Delphinium peregrinum

Λαύριο 28-05-2013

Το Delphinium peregrinum, L. 1753, είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Ετήσιο φυτό με όρθιο διακλαδιζόμενο χνουδωτό  βλαστό, με ύψος έως 1 μέτρο. Είναι τοξικό φυτό, εξαιτίας των αλκαλοειδών που περιέχει
Φύλλα παλαμοσχιδή και πτεροσχιδή με στενούς λοβούς, τα ανώτερα γραμμοειδή. 
Βιότοπος: μεσογειακοί θαμνώνες - γκαρίγκ, φρύγανα, πευκοδάση και διάκενα δασών, ξηρά λιβάδια, πετρώδεις ακτές, σε υψόμετρα 0-900 (-1700) μ.α.
Τα ζυγόμορφα, έμμισχα, χνουδωτά άνθη σχηματίζουν αραιούς βότρεις, κυανού-βιολετί χρώματος. Από τα 5 πέταλα της στεφάνης το επάνω φέρει μακρύ ιώδες πλήκτρο, που μοιάζει με σωλήνα και είναι στραμμένο προς τα πάνω. Τα ανώτερα πέταλα φέρουν πλευρικά πτερύγια.
Ανθίζει από τα μέσα Μαΐου μέχρι τον Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Delphinium > δελφίνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης > δελφίν ==> αναφορά στο άνθος με το μακρύ πλήκτρο που μοιάζει με δελφίνι = Δελφίνιον.
peregrinus, a, um > ξένος, εξωτικός ==> με την έννοια της περιπλάνησης, κάτι που είναι εδώ κι εκεί = περιπλανώμενο.

Convolvulus elegantissimus

Κακιά Σκάλα 13-04/2013 Γεράνεια

Ο Κονβόλβουλοςο κομψότατος (Convolvulus elegantissimus Mill. 1768) είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα
Αναπτύσσεται σε ποικίλους ξηρούς οικότοπους από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1600 μ. Μοιάζει με το Convolvulus althaeoides και έχει θεωρηθεί παλιότερα ως υποείδος του, αλλά διαφέρει στα ασημοπράσινα του φύλλα και στην ομοιόμορφα ροδοκόκκινη στεφάνη.
Βιότοπος: πρανή, πλαγιές, άκρες δρόμων.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Convolvulus > convólvo (λατιν.) διαπλέκω - για τα συχνά άστατα στελέχη των ειδών αυτού του γένους = Κονβόλβουλος
elegantissimus > υπερθετικός του elegans κομψός = κομψότατος.

Silybum marianum

Αγία Μαρίνα Γραμματικού, 23-04-2011

Το Σίλλυβο της Παρθένου Μαρίας (Silybum marianum (L.) Gaertn. 1791) είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: άκρες χωραφιών, άκρες δρόμων, παράκτια ενδιαιτήματα, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Φυτό διετές με ισχυρό, διακλαδισμένο ραβδωτό βλαστό.
Τα φύλλα είναι μεγάλα και αγκαθωτά και εκπτύσσονται σε ρόδακα στο πρώτο έτος. Κατά την παράδοση, οι λευκές κηλίδες και νευρώσεις που φέρουν, έχουν δημιουργθεί από το γάλα της Παρθένου Μαρίας, εξ ου και marianum.
Κεφαλή με μεγάλα, αγκαθωτά βράκτια. Όλα τα ανθίδια σωληνοειδή, ρόδινα.
Ανθίζει Απρίλιο - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Silybum > σίλλυβον (ακανθώδες φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης = Σίλλυβο
marianus, a, um > Μαρία (της Παρθένου Μαρίας).

«σίλλυβον· ἄκανθά ἐστι πλατεῖα, φύλλα ἔχουσα χαμαιλέοντι τῷ λευκῷ παραπλήσια, ἥτις ἀρτιφυὴς ἐσθίεται ἑφθὴ σὺν ἐλαίῳ καὶ ἁλσί. τῆς δὲ ῥίζης ὁ ὀπὸς ὅσον ὁλκὴ δραχμῆς μιᾶς ποθεὶς σὺν μελικράτῳ ἐμέτους κινεῖ.»
Διοσκουρίδης

Dactylorhiza romana

Γεράνεια 13-04-2013

Η ορχιδέα Δακτυλόριζα της Ρώμης [Dactylorhiza romana (Sebastiani. 1813) Soó 1962] εξαπλώνεται στην Ανατολική Ευρώπη και την Μεσόγειο. Περιγράφτηκε το 1813 από την περιοχή της Ρώμης με αρχικό όνομα Orchis romana.
Είναι η μόνη δακτυλόριζα που φύεται σε χαμηλά υψόμετρα και στη νότια Ελλάδα και τα νησιά.
Λεπτό φυτό, ύψους 10-30 εκατοστών. Φύλλα 3-9 λογχοειδή.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, μακία βλάστηση, αραιά δάση σε υψόμετρα μέχρι 2.000 μέτρα.
Άνθη: συνήθως ροζ- πορφυρά και πιο σπάνια λευκά.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πεντέλη, Υμηττός, Γεράνεια.

Ετυμολογία:
Dactylorhiza > δάκτυλο + ρίζα = Δακτυλόριζα, από το σκληρό ρίζωμα που είναι χωρισμένο σαν τα δάκτυλα του χεριού.
romana > Roma = ρωμαϊκή, της Ρώμης.

Lamium moschatum με φόντο το Ψυχικό

Ψυχικό 15-04-2014 Τουρκοβούνια

Το Lamium moschatum, Mill. 1768, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην χώρα μας εκτός από την ΒΔ Ελλάδα.
Ετήσιο φυτό, αραιά τριχωτό, ύψους 10-30 εκ.
Φύλλα ωοειδή-δισκοειδή ή τριγωνικά-ωοειδή, πριονωτά.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, παράκτια ενδιαιτήματα, σε υψόμετρα 0-1100 μ.
Στεφάνη λευκή 16-25 χιλ. Σωλήνας στεφάνης 6-12 χιλ. κοντύτερος από τον κάλυκα. Πάνω χείλος τριχωτό-πριονωτό.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Lamium >  λαιμός - αναφορά στον σωληνίσκο της στεφάνης // lamium, είδος τσουκνίδας που αναφέρει ο Πλίνιος.
moschátus, a, um > musk, αραβική λέξη για τον «μόσκο», ασιατικό μηρυκαστικό με ευώδη αδένα = εύοσμος, ευώδης, αρωματικός

Verbascum undulatum

Περισσός 07-06-2007

Το Verbascum undulatum Lam. 1797, είναι βαλκανικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα, διάκενα δασών, σε υψόμετρα 0-900 (-1500) μ.
Διετές, χνουδωτό φυτό με ισχυρούς όρθιους βλαστούς και μεγάλα κυματιστά φύλλα σε ρόδακα που αναπτύσσεται την πρώτη χρονιά.
Τα μεγάλα κίτρινα άνθη (έως 5 εκ.) φύονται σε μικρές ομάδες σε επιμήκη, αραιό στάχυ.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Verbascum > verbascum (latin.) φλόμος > ίσως από barba < barbáscum γενειάδα, από τις τρίχες στα φύλλα και τα άνθη.
undulatus, a, um > undula κυμάτιον, κυματάκι > unda κύμα = κυματιστό.

Περισσός 07-06-2007

Allium subhirsutum

Αγία Μαρίνα Γραμματικού 23-04-2011

Το Άλλιο το σχεδόν δασύτριχο διακλαδισμένο (Allium subhirsutum L. 1753) είναι μεσογειακό γεώφυτο με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Φύεται σε ξηρά λιβάδια, πετρώδεις θέσεις, φρύγανα. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
subhirsutum > sub (υπό, σχεδόν) + hirsutum (δασύτριχο) =σχεδόν δασύτριχο.

Nigella arvensis subsp. aristata

Γαλάτσι 25-05-2007

Η Nigella arvensis L. subsp. aristata [(Sibth. & Sm.) Nyman 1878] είναι ενδημικό φυτό της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας.
Πόα με ύψος 10-40 εκατοστά. Φύλλα γλαυκά με γραμμοειδή τμήματα, τα ανώτερα σχηματίζουν περίβλημα κάτω από το άνθος.
Βιότοπος: αγροί, φρυγανότοποι, ανοιχτά εδάφη, δίπλα σε δρόμους.
Άνθη: λευκά έως ελαφρώς γαλάζια, με αιχμηρά πέταλα.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.
Εξάπλωση στην Αττική: Πάρνηθα, Πεντέλη, Υμηττός, Πατέρας, Κιθαιρώνας, Πάστρα, Σαλαμίνα, Αίγινα, Λαυρεωτική...

Ετυμολογία:
Nigella > υποκοριστικό του niger (μαύρος) = μαυριδερή, αναφέρεται στο χρώμα των σπερμάτων.
arvensis > arvum, αγρός = αρουραία, των αγρών
aristata > arista ο αθήρ, το άγανο των αγρωστωδών = με αιχμηρές άκρες στα πέταλα.

Orchis italica από τα Τουρκοβούνια

Γαλάτσι 02-04-2014

Η Όρχις η ιταλική (Orchis italica, Poiret 1798) είναι μεσογειακή ορχιδέα. Περιγράφτηκε το 1798 από την
Ιταλία. Στην Ελλάδα είναι πολύ συχνή σε Στερεά Ελλάδα, Ιόνιο, Πελοπόννησο, Κρήτη, Ανατολικό Αιγαίο, με σποραδική εμφάνιση στην Βόρεια Ελλάδα και ελάχιστες θέσεις στις Κυκλάδες. Κοινή στην Αττική.
Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν «σατυρίσκο» την Orchis italica. Ταύτιζαν την μορφή τους με την έξαλλη μορφή των σάτυρων, όπως την ξέρουμε από τις αγγειογραφίες.
Εύρωστο φυτό, με ύψος 20-50 εκατοστά. Φύλλα 5-10
γυαλιστερά, λογχοειδή, άστικτα ή με μελανές κηλίδες και κυματιστές άκρες.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρυγανότοποι, λιβάδια, άκρες δασών σε υψόμετρα μέχρι 1.300 μέτρα.
Άνθη: τρίλοβα, σε σχήμα ανθρωποειδούς, ρόδινα με ανοιχτόχρωμο κέντρο.
Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού
γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον <
αρχίδι).
italica = ιταλική.
 

Anchusa undulata subsp. hybrida

Λαυρεωτική 14-03-2008

Η άγχουσα η κυματιστή υποείδος η υβιδική [Anchusa undulata subsp. hybrida [(Ten.) Cout. 1813] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές, τριχωτό φυτό, με φύλλα συγκετρωμένα στην βάση, μεγάλα, λογχοειδή, κυματιστά στα χείλη.
Βιότοπος: αγροί, πρανή, άκρες δρόμων.
Άνθη μέχρι 5 στις άκρες των βλαστών, μκρά, χοανοειδή, μπλε ή ρόδινα με οξυκόρυφα πέταλα.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Anchusa > άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
undulata > > undula κυμάτιον, κυματάκι > unda κύμα  = κυματιστή (από τα φύλλα της).
hybrida > hibrita & ibrida (λατιν.) υβρίδιο = υβριδική.

Λαυρεωτική 14-03-2008