ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Τρίτη 31 Μαΐου 2016

Ophrys tenthredinifera

Μαραθώνας 09/03/2016

 Η Οφρύς η σφηκάφερη (Ophrys tenthredinifera, Willdenow 1805) είναι μεσογειακή ορχιδέα.
Περιγράφτηκε το 1805 από την Αλγερία. Στην Ελλάδα αξεπλώνεται στην δυτική, νότια και νησιωτική χώρα.
Πολύμορφο είδος με μεγάλη ποικιλομορφία.
Εύρωστο φυτό με ύψος 10-30 εκατοστά, σε αραιή ταξιανθία.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, θαμνώνες, ακαλλιέργητα χωράφια, ανοίγματα δασών σε υψόμετρα έως 1.800 μέτρα.
Άνθη: ακέραια, συνήθως με δύο πλαϊνά εξογκώματα, με χρώμα κίτρινο και καφέ, γαλαζωπό θυρεό και κόκκινη στιγματική κοιλότητα. Πέταλα τριγωνικά ροζ. Σέπαλα ροζ, μεγάλα, φαρδιά, στρογγυλεμένα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάρτιος.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
tenthredinifera > τενθρηδών και τενθρήνη, αρχαιοελληνικά ονόματα άγριων μελισσών & σφηκών που κάνουν φωλιές μέσα στην γη + φέρω = η φέρουσα τενθρηδώνα από τον θυρεό του άνθους, η σφηκάφερη.


Κυριακή 29 Μαΐου 2016

Vicia hybrida

Πάρνηθα 11/03/2010

Η Vicia hybrida L. 1753 είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Vicia spuria Raf.
Ετήσια πόα (θερόφυτο) με ύψος 20-60 εκ.
Φύλλα σύνθετα με 3-8 ζεύγη φυλλαρίων. Φυλλάρια προμήκη ή ωοειδή-ελλειψοειδή. Παράφυλλα λειόχειλα.
Βιότοπος: αγροί, λιβάδια, πρανή δρόμων, αστικές περιοχές, σε υψόμετρα 0-900 μ.(-1300).
Άνθη μοναχικά. Λοβοί κάλυκα ανισομήκεις, ο κατώτερος λοβός μεγαλύτερος από τον σωλήνα του κάλυκα.
Στεφάνη 18-30 mm, απαλά κίτρινη έως και πορφυρή. Πέτασος με χνούδι στην πίσω επιφάνεια.
Καρπός χέδρωπας, καστανός, χνοώδης με 3-6 σπέρματα
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Vicia > vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος
hybrida >  > hibrita & ibrida (λατιν.) υβρίδιο = υβριδική.


Παρασκευή 27 Μαΐου 2016

Centaurea orphanidea

Λαύριο 28/05/2013

H Κενταύρια του Ορφανίδη (Centaurea orphanidea Heldr. & Sart. ex Boiss. 1856) είναι ενδημική της Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας. Περιγράφτηκε το 1856 από την Αττική.
Έχει ενδιαφέρον ότι έχει συλλεγεί από κατοικημένες σήμερα περιοχές, το Ηράκλειο (1886 Χελδράιχ), τις Κουκουβάουνες-Μεταμόρφωση (Τούντας) και τα χαμηλά του Υμηττού κοντά στο Παγκράτι (1932 K. H. Rechinger).
Διετής πόα, με βλαστούς 20-30 εκατοστά, με έντονη διακλάδωση. Φύλλα γκρι, χνουδωτά, τα κατώτερα πτεροσχιδή.
Άνθη πορφυρά.
Βιότοπος: παρυφές δρόμων, πετρώδεις θέσεις, σε χαμηλά υψόμετρα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Γεράνεια, Πατέρας, Πάστρα, Μερέντα, Δήλεσι, Μεσόγεια.

Ετυμολογία:
Centaurea > > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
orphanidea > > προς τιμήν του βοτανικού Θεόδωρου Ορφανίδη (Σμύρνη 1817 - Αθήνα 1886), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.




Δευτέρα 23 Μαΐου 2016

Centaurea spinosa

Λαύριο 28/05/2013

Η Κενταύρια η ακανθώδης (Centaurea spinosa L. 1753) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην νότια χώρα και το Αιγαίο.
Είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές κενταύριες. Φυτό πολύκλαδο, έντονα ακανθώδες.
Βιότοπος: παραθαλάσσιες θέσεις, φρύγανα.
Ανθικά κεφάλια μονήρη με ανθίδια λευκά-ροζ με ιώδεις αποχρώσεις στα άκρα. Υπάνθιο με διάμετρο μικρότερη από 1εκ. και βράκτια μικρά, βλεφαριδωτά.
Δημιουργεί μεγάλους, όμορφους, ημισφαιρικούς θάμνους, συνήθως κοντά στη θάλασσα.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Centaurea > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)
spinosus, -a, um > spina, άκανθα, αγκάθι =  ακανθώδης.




Κυριακή 22 Μαΐου 2016

Ophrys iricolor

Πάρνηθα 14/03/2011

Η Οφρύς η ιριδόχρωμη (Ophrys iricolor, Desfontaines 1807) εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Περιγράφτηκε το 1807 από την Σάμο και την περιοχή της Σμύρνης.
Η ονομασία της οφείλεται στο χρώμα του θυρεού της.
Εξαπλώνεται στη Νότια Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου.
Βιότοπος: ηλιόλουστα εδάφη, πευκοδάση, θάμνοι, φρύγανα.
Άνθος: μεγάλο περίπου στα 2 εκατοστά, σχεδόν οριζόντιο, πορφυρό με ιώδη ιριδίζοντα θυρεό.
Άνθιση: Τέλη Φεβρουαρίου - αρχές Απριλίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Υμηττός, Γραμματικό, Μαραθώνας, Αίγινα...

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
iricolor > Ίρις + cólor (λατιν.) χρώμα =  ιριδόχρωμη.

Σάββατο 21 Μαΐου 2016

Thymbra capitata (Thymus capitatus) θυμάρι

Πάρνηθα 29/06/2012

Η Θύμβρα η κεφαλωτή [Thymbra capitata, (L.) Cav. 1803] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Thymus capitatus L. 1753
Κοινή ονομασία: θυμάρι.
Με αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική δράση το θυμάρι είναι από τα κυρίαρχα μπαχαρικά στην ελληνική διατροφή. Διατηρεί το αρχαίο του όνομα «θύμος», που προέρχεται από το ρήμα «θύω» (θυσιάζω) με τη σημασία του ευωδιάζω. Το φυτό έχει πατρίδα τη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.
Φυτό μελισσοτροφικό, φαρμακευτικό και αρωματικό. Ο βασιλιάς των θυμαριών είναι το «κεφαλωτό» (Thymbra capitata) με το εξαίσιο άρωμά του, από το οποίο παράγεται και το περίφημο θυμαρίσιο μέλι.
Το θυμάρι περιέχει ένα αιθέριο έλαιο που αποτελείται από θυμόλη (40%), καρβακρόλη και πλήθος άλλων ουσιών και ιχνοστοιχείων. Γι’ αυτό και έχει πολλές ωφέλιμες δράσεις: αντιμικροβιακή, αντισπασμωδική, αποχρεμπτική, στυπτική, αντιοξειδωτική, αντισηπτική, τονωτική. Αναφέρεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος πλενόταν με αφέψημα θυμαριού για ευεξία και για να καταπολεμά τις ψείρες.
Αναντικατάστατο μπαχαρικό στην ελληνική κουζίνα το θυμάρι αρωματίζει, νοστιμίζει και συντηρεί κρέατα, πουλερικά, σάλτσες, σούπες, μαρινάδες. Μπαίνει και σε ψάρια, γιατί, σε αντίθεση με την επίσης κυρίαρχη ρίγανη, έχει την ιδιότητα να μην πικρίζει.
Τα θυμάρια είναι πολύ ανθεκτικά φυτά και απαιτούν ελάχιστες φροντίδες. Προσαρμόζονται εύκολα σε φτωχά και βραχώδη εδάφη.
Όσο περισσότερο ήλιο απολαμβάνουν τόσο καλύτερο άρωμα αποκτούν. Η συλλογή των κορυφών γίνεται λίγο πριν την ανθοφορία, όταν δημιουργείται και η μεγαλύτερη συγκέντρωση αρωματικών και φαρμακευτικών ουσιών. Το αποξηραμένο θυμάρι διατηρείται σε αεροστεγή γυάλινα δοχεία.

Ετυμολογία:
Thymbra > θύμβρα (φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη = Θύμβρα, το θυμάρι
capitatus,-a, -um > cáput, cápitis, κεφαλή = κεφαλωτή.

Thymus > θύμος και θύμος > θύω - από την έντονη μυρωδιά, εξ ου και θυμίαμα = θυμάρι

Παρασκευή 20 Μαΐου 2016

Tulipa australis

Υμηττός 16/04/2009

Η Τουλίπα η νότια (Tulipa australis, Link 1799) έχει ευρεία εξάπλωση στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη, την Ιβηρική χερσόνησο και την Βόρεια Αφρική. Ευδοκιμεί στην στεριανή Ελλάδα και από τα νησιά στην Θάσο και την Νάξο.
Βιότοπος: λιβάδια και πετρώδεις τοποθεσίες στην ορεινή ζώνη και σε υψόμετρα 500 - 2200 μέτρων.
Άνθη: κίτρινα με ωοειδή τέπαλα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος, ανάλογα με το υψόμετρο.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Υμηττός, Πεντέλη.
Ετυμολογία:
Tulipa > από τουρκική túlipand, τουρμπάνι.
australis > auster νότιος άνεμος > νότιος
.



Πέμπτη 19 Μαΐου 2016

Orchis simia

Πατέρας 23/04/2013

Η Όρχις η μαϊμού ή πιθηκόμορφη (Orchis simia Lamarck 1779) είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα. Περιγράφτηκε το 1779 από την Γαλλία. Η ονομασία της οφείλεται στο σχήμα των ανθέων της.
Εύρωστο φυτό, με ύψος 20-40 εκατοστά. Φύλλα 3-8 γυαλιστερά, λογχοειδή, άστικτα.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρυγανότοποι, ανοιχτά δάση σε υψόμετρα μέχρι 1.800 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, σε σχήμα ανθρωποειδούς, ρόδινα-λευκά.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούνιος.
Στην Ελλάδα έχει διάσπαρτη εξάπλωση, εκτός από τις Κυκλάδες και την Εϋβοια.
Σπάνια στην Αττική έχει βρεθεί σε δύο θέσεις στον Πατέρα και το Αιγάλεω.
Ετυμολογία:
Orchis > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (<ορχίδιον < αρχίδι).
simia > μαϊμού, πίθηκος = πιθηκόμορφη.



Τετάρτη 18 Μαΐου 2016

Asperula baenitzii

Πατέρας 08/06/2013

Η Ασπερούλα του Baenitz <Asperula baenitzii Heldr. ex Boiss. 1888) είναι τοπικό ενδημικό της Αττικής. Συλλέχτηκε το 1876 από το όρος «Πατέρας» και περιγράφτηκε επιστημονικά το 1888.
Πολυετές φυτό με υπόγειο ρίζωμα, που σχηματίζει μικρές συστάδες.
Βιότοπος: πετρώδη εδάφη και σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, στην ζώνη που αναπτύσσονται τα έλατα.
Φύλλα σε σπονδύλους των 6, ωοειδή έως ελλειπτικά, δερματώδη.
Άνθη: λευκά με κίτρινους ανθήρες.
Άνθιση: από τον Μάιο έως τις αρχές Αυγούστου
Εξάπλωση στην Αττική: Πατέρας (700 - 1100 μ.), Πάρνηθα (1050 -1300 μ.). Υπάρχει αναφορά από το Αιγάλεω, που όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί.

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Κινδυνεύον» (ΕΝ). Τα ώριμα άτομα, με δυνατότητα αναπαραγωγής, υπολογίζονται, μόλις σε 250.

Ετυμολογία:
Asperula > asper, τραχύς, ακατέργαστος στα φύλλα
baenitzii > αφιερωμένο στον Πρώσσο βοτανικό Carl Gabriel Baenitz (1837—1913).


Τρίτη 17 Μαΐου 2016

Convolvulus boissieri subsp. parnassicus

Πατέρας 08/06/2013

Ο Κονβόλβουλος του Μπουασιέ υποείδος του Παρνασσού (Convolvulus boissieri subsp. parnassicus (Boiss. & Orph.) Kuzmanov 1982) εξαπλώνεται αγής
Σπάνιο φυτό με εξάπλωση στην Ελλάδα, τα Νότια Βαλκάνια και την Τουρκία. Στην Ελλάδα είναι γνωστό από Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδ Μακεδονία και Θράκη.
Φύλλα γραμμοειδή με λεπτό μεταξένιο τρίχωμα. Το φυτό παίρνει μια στρογγυλή προσκεφαλοειδή συμπαγή μορφή (εξ ου και το παλαιό συνώνυμο Convolvulus compactus Boiss.).
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, βράχοι, σάρες σε ανοικτά πευκοδάση και περιοχές με πουρνάρια, τόσο σε ασβεστολιθικά όσο και σε οφιολιθικά υποστρώματα.
Άνθη: λευκά (κυρίως στην Αλβανία) ή ρόδινα (Ελλάδα, Τουρκία).
Άνθιση: από τα μέσα Μαΐου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πατέρας και Γεράνεια, πάνω από 1000 μέτρα.

Ετυμολογία:
Convolvulus > convólvo (λατιν.) διαπλέκω - για τα συχνά άστατα στελέχη των ειδών αυτού του γένους = Κονβόλβουλος
boissieri > αφιερωμένο στο Ελβετό βοτανικό Μπουασιέ (Pierre Edmond Boissier 1810-1885).
parnassicus > Παρνασσός = του Παρνασσού.


Δευτέρα 16 Μαΐου 2016

Centaurea subsericans

Πατέρας 08/06/2013

Η Κενταύρια η «υπομεταξωτή» (Centaurea subsericans Halácsy 1912) είναι ενδημικό είδος Αττικής, Βοιωτίας (Ελικώνας), Λακωνίας (Πάρνωνας).
Φυτό με έρποντες βλαστούς. Φύλλα πτεροειδή, ασημοπράσινα, με ελαφρύ μετάξινο τρίχωμα.
Βιότοπος: ξηρά ορεινά λιβάδια και ασβεστολιθικές θέσεις, σε υψόμετρα 800 - 1400 μέτρων
Άνθη: μοβ - ρόδινα.
Άνθιση: από τα μέσα Ιουνίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πατέρας (απ’ όπου περιγράφτηκε το 1912), Κιθαιρώνας.

Ετυμολογία:
Centaurea > > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
subsericans > sub (υπό, σχεδόν) + sericum (μετάξι) = «υπομεταξωτή».


Κυριακή 15 Μαΐου 2016

Vaccaria hispanica

Πατέρας 08/05/2014

Η Vaccaria hispanica [(Mill.) Rauschert 1965] είναι ζιζάνιο των σιταροχώραφων με ευρεία εξάπλωση στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Περιστασιακά φύεται και σε λιβάδια. Με την μείωση της παραδοσιακής γεωργίας ο πληθυσμός του έχει μειωθεί πολύ.
Συνώνυμο: Saponaria hispanica Mill.
Ετήσιο είδος με ύψος 30-70 εκ.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος.
Ετυμολογία:
Vaccaria < vacca αγελάδα ==> επειδή πιστεύεται ότι τα φυτά αυτού του γένους αυξάνουν την παραγωγή γάλακτος.
hispanica < Ισπανία.



Σάββατο 14 Μαΐου 2016

Linum nodiflorum

Πατέρας 01/05/2014

Το Linum nodiflorum, L 1753, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις σε βοσκότοπους, ξηρά λιβάδια, διάκενα δασών, παρυφές αγρών, σε υψόμετρα 0-500 (-900) μ.
Μονοετές, λείο, με 1 ή περισσότερους όρθιους βλαστούς μέχρι 40 εκ., λίγο διακλαδισμένους και πτερυδωτούς.
Φύλλα γραμμοειδή, τα κατώτερα σπατουλοειδή.
Άνθη σε αραιή ταξιανθία, κίτρινη, με πέταλα 20 χιλ.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Linum >  > λίνον (λινάρι).
nodiflorum > nodus κόμβος + flos, floris άνθος ==> με αρθρωτά άνθη.


Παρασκευή 13 Μαΐου 2016

Ophrys calocaerina

Πεντέλη 20/04/2009

Η Οφρύς η καλοκαιρινή (Ophrys calocaerina, Devillers-Tersch. & Devillers 1994) είναι ενδημική Πελοποννήσου, Εύβοιας και Στερεάς Ελλάδας.
Ονομάστηκε «καλοκαιρινή», λόγω της όψιμης άνθησής της.
Μοιάζει με άλλες παρόμοιες pseudophys και η αναγνώρισή της δεν είναι εύκολη αλλά βοηθάει το γεγονός ότι βρίσκεται σε άνθιση όταν οι άλλες παρόμοιες ορχιδέες έχουν απανθίσει
Βιότοπος: ηλιόλουστα εδάφη με θάμνους και φρύγανα.
Άνθος: έως 10, μεγάλα, με μια διακριτή κύρτωση.
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Σε όλα τα βουνά και σε χαμηλούς λόφους της ανατολικής ακτής και των Μεσογείων.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
calocaerina > καλοκαίρι = καλοκαιρινή.
ό


Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

Glebionis coronaria

Τουρκοβούνια 13/03/2014

Η Glebionis coronaria [(L.) Spach 1841] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Chrysanthemum coronarium L. 1753
Αυτή η μεγάλη μαργαρίτα έχει ύψος που μπορεί να φτάσει το 1μ. με βλαστό ισχυρό, διακλαδισμένο και φύλλα πτεροσχιδή.
Οι τρυφεροί βλαστοί της είναι βρώσιμοι και είναι επίσης φυτό βαφικό.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, παλιά χωράφια, άκρες δρόμων.
Κεφάλια μέχρι 6εκ. με δίσκο κίτρινο και περιφερειακά ανθίδια λευκά ή κίτρινα, ή λευκά το άνω μισό και κίτρινο το υπόλοιπο.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Glebionis > gleba βώλος, βώλαξ (της γης), έδαφος - συσχετίζεται με τα καλλιεργημένα φυτά ή τα χωράφια και τις άκρες δρόμων όπου φύεται.
coronaria > coróna στέμμα, στέφανο (κεφαλής) - επειδή ειναι κατάλληλη για στέφανα, γιρλάντες κλπ = στεφανωματική.


Τετάρτη 11 Μαΐου 2016

Agrostemma githago

Πατέρας 23/04/2013

Το Αγρόστεμμα το κοινό (Agrostemma githago L. 1753) είναι φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη (εκτός Ανατολικής), Βόρεια Αφρική, Μικρά Ασία και Μέση Ανατολή.
Είναι ετήσιο ζιζάνιο των καλλιεργήσιμων αγρών, με κόκκινα-μωβ άνθη και δηλητηριώδεις σπόρους Με τις αλλαγές των καλλιεργειών και τον περιορισμό της αρόσιμης γης, έχει γίνει πλέον εξαιρετικά σπάνιο
(Geuter 1997).
Το Αγρόστεμμα έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, με εξαίρεση ορισμένα νησιά.
Πρόκειται πιθανώς για το φυτό «Αγρία Λυχνίς» που αναφέρει. Στα ελληνικά το διώνυμο αναφέρεται ως «Αγρόστεμμα το κοινό», λόγω της δυσκολίας να μεταγγλωτιστεί η λατινική λέξη gith - githago.
Ανθίζει την άνοιξη σε καλλιέργειες και παλιά χωράφια.
Ετυμολογία:
Agrostemma > αγρός + στέμμα - επειδή ο Λινναίος το θεωρούσε κατάλληλο για να κατασκευάζονται ταινίες και στεφάνια (γιρλάντες) από άνθη.
githago > από το λατινικό όνομα gith (ή git ή gicti) που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος για την Nigella sativa - για την ομοιότητα των σπερμάτων.
 




Τρίτη 10 Μαΐου 2016

Onosma erecta

Κιθαιρώνας 20/04/2013

Το Όνοσμα το όρθιο (Onosma erecta, Sm. 1806, subsp. erecta) είναι ενδημικό Κεντρικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Κρήτης.
Φυτό με πολλούς όρθιους βλαστούς, εξ ου και το όνομά του «όρθιο». Φύλλα λογχοειδή και τριχωτά. Συχνά σχηματίζει μεγάλες συστάδες.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, σε πρανή και στις άκρες των δρόμων.
Άνθη: σωληνοειδή, χρώματος κίτρινο-λεμονί, με μήκος μέχρι 4 εκατοστά, σε πυκνούς κατανεύοντες βοστρύχους και καλυμμένα με κοντό χνούδι.
Άνθιση: από τον Απρίλιο σε μέσα υψόμετρα.
Ετυμολογία:
Onosma > Όνος + οσμή. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή, επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
erectus, -a, -um = όρθιος, -α, -ο.




Δευτέρα 9 Μαΐου 2016

Consolida tuntasiana

Κιθαιρώνας 12/05/2013

Η Κονσολίντα του Τούντα [Consolida tuntasiana (Halácsy) Soó 1922] είναι ενδημική της Νότιας Ελλάδας, γνωστή από τα όρη Γεράνεια, Κιθαιρώνας, Ελικώνας και Πατέρας της Στερεάς Ελλάδα και τα όρη Αραχναίο και Κουλοχέρα της Πελοποννήσου. Περιγράφτηκε από τα Γεράνεια.
Μικρό, μονοετές είδος, με ύψος 5-15 εκ.
Βλαστός όρθιος, απλός ή με λίγες διακλαδώσεις στην βάση του, αραιά τριχωτός.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις πλαγιές, διάκενα δασών με έλατα, σάρες και χαλικώδη μέρη.
Άνθη 2 -6 πορφυρά - ιώδη.
Ανθίζει Μάιο μέχρι αρχές Ιουνίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Γεράνεια, Κιθαιρώνας, Πατέρας.

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Κινδυνεύον» (ΕΝ).

Ετυμολογία:
Consolida > consolido (λατιν.) σταθεροποιώ, ενοποιώ > consolida λατινικό όνομα φυτού, του οποίου οι φαρμακευτικές ιδιότητες υποτίθεται ότι θεράπευαν τις πληγές.
tuntasiana > αφιερωμένη στο Έλληνα βοτανικό Βασίλειο Τούντα.




Κυριακή 8 Μαΐου 2016

Onobrychis ebenoides

Πάρνηθα 22/05/2011

Η Ονοβρυχίς η εβενοειδής (Onobrychis ebenoides Boiss. & Spruner 1843) είναι ενδημική της Κεντρικής Ελλάδας, Εύβοιας και Πελοποννήσου.
Γκριζοπράσινο τριχωτό πολυετές φυτό, με ύψος 10-50 εκατοστά. Φύλλα με 4-7 ζευγάρια στενών γραμμοειδών φυλλαρίων.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις. Αναπτύσσεται ιδιαίτερα σε καμένες εκτάσεις.
Άνθη: ρόδινα, που σχηματίζουν πυκνούς ωοειδείς σταχυόμορφους βότρεις.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Κιθαιρώνας, Πάστρα...

Ετυμολογία
Onobrychis > όνος + βρύκω (δαγκώνω) - επειδή το φυτό τρώγεται από τους όνους = Ονοβρυχίς.
ebenoides > >  έβενος + είδος = εβενοειδής, επειδή το φύλλωμά της μοιάζει με του φυτού έβενος (Ebenus).


Σάββατο 7 Μαΐου 2016

Ophrys mycenensis

Υμηττός 27/03/2013

Η Οφρύς των Μυκηνών (Ophrys mycenensis S. Hertel & H.E. Paulus 2010) είναι ενδημική ορχιδέα Αττικής, Εύβοιας, Πηλίου, Σποράδων και Πελοποννήσου.
Περιγράφτηκε το 2010 από τον Πάρνωνα.
Βιότοπος: θαμνότοποι, φρυγανότοποι, διάκενα πευκοδασών. λιβάδια.
Άνθη: τρίλοβα, καφετιά, με έντονη τριχοφυΐα, ευδιάκριτο κιτρινωπό θυρεό και ρόδινο περιάνθιο.
Άνθιση: μέσα Φεβρουαρίου μέχρι μέσα Μαΐου.
Εξάπλωση στην Αττική: Αιγάλεω, Δαφνί, Υμηττός, Μερέντα.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
mycenensis > Μυκήνες.

Παρασκευή 6 Μαΐου 2016

Reseda lutea

Κακιά Σκάλα 27/02/2016

Η Reseda lutea L. 1753, είναι παλαιογεωγραφικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, ξηρά λιβάδια, βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-1100 (-1700) μ.
Φυτό με βλαστό όρθιο.
Φύλλα κυματιστά, πολυσχιδή, με στενούς λοβούς.
Τα μικρά, ωχροκίτρινα άνθη είναι σε πυκνό στάχυ και έχουν 6 πέταλα κροσσωτά και ισάριθμα σέπαλα.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Reseda > resédo ηρεμώ - όνομα φαρμακευτικού φυτού που αποδίδεται στο Πλίνιο.
lutea = κίτρινη.


Πέμπτη 5 Μαΐου 2016

Ornithogalum narbonense

Αγία Μαρίνα Γραμματικού 23/04/2011

Το Ornithogalum narbonense L. 1756, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, διάκενα δασών, αναβαθμίδες, διαταραγμένα ενδαιτήματα, σε υψόμετρα 0-1200 (1500) μ.
Γεώφυτο  με μεγάλο ωοειδή βολβό.
Φύλλα πολλά, γραμμικά. παρόντα κατά την άνθιση.
Βλαστός όρθιος, μοναχικός. 'ύψους 40-100 εκ.
Ανθοταξία χαλαρή με 30-50 άνθη.
Άνθη γαλακτώδη-λευκά με μια πράσινη λωρίδα στην κάτω επιφάνεια,
Ανθίζει τέλη Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
narbonensis, e > Narbonne, πόλη της Νότιας Γαλλίας στην περιοχή Languedoc.




Τετάρτη 4 Μαΐου 2016

Vicia pinetorum

Πάρνηθα 29/05/2011

Ο Βίκος ο πευκοφυής (Vicia pinetorum Boiss. & Spruner 1843) είναι ενδημικός Στερεάς Ελλάδα, Δυτικού Αιγαίου (Εύβοια) και Κυκλάδων (Νάξος).
Πολυετής πόα, με αραιό χνούδι και ύψος 30-60 εκατοστά. Φύλλα ελλειψοειδή - λογχοειδή, σε 10-16 ζεύγη.
Βιότοπος: δενδρώδεις ορεινές περιοχές.
Άνθη: 8-20 κιτρινωπά, που σχηματίζουν βότρεις.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα.

Ετυμολογία
Vicia > vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος.
pinetorum > pinetum πευκοδάσος - Αναφέρεται στο βιότοπο του φυτού
= πευκοφυής.


Τρίτη 3 Μαΐου 2016

Campanula celsii subsp. parnesia

Πάρνηθα 29/05/2011

Η Καμπανούλα του Κελς υποείδος της Πάρνηθας (Campanula celsii A.DC. 1830 subsp. parnesia Phitos 1965) είναι στενότοπη ενδημική καμπανούλα της Πάρνηθας.
Την περιέγραψε το 1965 ο καθηγητής Βοτανικής Δημήτριος Φοίτος, δίνοντας έμφαση σε μερικά στοιχεία (φύλλα, σπέρματα), που την ξεχωρίζουν από το τυπικό υποείδος Campanula celsii subsp. celsii που συναντάμε στην υπόλοιπη Αττική.
Βιότοπος: ασβεστολιθικές πλαγιές, βραχώδεις θέσεις.
Άνθη: μπλε-μωβ, σε σχήμα καμπάνας.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος, ανάλογα με το υψόμετρο.
Εξάπλωση: Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Campanula > campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
celsii > αφιερωμένη στον Jacques Philippe Martin Cels (1740-1806), Γάλλος συγγραφέα και βοτανικό, δημιουργό του περίφημου κήπου «Le Jardin de Cels».
parnesia > Πάρνης (Πάρνηθος).
ς.


Δευτέρα 2 Μαΐου 2016

Ptilostemon chamaepeuce

Πάρνηθα 22/05/2010

Ο Πτιλοστήμων η χαμεπεύκη [Ptilostemon chamaepeuce (L.) Less. 1832] είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Μικρός χνουδωτός θάμνος με βελοειδή φύλλα, παρόμοια με του πεύκου.
Βιότοπος: Πετρώδεις πλαγιές, σχισμές βράχων, κρημνοί.
Κεφάλια ωοειδή, με φολιδοειδή χνουδωτά βράκτια, οξύληκτα.
Ανθίδια σωληνοειδή, ρόδινα και πιο σπάνια λευκά.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Ptilostemon > πτίλον (φτερό πούπουλο) + στήμων = Πτιλοστήμων.
chamaepeuce > χαμαί + πεύκη - επειδή τα φύλλα του μοιάζουν με του πεύκου = χαμαιπεύκη.




Κυριακή 1 Μαΐου 2016

Cistus salviifolius

Πεντέλη 10/04/2011

Ο Κίστος ο φασκομηλόφυλλος (Cistus salviifolius L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Είναι θάμνος τριχωτός, με φύλλα μη κολλώδη, αντίθετα από τους άλλους κίστους και παρόμοια μ΄αυτά της φασκομηλιάς.
Φύεται σε φρύγανα και θαμνώνες.
Άνθη λευκά σε μακρείς ποδίσκους, με διάμετρο 5 εκ. και πολλές φορές τόσα πολλλά που σχεδόν σκεπάζουν το φυτό.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Cistus > κίστη = κιβώτιο ή μεγάλο καλάθι ποικίλων χρήσεων (Όμηρος) και είδος κιβωτίου στο οποίο τοποθετούσαν τα αναγκαία για γραφή (Αριστοφάνης) - αναφέρεται στο σχήμα του καρπού, ο οποίος ανοίγοντας ξαφνικά, αποβάλλει τα σπέρματα = Κίστος
salvifolius, -a, um > salvia φασκόμηλο + folium φύλλο = με φύλλα σαν του φασκόμηλου, φασκομηλόφυλλος.