Urtica dioica Urtica Urens τσουκνίδα

Γαλάτσι 05/02/2008 Galatsi

Αυτό που ξεχωρίζει τη τσουκνίδα και στο οποίο οφείλει το αρχαίο (κνίδη) και το νέο της όνομα, είναι ότι το άγγισμα της μας τσούζει το δέρμα. Το φαινόμενο οφείλεται στις λεπτές τρίχες που έχει στα φύλλα και τους βλαστούς της. Στην άκρη τους έχουν ένα πολύ εύθραυστο σφαιρίδιο (όπως φαίνεται στη φωτογραφία) με τις καυστικές ουσίες ισταμίνη και ακετυλοψολίνη. Οι τρίχες εισχωρούν στο δέρμα μας, τα σφαιρίδια σπάνε και το αποτέλεσμα είναι γνωστό σε όλους μας: ξυνόμαστε. Παρ’ όλα αυτά, με τις ουσίες που περιέχει θεωρείται πολύτιμο φαρμακευτικό βότανο από την αρχαιότητα. Περιέχει σίδηρο, πυρίτιο, κάλιο, θείο, μαγγάνιο. Τα φύλλα της έχουν μυρμηκικό οξύ, τανίνες, βιταμίνες Α και C. Ο Ιπποκράτης τη χρησιμοποιούσε σε γυναικολογικά προβλήματα και ο Διοσκουρίδης για τις γάγγραινες, τα καρκινικά έλκη, την πνευμονία και τα αναπνευστικά προβλήματα. Χρησιμοποιείται από την λαϊκή ιατρική (και όχι μόνο) για τις αιμοστατικές, γαλακτογόνους, αντιαναιμικές, αντιδιαβητικές, διουρητικές ιδιότητές της. Η χρήση της ως φάρμακου συνεχίζεται από την ομοιοπαθητική. Συλλέγονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του φυτού. Οι καυστικές ουσίες εξουδετερώνονται με 15 λεπτά βράσιμο σε άφθονο νερό, οπότε η τσουκνίδα γλυκαίνει και τρώγεται.

Από την αρχαιότητα τρώγεται η τσουκνίδα. Ο Ησίοδος, που περιγράφει την αγροτική ζωή της εποχής του, συνιστούσε να «τρως τσουκνίδα για να προστατεύεσαι από τις αρρώστιες όλο το χρόνο». Στη Θεσσαλία και την Ήπειρο κάνουν τσουκνιδόπιτες και στη Βέροια τσουκνοδοπίλαφο. Στη Θράκη φτιάχνουν σούπες μαζί με δυόσμο. Αλλού τη μαγειρεύουν όπως το σπανάκι.