ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Κυριακή 25 Οκτωβρίου 2009

Εποχή αναγέννησης της αττικής φύσης

Μερέντα 18/10/2009

Από τον Σεπτέμβριο, που τελειώνει το ξηρορθερμικό καλοκαίρι μας, αρχίζει σταδιακά στο μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας που έχει μεσογειακό κλίμα η αναγέννηση της φύσης, με την άνθιση πολλών γεώφυτων. Τω φυτών, δηλαδή, που διατηρούν τα θρεπτικά τους στοιχεία κάτω από το χώμα σε μορφή βολβών, όπως οι κρόκοι, ή κονδύλων όπως τα κυκλάμινα. Η άνθιση των γεώφυτων παίρνει εκρηκτική μορφή, μετά τις πρώτες βροχές., ενώ αρχίζουν να πετάνε φύλλα κι εκατοντάδες άλλα φυτά. Φέτος που ο Σεπτέμβρης και ο Οκτώβριος έριξαν καλά νερά όλα τα βουνά της Αττικής έχουν γεμίσει με πράσινο και χρώματα.

Αυτές τις μέρες ανθίζουν παντού οι κρόκοι οι εσχαρωτοί (crocus cancellatus υποείδος mazzaricus), όπως αυτοί της επάνω φωτογραφίας από την Μερέντα, ένα χαμηλό βουνό πάνω από το Μαρκόπουλο Μεσογείων. Χιλιάδες είναι και τα κολχικά, όπως αυτό το μπουκέτο της φωτογραφίας κάτω από τον Υμηττό. Σε λίγο καιρό που θα μικρύνει η μέρα, θα λιγοστέψει το φως και θα πέσει κι άλλο η θερμοκρασία θα εμφανιστούν άλλα είδη κρόκων, νάρκισσοι κι άλλα αγριολούλουδα.


Υμηττός 23/10/2009

Πέμπτη 22 Οκτωβρίου 2009

Spiranthes spiralis

Λαύριο 18/10/2009 Lavrion

Το Σπειρανθές το σπειροειδές (Spiranthes spiralis (L) Chevallier, 1827) είναι μια μικροσκοπική ορχιδέα με ευρεία εξάπλωση σε Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αφρική. Η μοναδική που ανθίζει το φθινόπωρο. Πρώτη επιστημονική περιγραφή το 1753 από το Στρασβούργο της Γαλλίας.
Λεπτό φυτό, με ύψος 6 - 30 εκατοστά. Βλαστός χνουδωτός. Τα φύλλα είναι μαραμένα κατά την άνθιση.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, διάκενα πευκοδασών σε υψόμετρα μέχρι 1.400 μέτρα.
Άνθη: μικρά, λευκά σε σπειροειδή ταξιανθία με 6-30 άνθη.
Άνθιση: τέλη Αυγούστου - Οκτώβριος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πεντέλη, Υμηττός, Λαυρεωτική, Σχινιάς, Σαλαμίνα...
Ετυμολογία:
Spiranthes > spira (latin) > σπείρα + άνθος = Σπειρανθές.
spiralis > spira (latin) > σπείρα.


Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2009

Ornithogalum arabicum

Δήλεσι  30/04/3008

Το Ornithogalum arabicum L. 1753, είναι μεσογειακό φυτό με αβέβαιη φυσική κατανομή και με εξάπλωση στην νησιωτική Ελλάδα. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις πρόκειται είτε για φυτά που έχουν φυτευτεί είτε για φυτά που έχουν δραπετεύσει από καλλιέργεια.
Λαϊκά ονόματα: μαυρομάτα, μαυρομύτα.
Βιότοπος: άκρες περιβολιών, αμπελιών και χωραφιών, ακαλλιέργητα χωράφια, ενίοτε σε ελαιώνες, κοντά σε χωριά και οικισμούς.
Γεώφυτο  με μεγάλο βολβό και όρθιο ανθεκτικό βλαστό.
Φύλλα 5-8, γραμμικά-λογχοειδή, πράσινα, χωρίς λευκή γραμμή στο μέσον.
Άνθη 10-25, λευκά, σε πυκνή ταξιανθία
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
arabicus, a, um > Arabia = αραβικό.


Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2009

Pyracantha coccinea πυράκανθος

Τουρκοβούνια 11/11/2007 Γαλάτσι (Βέικος)

Ο πυράκανθος οφείλει τ' όνομά του (Pyracantha coccinea) στους κόκκινους καρπούς του και τους αγκαθωτούς βλαστούς του. Ανήκει στην ίδια οικογένεια (ROSACEAE) με τις τριανταφυλλιές, κι όπως αυτές, έχει αγκάθια στην άγρια μορφή του και όμοιους καρπούς που όμως είναι πιο ζουμεροί. Οι καρποί του διατηρούνται όλο τον χειμώνα κι αποτελούν πηγή τροφής για τα πουλιά (ιδιαίτερα τα κοτσύφια) σε μια εποχή που η τροφή δεν είναι άφθονη. Ο πυράκανθος είναι φυτό της ΝΑ Μεσογείου και της Δ. Ασίας. Υπάρχει αυτοφυής σε πολλά βουνά μας. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό, για την γενική εικόνα που δίνουν οι πολυάριθμοι καρποί του. Χρησημοποιείται και σε φράχτες.

Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2009

Rosmarinus officinalis δεντρολίβανο

Υμηττός

Το δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: μακία βλάστηση, δρόμοι, κωνοφόρα δάση, σε υψόμετρα 0-600 μ. Απαντάται συνήθως καλλιεργημένο ή σε οικισμούς και αναδασώσεις. Αυτοφυείς πληθυσμοί υπάρχουν διάσπαρτοι σε παράκτιες περιοχές.
Μεγάλο, πολύκλαδο φρύγανο ή θάμνος με φύλλα γραμμοειδή, ακιδωτά. Άνθη μασχαλιαία, λευκά ή κυανά, με κυανοϊώδη στίγματα και χαρακτηριστικά μεγάλους στήμονες.
Το δενδρολίβανο είναι τυπικό φυτό της ελληνικής και μεσογειακής χλωρίδας. Είναι αειθαλής θάμνος, που απαντά αυτοφυής σε όλες τις προσηλιακές θέσεις και ιδιαίτερα σε παραθαλάσσιες περιοχές, με άγονο ή πετρώδες έδαφος. Καλλιεργείται πολύ εύκολα αλλά τα άγρια φυτά έχουν σαφώς πιο έντονο άρωμα. Είναι φυτό φαρμακευτικό, αρωματικό και αρτυματικό, γι’ αυτό και έχει εξέχουσα θέση στην ελληνική κουζίνα. Σ’ αυτό αναφέρεται η τέταρτη «Λιβανωτίς» του Διοσκουρίδη, ο οποίος αναφέρει ότι οι Ρωμαίοι την ονόμαζαν «ροσμαρίνουμ». Όμως ήδη από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια στην Ελλάδα λεγόταν «δενδρολίβανο», όπως φαίνεται από το σύγγραμμα «Γεωπονικά».
Τα φύλλα του περιέχουν αλκαλοειδή (ροσμαρισίνη), φλαβονοειδή (διοσμίνη) τανίνες και ρητίνες. Το αιθέριο έλαιο περιέχει βορνεόλη, λιναλόλη, κανφένιο, κινεόλη και καμφορά. Δρα ως αντισηπτικό, αντισπασμωδικό, αρωματικό, χολαγωγό, εφιδρωτικό, εμμηνοπαυσιακό, δυναμωτικό, οφθαλμικό, τονωτικό, στομαχικό. Είναι αναλγητικό, αντιρρευματικό και διεγερτικό του κυκλοφοριακού συστήματος.
Συλλέγονται τα φύλλα και τα λεπτά κλαδιά το καλοκαίρι.
Στην ελληνική κουζίνα χρησιμοποιείται ως άρτυμα σε κρέατα, πουλερικά, ψάρια, σαλιγκάρια, θαλασσινά και σάλτσες, με πιο γνωστή την παραδοσιακή σάλτσα σαβόρι.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Rosmarinus > ros δροσιά (και ευρύτερα βάλσαμο, άρωμα)+ marinus θαλάσσιος (για τον κύριο βιότοπό του).
officinalis > offícina, μεσαιωνικό εργαστήριο για παρακευή φαρμάκων και αρωμάτων = φαρμακευτικό.


Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου 2009

Καλέντουλα, το σαφράν των φτωχών


 Αρχαία Αγορά 23/12/ 2007

Η Calendula arvensis (Vaill.) L. 1763, είναι ευρωμεσογειακό είδος με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινό φυτό με ύψος έως 30 εκ.
Φύλλα λογχοειδή, συχνά ελαφρώς οδοντωτά, τα κατώτερα έμμισχα. νεφροειδή, οδοντωτά.
Βιότοπος: χωράφια σε αγρανάπαυση, ελαιώνες, δρόμοι, ξηρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Κεφάλια μέχρι 2 εκ., με όλα τα ανθίδια προτοκαλόχρωμα.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Calendula > calendae, πρωτομηνιά στο ρωμαϊκό ημερολόγιο - υπαινιγμός για την ανθοφορία που διαρκεί μεγάλο διάστημα.
arvensis > arvum, αγρός = αρουραία, των αγρών.


Από τα άνθη της καλέντουλας παράγεται αιθέριο έλαιο, πλούσιο σε καροτίνες, που χρησιμοποείται στη θεραπεία πληγών και εγκαυμάτων. Στην ιατρική χρησιμοποιείται για τις εμμηναγωγές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της. Στην λαϊκή ιατρική η χρήση της είναι απολυμαντική, αντισηπτική και επουλωτική των πληγών. Παλιά χρησιμοποιούσαν τα πορτοκαλοκίτρινα γλωσσοειδή ανθίδια των λουλουδιών της για να νοθεύουν το σαφράν του κρόκου. Στην μαγειρική τα αποξηραμένα και τριμμένα ανθίδια της χρωματίζουν τυριά, σούπες, πιλάφια, μακαρονάδες, κοτόπουλο, γι’ αυτό και θεωρείται το «σαφράν των φτωχών».

Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2009

Cyclamen graecum subsp. graecum

Υμηττός 01/09/2009

Το Κυκλάμινο το ελληνικό (Cyclamen graecum Link. 1834 subsp. graecum) είναι κονδυλώδες φυτό Ελλάδας, Μικράς Ασίας και Κύπρου.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα με εξαίρεση την Πίνδο
Κόνδυλος σφαιρικός με χοντρό και άγριο φλοιό. Ρίζες χοντρές, σαρκώδεις.
Τα φύλλα βγαίνουν προς το τέλος της ανθοφορίας. Είναι μεγάλα, καρδιοειδή, με την κάτω επιφάνειά τους πορφυρή και την επάνω σκουροπράσινη με ανταύγειες ανοιχτοπράσινες ή ασημί και διάφορα σχέδια.
Άνθη ρόδινα σε διάφορες αποχρώσες και στην βάση τους πορφυρά, πολλά, σε μακρύ ποδίσκο, δίχως φύλλα. Τα άνθη γέρνουν προς τα κάτω, ενώ τα πέντε πέταλα (λοβοί της στεφάνης) στρέφονται προς τα πίσω και πάνω. Στην βάση κάθε πέταλου υπάρχουν «ωτιόμορφα εξαρτήματα» (αυτάκια).
Ανθίζει από τον Σεπτέμβριο σε βραχώδεις και πετρώδεις περιοχές, φρυγανότοπους, θαμνώνες, συνήθως σε ηλιόλουστες θέσεις.

*** Στην Ρόδο φύεται το υποείδος anatolicum και στην Κρήτη (νομός Χανίων) το υποείδος candicum, ενδημικά και τα δύο.

Ετυμολογία
Cyclamen > κυκλάμινος > κύκλος - από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί καιη στεφάνη.
graecum > Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά) > Γραικός.
...

Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2009

Vitex agnus-castus λυγαριά

Οινόη 03/09/2009

Η Λυγαριά (Vitex agnus-castus L. 1753), είναι αειθαλής, αρωματικός θάμνος, με ύψος 1-3 μέτρα. Φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Τα κλαδιά της είχαν ποικίλες χρήσεις στο παρελθόν, με πιο κοινή αυτή της καλαθοπλεκτικής (λυγίζουν και πλέκονται χωρίς να σπάνε).
Τα φύλλα είναι σύνθετα με φυλλάρια λογχοειδή, επιμήξη, ακέραια.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκών νερών.
Τα άνθη είναι κυανόλευκα και αναπτύσσονται σε σπονδύλους, που σχηματίζουν όμορφο, μακρύ στάχυ.
Ανθίζει το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Vitex > vieo λυγίζω, πλέκω > vitor λυγιστής > vitex, viticis = λυγαριά.
agnus-castus > α+γόνος, άγονος > αγνός > άγνος (η λυγαρια στην αρχαία) + castus (αγνός)
 
Υπάρχουν πολλά χωριά και τοπωνύμια που φέρουν τ΄όνομά της λυγαριάς.
Είναι κοινή και αγαπητή σε όλη την Ελλάδα, γι΄αυτό άλλωστε και έχει τραγουδηθεί, όπως στο γνωστό νησιώτικο παραδοσιακό τραγούδι, στο οποίο η κοπελιά παρομοιάζεται με λυγαριά:

Κόρη καραβοκύρη, κόρη καραβοκύρη
κόρη καραβοκύρη κι όμορφη κοπελιά
Κορμί κυπαρισσένιο, λυγάς σα λυγαριά
Λυγαριά, λυγαριά, εσένα έχω στην καρδιά
Λυγαριά, λυγαριά, θα σε κλέψω μια βραδιά

Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου 2009

Colchicum lingulatum

Πάρνηθα 03/09/2009 Φυλή

Το Κολχικό το γλωσσοειδές (Colchicum lingulatum Boiss. & Spuner 1844) είναι ενδημικό Αττικής, Εύβοιας και Βοιωτίας. Περιγράφτηκε το 1884 από την Πάρνηθα.
Πολυετές, βολβώδες φυτό. Δηλητηριώδες, όπως όλα τα κολχικά. Φύλλα λογχοειδή έως γλωσσοειδή, κυματιστά, λεία που αναπτύσσονται μετά την άνθηση. Τα ξερά φύλλα παραμένουν πάνω στο φυτό μέχρι την επόμενη ανθοφορία.
Βιότοπος: σε ανοιχτές θέσεις με φρύγανα και σε λεπτό και πετρώδες στρώμα εδάφους. Υψόμετρο: 200 - 1200 μέτρα.
Άνθη: ροζ-λιλά που μερικές φορές έχουν τετράγωνες διαγραμμίσεις.
Άνθιση: από αργά τον Αύγουστο μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πατέρας, Κιθαιρώνας.
Περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Σχεδόν Απειλούμενο (ΝΤ).

Ετυμολογία:
Colchicum > Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.
lingulatus, -a, -um > língula  & lígula  γλωσοειδής άκρη, γλωσσίδιο = με γλωσοειδή άκρα, γλωσοειδής.

Πάρνηθα 03/09/2011 κορφές

Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2009

Κατακα(υ)μένη Πεντέλη

Η λήψη της φωτογραφίας πάνω έγινε την περασμένη Τρίτη (1 Σεπτεμβρίου 2009) στην κεντροδυτική Πεντέλη, που δεν κάηκε στην πρόσφατη πυρκαγιά του Αυγούστου. Κάηκε το 2000 και το μαυρισμένο κουφάρι του πεύκου μένει από τότε να αγναντεύει την τσιμεντούπολη του Λεκανοπεδίου Αθηνών. Η φωτογραφία αυτή δεν λέει όμως την αλήθεια. Δίπλα στα καμένα πεύκα έχουν φυτρώσει από το 2000 πολλά μικρά πευκάκια, όπως δείχνει η φωτογραφία κάτω, με φόντο και την... απαραίτητη πλέον σε όλες τις βουνοκορφές κεραία της κινητής τηλεφωνίας.

Για τα καμένα πεύκα που αφήνουν τα δασαρχεία υπάρχει λόγος να μην κόβονται. Πρώτα απ΄όλα τα κουκουνάρια τους, που ανοίγουν σωρηδόν λίγες ώρες μετά την φωτιά, παρέχουν σπόρους για να φυτρώσει η νέα γενιά πεύκων. Προσφέρουν επίσης κάποια προστασία από τους ανέμους στα νέα φυτά, όπου ειδικά σ' αυτή την περιοχή της Πεντέλης οι κατεβατοί αέρηδες δεν σταματούν ποτέ. Και αντί να καταλήξουν στα τζάκια των νεόπλουτων, καλύτερα είναι να παρέχουν σταδιακά την βιομάζα τους στο οικοσύστημα. Στην κεντροδυτική Πεντέλη το πευκοδάσος θα ξαναγίνει, αλλά για να αποκτήσει πυκνότητα και ύψος θα περάσουν πολλές δεκαετίες, γιατί η περιοχή είναι πετρώδης και ταλαιπωρημένη από δεκάδες αρχαία και νεότερα λατομεία μαρμάρου.


Στην βορειανατολική όμως Πεντέλη, όπου δεν υπάρχουν λατομεία και το βουνό κρατάει ακόμα αρκετό χώμα, η αναγέννηση του πευκοδάσους ήταν μαζική, μετά την πυρκαγιά του 2000, όπως δείχνει η κάτω φωτογραφία (λήψη: 14 Αυγούστου 2007), με φόντο τις γνωστές εστίες αυθαιρέτων. Όλες αυτές οι πλαγιές που φαίνονται στην φωτογραφία κάηκαν πάλι προ ημερών. Το δάσος δεν μπορεί να αναγεννηθεί μόνο του, γιατί τα νεαρά πευκάκια δεν πρόλαβαν να καρπίσουν. Επομένως θα χρειαστεί αναδάσωση.

Την άποψη της WWF Ελλάς, για την φωτιά της Πεντέλης μπορείτε να την διαβάσετε στην σύνδεση


που έστειλε με σχόλιο της στο μπλοκ από την οργάνωση η κ. Θεοδότα Νάντσου

Δευτέρα 31 Αυγούστου 2009

Centranthus ruber

Πεντέλη 14/08/2009

Ο Κέντρανθος ο ερυθρός (Centranthus ruber (L.) DC. 1805) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Γλαυκοπράσινο φυτό με όρθιους βλαστούς και ύψος 30-80 (-100) εκ.
Φύλλα πλατιά, οξύληκτα με μήκος 12 εκ. Τα κατώτερα έχουν μικρό μίσχο ενώ τα ανώτερα είναι επιφυή.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1700) μ.
Άνθη ρόδινα, σωληνοειδή με πεντάλοβη στεφάνη, μακρύ και λεπτό πλήκτρο, που φύονται σε πυκνό κόροιβο.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Centranthus > κέντρο + άνθος - αναφορά στο πλήκτρο του άνθους = Κέντρανθος.
rúber, ra, rum, rus > rúbeo, κοκκινίζω = ερυθρός.

Πέμπτη 27 Αυγούστου 2009

Η πυρκαγιά της Πεντέλης προχωρεί ακατασχέτως προς τον Μαραθώνα


Τετάρτη 02/07/1908



Τηλεφώνημα εκ Πικερμίου προς την διεύθυνσιν της αστυνομίας ανήγγειλεν ότι η πυρκαϊά εις το δάσος Σκουζέ εξακολουθεί επεκταθείσα μέχρι της θέσεως Τράφες. Ο πνέων βόρειος άνεμος υποβοηθεί σημαντικώς το καταστρετικόν πυρ. Το απόγευμα εστάλη εις την Διεύθυνσιν τηλεγράφημα δια του οποίου ο αστυνόμος κ. Κωνσταντινίδης αγγέλλει ότι το πυρ αντί να περιορίζεται λαμβάνει μεγαλειτέρας διαστάσεις. Η φλογισμένη έκτασις υπερβαίνει τας 50 χιλιάδας στρέμματα. Οι αποσταλέντες δύο λόχοι του μηχανικού δεν είνε αρκετοί διά να εντοπίσουν το πυρ. Ο κ. Κωνσταντινίδης ζητεί και άλλην ενίσχυσιν, η οποία αναχωρεί αποτελουμένη από δύο λόχους σήμερον την πρωίαν. Μέχρι της νυκτός το πυρ εξηκολούθει ακατάσχετον ν’ αποτεφρώνη χιλιάδας όλας δένδρων. Αι ζημίαι είνε παμμέγισται μη δυνάμεναι μέχρι της ώρας να υπολογισθώσιν.


ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ


Νεώτερον τηλεγράφημα εκ Πικερμίου ανήγγειλεν ότι η πυρκαϊά το απόγευμα έλαβε τρομακτικωτέρας έτι διαστάσεις. Το πυρ διαρκώς εξαπλούμενον προχωρεί προς το Χαρβάτι, τον Μαραθώνα, το Πικέρμι και Αθήνας.


ΜΕΓΑΛΗ ΕΝΙΣΧΥΣΙΣ


Κατόπιν της αληθώς τρομακτικής προόδου του πυρός το υπουργείον των Στρατιωτικών διέταξε το 1ον και 7ον πεζικά Συντάγματα, το 2ον και 3ον Πυροβολικόν και τα δύο τάγματα του μηχανικού ν’ αναχωρήσωσι προ του μεσονυκτίου δι’ εκτάκτου αμαξοστοιχίας εις Γέρακα.


Όντως δε χθες την 11,30 μ.μ. διαταχθέντες ανεχώρησαν οι δύο ούτοι λόχοι. Μεταμεσονύκτιοι πληροφορίαι εβεβαίουν ότι το πυρ ακατάσχετον προχωρεί αποτεφρούν μεγάλας ευθαλείς εκτάσεις. Πιστεύεται ότι κατόπιν της νέας ταύτης ισχυράς ενισχύσεως σήμερον θα κατωρθωθή η εκτόπισις του παμφάγου πυρός.




Πέμπτη 03/07/1908


Αλλεπάλληλα τηλεφωνήματα εκ Πικερμίου προς της διεύθυνσιν της αστυνομίας ανήγγειλαν ότι το πυρ κατόπιν πολλών προσπαθειών του στρατού περιεστάλη. Παμμέγισττοι τάφροι ηνοίχθησαν πέριξ των καιομένων εκτάσεων, εμποδίζουσαι την μετάδοσιν των τεραστίων φλογών, παρ΄όλον τον ισχυρώς πνέοντα βόρειον άνεμον. Πιστεύεται ότι το πυρ θα κατασταλή εντελώς.


Παρασκευή 04/07/1908


Χθες το απόγευμα επανήλθεν από την Πεντέλην, όπου είχε μεταβή προς ενέργειαν ανακρίσεων διά την εκραγείσαν εκεί πυρκαϊάν του δάσους Πικερμίου, ο ανακριτής κ. Βρυάκος. Εκ των ανακρίσεων ας ενήργησεν ο κ. Βρυάκος, προκύπτει ότι δεν πρόκειται περί εμπρησμού αλλά ότι το πυρ θα ήρχισεν από κανέν σιγάρο κυνηγού τινός, όστις θα το έρριψεν εκεί όλως ανυπόπτως.


Αι εκ της πυρκαϊάς προελθούσαι καταστροφαί είνε παμμέγισται. Ως μας ανεκοίνωσεν ο ανακριτής κ. Βρυάκος κατεστράφησαν τα δάση Πικερμίου, Νταού, Πεντέλης, Καλλισίων, Χαιροτσακούλι και Χαρβατίου.


Το πυρ βοηθούμενον υπό του ισχυροτάτου πνέοντος ανέμου επροχώρησε μέχρι του κτήματος Βακαλοπούλου, μέρος του οποίου κατέστρεψεν, εσταμάτησε δε εις το κτήμα του κ. Καλλιφρονά, όπου πλέον κατορθώθη υπό των στρατιωτικών η κατάσβεσις του πυρός δι’ αντεμπρησμού, μέσον το οποίον μεταχειρίζονται εις απεγνωσμένας περιστάσεις πυρκαϊάς δασών.


Κατά τας συγκεντρωθείσας πληροφορίας του κ. Βρυάκου υπό του πυρός κατεστράφησαν 60.000 στρεμμάτων πεύκων, εκ των οποίων 40.000 ανήκουν εις τον κ. Σκουζέν.


από την εφημερίδα ΣΚΡΙΠ

Δευτέρα 17 Αυγούστου 2009

Sideritis raeseri subsp. attica / Τσάι της Πάρνηθας


Πάρνηθα 14/08/2009 Parnis

H Σιδηρίτις της Αττικής (Sideritis raeseri Boiss. & Heldr. 1859 subsp. attica Papanic. & Kokkini 1982) είναι ενδημικό αρωματικό φυτό της Αττικής, απ’ όπου και περιγράφτηκε (Πάρνηθα 1859).
Πολυετής πόα με λευκόφαιο και πυκνά εριώδες τρίχωμα.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, βράχοι σε υψόμετρα 1000 - 1400 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, κίτρινα - υποκίτρινα.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πατέρας, Κιθαιρώνας.

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «τρωτό» (VU).

Ετυμολογία:
Sideritis > sideritis (Πλίνιος) > σιδηρίτις (Διοσκουρίδης) = η Σιδερίτις
raeseri>
attica = αττική.

Hieracium pannosum

Πεντέλη 14/08/2009

Το Hieracium pannosum (Boiss. 1844) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρές βραχώδεις και πετρώδεις θέσει σε υψόμετρα 700-1900 μ.
Πολυετές φυτό, πολύμορφο που έχει χωριστεί σε 7 υποείδη ( (Vascular plants of Greece, an annotated checklist, 2013).
Ολόκληρο το φυτό με πυκνό αστεροειδές τρίχωμα. Βλαστοί 10-45 εκ., μέτρια διακλαδισμένοι. Άνθη κίτρινα.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Hieracium < ιεράκιον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).
pannosum (λατιν.) = τραχύ.

Ophrys attica

Περισσός 31/03/2008 Τουρκοβούνια

Η ορχιδέα Οφρύς της Αττικής [Ophrys attica (Boiss. & Orph.) B. D. Jackson 1894] Περιγράφτηκε από την
Αττική το 1859 ως Ophrys arachnites var. attica Boiss. & Orph. και ως ξεχωριστό είδος από τον Jackson το 1894. Έχει ευρύτερη εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα, εκτός από την Μακεδονία και την Θράκη.
Απουσιάζει από τις Κυκλάδες και την Κρήτη.
Συνώνυμο: Ophrys umbilicata Desfontaines subsp. attica, J. J. Wood 1983.
Βιότοπος: θαμνότοποι, φρυγανότοποι, παρυφές δρόμων και μονοπατιών, διάκενα πευκοδασών σε ηλιόλουστα ή ημισκιερά εδάφη.
Άνθη: Καφετιά, με πράσινο περιάνθιο και κάμψη του μεσαίου σέπαλου.
Άνθιση: αρχές Μαρτίου - μέσα Απριλίου.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική με μεγάλους πληθυσμούς στην Λαυρεωτική και στα Τουρκοβούνια. Σπάνια στην Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
attica  >  Αττική.

Γαλάτσι (Βέικος) 17/03/2008 Τουρκοβούνια

Πέμπτη 6 Αυγούστου 2009

Campanula celsii subsp. celsii

Πεντέλη 07/07/2009


Η Καμπανούλα του Κελς (Campanula celsii A.DC. 1830) είναι ενδημικό φυτό της Αττικής, νησιών Σαρωνικού, Τροιζηνίας, Θεσσαλίας και Κυκλάδων (Σίφνος).
Διετές, πολύκλαδο, χνουδωτό φυτό. Στη βάση του το φυτό σχηματίζει πολλούς διαφορετικούς ρόδακες φύλλων με διακλαδώσεις βλαστών και άφθονη ανθοφορία, που απλώνεται πάνω στους βράχους.
Τα φύλλα της βάσης με ακανόνιστους λοβούς, ενώ τα ανώτερα ωοειδή, οδοντωτά, χωρίς μίσχο.
Όπως οι περισσότερες καμπανούλες είναι τυπικό χασμόφυτο, φύεται δηλαδή σε σχισμές και διάκενα βράχων,
Βιότοπος: Βράχοι, σχισμές βράχων, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 700 μέτρα.
Άνθη: σωληνοειδή κυανά μέχρι 3εκ. μήκος και κάλυκας με μικρά ωτίδια ανάμεσα στους οξύληκτους λοβούς.
Άνθιση: τέλη Απριλίου μέχρι αρχές Ιουλίου, ανάλογα με το υψόμετρο.
Εξάπλωση στην Αττική: Λυκαβηττός, Αιγάλεω, Ποικίλο, Τουρκοβούνια, Υμηττός, Πεντέλη, Γεράνεια, Μεσόγεια, Βουλιαγμένη, Λαυρεωτική...

Ετυμολογία:
Campanula > campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
celsii > αφιερωμένη στον Jacques Philippe Martin Cels (1740-1806), Γάλλος συγγραφέα και βοτανικό, δημιουργό του περίφημου κήπου «Le Jardin de Cels».




Κυριακή 12 Απριλίου 2009

Cistus salviifolius

Λαύριο 12/04/2009

Ο Κίστος ο φασκομηλόφυλλος (Cistus salviifolius L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Είναι θάμνος τριχωτός, με φύλλα μη κολλώδη, αντίθετα από τους άλλους κίστους και παρόμοια μ΄αυτά της φασκομηλιάς.
Φύεται σε φρύγανα και θαμνώνες.
Άνθη λευκά σε μακρείς ποδίσκους, με διάμετρο 5 εκ. και πολλές φορές τόσα πολλλά που σχεδόν σκεπάζουν το φυτό.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Cistus > κίστη = κιβώτιο ή μεγάλο καλάθι ποικίλων χρήσεων (Όμηρος) και είδος κιβωτίου στο οποίο τοποθετούσαν τα αναγκαία για γραφή (Αριστοφάνης) - αναφέρεται στο σχήμα του καρπού, ο οποίος ανοίγοντας ξαφνικά, αποβάλλει τα σπέρματα = Κίστος
salvifolius, -a, um > salvia φασκόμηλο + folium φύλλο = με φύλλα σαν του φασκόμηλου, φασκομηλόφυλλος.


Cistus creticus

Κίστος ο κρητικός (λαδανιά) Λαύριο 12/04/2009

Ο Κίστος ο κρητικός (Cistus creticus L. 1762 subsp. creticus) είναι μεσογειακό φυτό, με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Θεσσαλίας και ΒΔ Ελλάδας. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με το όνομα «κίσθος», γράφοντας ότι από ένα είδος του παράγεται το λάδανο (λάβδανο).
Από τον κρητικό Κίστο κατ' εξοχήν συλλέγεται το λάδανο. Γράφει σχετικά ο Διοσκουρίδης:

«γίνεται δὲ ἐξ αὐτοῦ τὸ λεγόμενον λάδανον· τὰ φύλλα γὰρ αὐτοῦ νεμόμεναι αἱ αἶγες καὶ οἱ τράγοι τὴν λιπαρίαν ἀναλαμβάνουσι τῷ πώγωνι γνωρίμως καὶ τοῖς μηροῖς προσπλαττομένην διὰ τὸ τυγχάνειν ἰξώδη, ἣν ἀφαιροῦντες ὑλίζουσι καὶ ἀποτίθενται ἀναπλάσσοντες μαγίδας.»

Είναι θάμνος πολύκλαδος με κοντές, λευκές, κολλώδεις τρίχες και φύλλα έμμισχα, αντίθετα, αδενώδη, κυματιστά στα περιθώρια.
Βιότοπος: πετρώδεις πλαγιές, θαμνώνες, φρύγανα.
Άνθη μέχρι 6εκ. με σέπαλα κοντά και πέταλα ρόδινα με ιδιαίτερη μορφή, αφού μοιάζουν σαν τσαλακωμένα.
Ανθίζει από τον Μάρτιο

Ετυμολογία:
Cistus > κίστη = κιβώτιο ή μεγάλο καλάθι ποικίλων χρήσεων (Όμηρος) και είδος κιβωτίου στο οποίο τοποθετούσαν τα αναγκαία για γραφή (Αριστοφάνης) - αναφέρατι στο σχήμα του καρπού, ο οποίος ανοίγοντας ξαφνικά, αποβάλλει τα σπέρματα = Κίστος.
creticus > Κρήτη

Σάββατο 4 Απριλίου 2009

Aubrieta deltoidea

Πεντέλη 02_04_2009 

Η Ωμπριέτα η δελτοειδής [Aubrieta deltoidea (L.) D.C. 1821] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Φυτό της ορεινής ζώνης, χλοάζoν που δημιουργεί συχνά μικρά μαξιλάρια.
Τα φύλλα είναι σπατουλοειδή-ρομβοειδή, χνουδωτά με αραιή οδόντωση.
Βιότοπος: σχισμές βράχων, χαράδρες.
Άνθη ιώδη ή ρόδινα με κίτρινο φάρυγγα. Τα δύο από τα 4 σέπαλα φέρουν ένα μικρό εξόγκωμα.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Aubrieta > γένος αφιερωμένο στον ζωγράφο Claude Aubriet - Ωμπριέ (1665 - 1742), συνοδό του Tοurnefort στο ταξίδι του στην Ανατολή.
deltoidea > από το ελληνικό γράμμα Δέλτα - αναφορά στο σχήμα των φύλλων = δελτοϊδής.


Πέμπτη 2 Απριλίου 2009

Ophrys cinereophila

Πάρνηθα 29/03/2009

H Οφρύς η τσινερεόφιλα (Ophrys cinereophila, H.E. Paulus & Clarck 1998) είναι οΟρχιδέα της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση από την Αττική και τις Κυκλάδες έως την Συρία.
Η ονομασία της οφείλεται στον αποκλειστικό επικονιαστή της, το έντομο Adrena cinereophila.
Ξεχωρίζει από την πρώιμη άνθιση και τα μικρά της άνθη σε σπειροειδή διάταξη.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, ελαιώνες, αραιά πευκοδάση έως 900 μ.
Άνθος: καφετιά με γαλαζωπό συνήθως θυρεό και κίτρινη περιφέρεια,
μικρά έως 1 εκατοστό, σε σπειροειδή ταξιανθία γύρω από τον βλαστό.
Άνθιση: Φεβρουάριος - αρχές Απριλίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Υμηττός, Γραμματικό...

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
cinereophila > Adrena cinereophila έντομο επικονιαστής.

Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/ophrys/ophrys_cinereophila.htm


Δευτέρα 30 Μαρτίου 2009

Fritillaria graeca


Υμηττός 25_03_2009

 Η Φριτιλάρια η ελληνική (Fritillaria graeca, Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρκά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. Στο όρος Μερέντα του Μαρκόπουλου Μεσογείων εμφανίζονται άνθη πολύ σκούρα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά και τους λόφους της Αττικής

Ετυμολογία:
Fritillaria > fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graecus, -a, -um = ελληνική, επειδή περιγράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά μετά βρέθηκε και βορειότερα.

Ophrys ferrum - equinum

Λαύριο 27_03_2009

Η ορχιδέα Οφρύς «με πέταλο άλόγου» (Ophrys ferrum-equinum, Desfontaines 1807) έχει κέντρο ανάπτυξης το Αιγαίο. Περιγράφτηκε το 1807 από την Σάμο και την Σμύρνη.
Εύρωστο φυτό, με ύψος έως 40 εκατοστά. Θεωρείται προγονικό είδος και παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή. Έχουν περιγραφεί αρκετά υποείδη και ποικιλίες.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, αραιά δάση σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.100 μέτρα.
Άνθος: ακέραιο, ανοιχτό ή σκούρο καφεκόκκινο με πυκνό κοκκινωπό τρίχωμα στους ώμους. Θυρεός γαλαζωπός με μεταλλικό μπλε περίγραμμα σε σχήμα πέταλου.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάιος.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
ferrum-equinum > ferrum σίδερο + equinus άλογο - επειδή ο θυρεός στο χείλος μοιάζει με πέταλο αλόγου.


 Αγία Μαρίνα 05/04/2008


Δευτέρα 23 Μαρτίου 2009

Lamium garganicum subsp. striatum

Πάρνηθα 08/04/2008

Το Lamium garganicum subsp. striatum, (Sm.) Hayek 1929, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές φυτό, με ύψος 10-40 εκ., πολύκλαδο, που μπορεί να πάρει θαμνώδη μορφή.
Φύλλα καρδιοειδή, οδοντωτά με μακρύ μίσχο.
Βιότοπος: βραχώδη ενδιαιτήματα, εποχιακά υγρές θέσεις, σε υψόμετρα 200-1600 (-2400) μ.
Άνθη πολλά με σωλήνα πολύ μακρύτερο από τον κάλυκα, λευκά ή ροζ, με ρόδινες ραβδώσεις και στίγματα.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Lamium < lamium φυτό που αναφέρει ο Πλίνιος από πιθανή λατινικοποίηση της ελληνικής λέξης «λαιμός» ==> το όνομα αναφέρεται στον σωληνίσκο της στεφάνης.
garganicum < Gargano, ακρωτήριο της Απουλίας στην Νότια Ιταλία = του Γκάργκανο
striatum < strio αύλακα, ράβδωση, ρίγα = ραβδωτό, ριγωτό

Πάρνηθα 22/03/2009 Parnis

Πέμπτη 19 Μαρτίου 2009

Veronica glauca subsp. glauca


Πεντέλη 13_03_2009 

Η Βερόνικα η γλαυκή (Veronica glauca Sm. in Sibth. & Sm. 1806 subsp. glauca) είναι ελληνικό ενδημικό φυτό, με εξάπλωση στην Δυτική και Κεντρική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες και την Κρήτη.
Πρόκειται για μικρή πόα με χαρακτηριστικά άνθη που έχουν 4 άνισα πέταλα, από τα οποία το πάνω είναι μεγαλύτερο και το κάτω μικρότερο από τα δύο μεσαία. Έχει διακλαδισμένο βλαστό και φύλλα γλαυκά, ωοειδή, οδοντωτά. Τα μικρά γαλάζια άνθη έχουν λευκή κηλίδα στο κέντρο, μακρύ ποδίσκο και φύονται σε επάκριους βότρεις.
Ανθίζει σε πετρώδεις θέσεις της ορεινής ζώνης από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Veronica > από το όνομα Santa Veronica, επειδή είναι ένα μικρό λουλούδι που εμφανίζεται κοντά στην Μεγάλη Εβδομάδα.
glaucus, -a, -um > γλαυκή, από τα γκριζοπράσινα φύλλα της.


Aethionema saxatile subsp. graecum


Πεντέλη 13_03_2009

Το Αιθιόνημα το βραχόφιλο, υποείδος το γραικό [Aethionema saxatile subsp. graecum (Boiss. & Spruner) Hayek 1925) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας.
Πολυετές φυτό, πολύβλαστο με ξυλώδη βάση. Φύλλα σαρκώδη σε σχήμα ωοειδές ή λογχοειδές, που φύονται σε όλο το μήκος του βλαστού.
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, βράχια και πρανή.
Άνθη: ρόδινα ή λευκά, με 4 μεγάλα πέταλα σε σχήμα σταυρού που σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία.
Άνθιση: από τον Μάρτιο.
Εξάπλωση: Πάρνηθα, Υμηττός, Πεντέλη, Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας, Πάστρα, Μερέντα, Μεσόγεια.

Ετυμολογία:
Aethionema > αήθης (ασυνήθιστος στα αρχαία ελληνικά + νήμα  (για τoυς στήμονες που ενώνονται στο κάτω μέρος με ένα φτερωτό ή οδοντωτό νήμα) = Αιθιόνημα (κατά σύμβαση).
saxatile > > sáxum (λατιν) βράχος, πέτρα = βραχόφιλο, του βράχου.
graecum > Graecia = γραικό. 



Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου 2009

Ophrys labiosa

Γραμματικό 01_04_2008 

Η Ophrys labiosa συναντάται κυρίως στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τα απέναντι μικρασιατικά παράλια. Ξεχωρίζει από το έντονα απλωτό χείλος του, σε σχήμα παραλληλόγραμμου. Είναι ενδιαφέρον ότι το υποείδος αυτό υπάρχει στην ανατολική ακτή της Αττικής, στο ύψος περίπου της Χίου.

Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2009

Erysimum corinthium

Πατέρας 24_01_2009

Το Ερύσιμο το κορινθιακό [Erysimum corinthium (Boiss) Wettst. 1889] είναι ενδημικό Αττικής, Νότιας και Ανατολικής Πελοποννήσου, Κυθήρων.
Συλλέχθηκε το 1842 από την Ακροκόρινθο και περιγράφτηκε επιστημονικά το 1889.
Χαμηλός θάμνος με όρθιους διακλαδιζόμενους βλαστούς και μακρόστενα μυτερά φύλλα.
Βιότοπος: βράχοι, βραχώδεις τοποθεσίες, παρυφές βράχων με χώμα, κοντά στην θάλασσα.
Άνθη: Κίτρινα, μεγάλα, εύοσμα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάρτιος
Εξάπλωση στην Αττική: βόρειες παραθαλάσσιες περιοχές του Πατέρα και των Γερανείων (ακρωτήριο Μελαγκάβι), παραθαλάσσιες θέσεις στο Πόρτο Ράφτη.

Ετυμολογία:
Erysimum > Ερύσιμον, φυτό που αναφέρει ο Θεόφραστος < ερύω (=προστατεύω) --> ερυσίπτολις (=επίθετο της Αθηνάς ως προστάτισσας της πόλης των Αθηνών)
corinthium > Κόρινθος.