (Centaurea orphanidea Heldr. & Sart. ex Boiss. 1856) είναι ενδημική της Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας. Περιγράφτηκε το 1856 από την Αττική.
Έχει ενδιαφέρον ότι έχει συλλεγεί από κατοικημένες σήμερα περιοχές, το Ηράκλειο (1886 Χελδράιχ), τις Κουκουβάουνες-Μεταμόρφωση (Τούντας) και τα χαμηλά του Υμηττού κοντά στο Παγκράτι (1932 K. H. Rechinger).
Διετής πόα, με βλαστούς 20-30 εκατοστά, με έντονη διακλάδωση. Φύλλα γκρι, χνουδωτά, τα κατώτερα πτεροσχιδή.
Άνθη πορφυρά.
Βιότοπος: παρυφές δρόμων, πετρώδεις θέσεις, σε χαμηλά υψόμετρα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Γεράνεια, Πατέρας, Πάστρα, Μερέντα, Δήλεσι, Μεσόγεια.

Ετυμολογία:
Centaurea > > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
orphanidea > > προς τιμήν του βοτανικού Θεόδωρου Ορφανίδη (Σμύρνη 1817 - Αθήνα 1886), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.


Μερέντα (Μαρκόπουλο Μεσογείων) 28/05/2013

Μερέντα (Μαρκόπουλο Μεσογείων) 28/05/2013



Σάββατο 5 Ιουλίου 2014

Centaurea pelia

Γεράνεια 25/05/2013

Η Κενταύρια του Πηλίου (Centaurea pelia DC. 1838) είναι ελληνικό ενδημικο είδος με εξάπλωση στην Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία (περιγράφτηκε από το Πήλιο), Πίνδου και Δυτικής Μακεδονίας (Βούρινος).
Φυτό με όρθιους τριχωτούς βλαστούς.
Βιότοπος: χλοώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, άκρες δρόμων και φρυγανότοποι, από τα 200 μέτρα μέχρι την ορεινή ζώνη.
Άνθη: κίτρινα-λεμονί.
Άνθιση: Μάιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Γεράνεια, Πατέρας.

Ετυμολογία:
Centaurea > > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
pelia > Πήλιο.


Πέμπτη 3 Ιουλίου 2014

Hypericum empetrifolium

Πατέρας 08/062013

Το Hypericum empetrifolium Willd. 1802 είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός της ΒΔ χώρας.
Βιότοπος: θαμνότοποι, βραχώδεις θέσεις.
Φυτό με όρθιους κοκκινωπούς βλαστούς, πολύ διακλαδισμένο. Φαρμακευτικό, χρησιμοποιείται στην λαϊκή ιατρική ως επουλωτικό.
Φύλλα μικρά, γραμμοειδή που εκφύονται σε τριμερείς σπονδύλους σε όλο το μήκος του βλαστού.
Πέταλα στενά, κίτρινα, χωρίς κοκκινωπό χρώμα και χωρίς μαύρους αδένες, πολύ μακρύτερα από τα σέπαλα. Στήμονες σε δέσμες ενωμένοι στην βάση.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Hypericum > υπέρ + εικών ==> ίσως λόγω της παρουσίας μαύρων αδένων, παρόμοιων με ένα κέντημα, που υπάρχούν στα λουλούδια πολλών ειδών αυτού του γένους.
empetrifolium > Empetrum (φυτό που έδωσε το όνονά του στη οικογένεια Empetraceae) + folium φύλλο ==> με φύλλα σαν του Empetrum
.

Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014

Allium cyrilli

Πάρνηθα 18/05/2013

Το αγριόσκορδο Άλλιο του Κύριλλου (Allium cyrilli, Tenore 1827) είναι φυτό της Ιταλίας, Ελλάδας και Τουρκίας. Περιγράφτηκε από την Απουλία της Ιταλίας. Στην Ελλάδα είναι διάσπαρτο κυρίως στα ανατολικά τμήματα της ενδοχώρας και στα μεγάλα νησιά.
Βιότοπος: Καλλιεργημένοι αγροί με σιτηρά, αμπελώνες, ελαιώνες, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1300 μ.
Πολυετές είδος με υπόγειο ωοειδή βολβό. Φύλλα 2-6, κοντά στην βάση του φυτού, ευρέως γραμμοειδή, γλαυκοπράσινα. Βλαστός ευθυτενής, κυλινδρικός, ύψους 20-100 εκ., εν μέρει υπόγειος.  Ταξιανθία πυκνή.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.
 

*** Είναι ενδιαφέρον ότι o Χελδράιχ το αναφέρει από το Φάληρο (28 Απριλίου 1893) και από το αττικό Ηράκλειο (22 Απριλίου 1848)
 

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
cyrilli > αφιερωμένο στον Cyrillo Domenico Maria Leone Cirillo (1739–1799), Ιταλό γιατρό, εντομολόγο και βοτανικό.


Κυριακή 22 Ιουνίου 2014

Centaurea laureotica

Λαυρεωτική 28/05/2013

Η Κενταύρια η λαυρεωτική (Centaurea laureotica Heldr. ex Halácsy 1898) είναι ενδημική της Αττικής, της Εύβοιας και με αμφιβολία της Πελοποννήσου.
Ψηλό φυτό με όρθιους έντονα διακλαδισμένους βλαστούς τριχωτούς βλαστούς.
Βιότοπος: πετρώδεις και χαλικώδεις θέσεις, παρυφές δρόμων, διάκενα πευκοδασών.
Άνθη: κίτρινα-κρεμ, ρόδινα.
Άνθιση: μέσα Μαΐου - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: στην Λαυρεωτική, απ’ όπου και περιγράφτηκε το 1898.

Ετυμολογία:
Centaurea > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
laureotica > Λαυρεωτική
.