Salvia viridis

Τουρκοβούνια 20/03/2008 Γαλάτσι

Η Σάλβια η πράσινη (Salvia viridis, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Ετήσιο φυτό, τριχωτό, με ύψος 10-30 (-50) εκ.
Βλαστός όρθιος, απλός, σπάνια διακλαδισμένος.
Φύλλα απλά, ωοειδή, χνουδωτά, ελαφρώς οδοντωτά.
Βιότοπος: αμμώδεις και πετρώδεις θέσεις, παράκτιοι βιότοποι, φρύγανα, ξηρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (έως 1100 στην Κρήτη).
Άνθη ρόδινα ή ιώδη σε στάχυ.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Salvia > sálvo θεραπεύω, διασώζω - όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος γαι το φασκόμηλο Salvia officinalis για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
viridis, e = πράσινος, η, ο - από την γενική εμφάνιση του φυτού.

Colchicum cupanii subsp. cupanii

Υμηττός 19/11/2010

Το Colchicum cupanii Guss. 1827, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην δυτική, νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, ελαιώνες, λιβάδια και θέσεις με terra rossa, διάκενα δασών, ορεινά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (1400) μ.
Βολβώδες δηλητηριώδες φυτό. Βολβός 2 εκ. με εξωτερικούς χιτώνες σκούρους καφέ
Φύλλα 3 καλά αναπτυγμένα, επιμήκη, (και γλωσσοειδή), παρόντα κατά την άνθιση.
Περιάνθιο με λεπτό σωλήνα, υπόλευκο. Τέπαλα ρόδινα με σκουρότερες παράλληλες νευρώσεις. Ανθήρες καφέ-μοβ με κίτρινη γύρη
Μερικές συλλογές από την Αττική και την Εύβοια έχουν περιγραφεί ως Colchicum cupanii subsp. glossophyllum (Heldr.) Rouy 1906, με επέκταση σε Πελοπόννησο και νησιά Ιονίου

Ανθίζει τέλη Σεπτεμβρίου - αρχές Δεκεμβρίου.

Ετυμολογία:
Colchicum > > Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.
cupanii > προς τιμήν του Francesco Cupani (1657-1710), Ιταλού βοτανικού.
glossophyllum > γλώσσα + φύλλο.

Anagallis arvensis

Πάρνηθα 14/04/2016 Μακρυχώραφο

Η Anagallis arvensis L. 1753, είναι κοσμοπολίτικο φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ελαιώνες, διάκενα δασών, παράκτιοι βιότοποι, σε υψόμετρα 0-1200) μ.
Μικρή πόα, όρθια ή κατακείμενη με φύλλα ωοειδή λογχοειδή, αντίθετα, επιφυή, λεία.
Τα γαλάζια-μπλε ή πορτοκαλοκόκκινα άνθη φύονται σε λεπτούς ποδίσκους στις μασχάλες των φύλλων. Η περιφέρεια των πετάλων φέρει μικρά τριχίδια.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Anagallis > αναγαλλίς (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης και το οποίο υποτίθεται ότι καταπολεμούσε την κατάθλιψη)
arvensis > arvum, αγρός = αρουραία, των αγρών.

Cotinus coggygria

Πάρνηθα 01/11/2007 Μακρυχώραφο

Ο Κότινος ο κοκκύγιος (Cotinus coggygria Scop. 1771) είναι φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο, με κόμη όρθιας μορφής, ύψους 3-4 μ. Τα φύλλα του είναι απλά, ωοειδή έως στρογγυλά. Όταν βγαίνουν την άνοιξη κι όταν πέφτουν το φθινόπωρο έχουν κόκκινο χρώμα.  Τα άνθη του είναι μικρά και λευκά. Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.
Ο Διοσκουρίδης γράφει ότι «κότινος» ήταν όνομα της άγριας ελιάς. Ο Θεόφραστος αναφέρει την κοκκυγέα ως θάμνο, ενίοτε με δενδρώδη μορφή, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.

*** ἀγριελαία, ἣν ἔνιοι κότινον καλοῦσιν, οἱ δὲ Αἰθιοπικὴν ἐλαίαν, ἔχει τὰ φύλλα στυπτικά. λεῖα δὲ καταπλασθέντα ἐφεκτικά ἐστιν ἐρυσιπελάτων (Διοσκουρίδης)

*** Ὅμοιον δ' ἐστὶ τούτοις τὸ φύλλον καὶ τὸ τῆς κοκκυγέας· τὸ δὲ δένδρον μικρόν. ἴδιον δὲ ἔχει τὸ ἐκπαπποῦσθαι τὸν καρπόν· τοῦτο γὰρ οὐδ' ἐφ' ἑνὸς ἀκηκόαμεν ἄλλου δένδρου. ταῦτα μὲν οὖν κοινότερα πλείοσι χώραις καὶ τόποις.(Θεόφραστος)

Ετυμολογία:
Cotinus>  > κότινος (Διοσκουρίδης)
coggygria > κοκκυγέα (Θεόφραστος)

 

Centranthus ruber

Υμηττός 20/04/2011

Ο Κέντρανθος ο ερυθρός (Centranthus ruber (L.) DC. 1805) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Γλαυκοπράσινο φυτό με όρθιους βλαστούς και ύψος 30-80 (-100) εκ.
Φύλλα πλατιά, οξύληκτα με μήκος 12 εκ. Τα κατώτερα έχουν μικρό μίσχο ενώ τα ανώτερα είναι επιφυή.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1700) μ.
Άνθη ρόδινα, σωληνοειδή με πεντάλοβη στεφάνη, μακρύ και λεπτό πλήκτρο, που φύονται σε πυκνό κόροιβο.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Centranthus > κέντρο + άνθος - αναφορά στο πλήκτρο του άνθους = Κέντρανθος.
rúber, ra, rum, rus > rúbeo, κοκκινίζω = ερυθρός.

Ophrys aesculapii

Υμηττός 03/04/2011

Η Οφρύς του Ασκληπιού (Ophrys aesculapii, Renz 1928) είναι ενδημική ορχιδέα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, με βορειότερο σημείο την Μαγνησία.
Περιγράφτηκε από την αρχαία Επίδαυρο κοντά στο Ασκληπιείο, γι’ αυτό και της δόθηκε το όνομα του θεού Ασκληπιού.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, θαμνώνες, ανοίγματα δασών, ξηρά παραθαλάσσια ενδιαιτήματα, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.000 μ.
Άνθος: Μικρό, σχεδόν σφαιρικό, ακέραιο (ενίοτε τρίλοβο), κοκκινωπό ή καφέ. Θυρεός μπλε ή γαλάζιος σε σχήμα Η (ήτα). Πέταλα και σέπαλα πράσινα.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Αττική.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
aesculapii > Aesculapius (λατιν.) > Ασκληπιός.

Lotus peregrinus

Αιγάλεω 08/03/2008

Ο Lotus peregrinus L. 1753, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές φυτό μέχρι 50 εκ., χνουδωτό.
Φύλλα αντωοειδή, σφηνοειδή στην βάση.
Χέδρωπας πολύ λίγο κυρτός.
Βιότοπος: αγροί, ελαιώνες, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-600 μ. και περιστασιακά στην Κρήτη 1100 μ.
Ανθίζει Μάρτιο - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Lotus > λατινική ονομασία ενός είδους τριφυλλιού που αναφέρεται από τον Βιργίλιο.
peregrinus > ξένος, εξωτικός ==> με την έννοια της περιπλάνησης, κάτι που είναι εδώ κι εκεί= περιπλανώμενος, εξωτικός.

Crocus laevigatus

Υμηττός 26/10/2013

Ο Κρόκος ο λείος (Crocus laevigatus, Bory & Chaub. 1832) είναι ενδημικός της νότιας Ελλάδας, με πλατιά εξάπλωση στην Αττική. Πήρε το όνομά του από τους χιτώνες του βολβού του που είναι λείοι. Εδώδιμος με γεύση κάστανου.
Βολβώδες φυτό. Φύλλα 3-4.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, θαμνώνες, φρυγανότοποι, διάκενα πευκοδασών σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι 1500 μέτρα.
Άνθη: με χρωματική ποικιλομορφία, λευκά, μοβ-ρόδινα, λιλά, δίχρωμα, με μία έως τρεις ραβδώσεις στα τρία εξωτερικά τέπαλα. Λαιμός κίτρινος.
Στύλος με «στίγματα» κίτρινα ή πορτοκαλί που διαχωρίζονται δενδροειδώς σε πολλά νημάτια. Ανθήρες λευκοί.
Άνθιση: από τον Οκτώβριο.

Ετυμολογία:
Crocus > κρόκος (πιθανώς από την κρόκη, υφάδι).
laevigatus > levigo λειαίνω, γυαλίζω = λείος.γ

Scandix pecten-veneris

Αιγάλεω 08/03/2008

Ο Σκάνδιξ «καθρέφτης της Αφροδίτης» (Scandix pecten-veneris L. 1753) είναι ευρασιατικό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Λαϊκά ονόματα ανάλογα την περιοχή: μυρώνι, σκαντζίκι, τσιλιμονιδιά.
Μικρό φυτό με φύλλα πτεροσχιδή, με λοβούς στενούς. Σέπαλα  απουασιάζοντα. Πέταλα λευκά, πολύ μεγαλύτερα στην έξω πλευρά των ακραίων ανθέων.
Φύεται σε ξηρά λιβάδια, θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση, άκρες δρόμων
Άνθιση από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Scandix > σκάνδιξ, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
pecten-veneris > pecten (λατιν) καθρέφτης + Venus (γενική Veneris) Αφροδίτη = καθρέφτης της Αφροδίτης.

σκάνδιξ· καὶ τοῦτο ἄγριόν ἐστι λάχανον, ὑπόδριμυ καὶ ἔμπικρον, ἐδώδιμον, ἑφθόν τε καὶ ὠμὸν ἐσθιόμενον εὐκοίλιον καὶ εὐστόμαχον, οὐρητικόν. τὸ δὲ ἀφέψημα αὐτοῦ κύστει χρήσιμον καὶ νεφροῖς καὶ ἥπατι πινόμενον. (Διοσκουρίδης)

Knautia integrifolia subsp. integrifolia

Ανάβυσσος 14/03/2008