Τα μπουρίνια, οι πλημμύρες και το ρέμα της Γκούρας στην Πάρνηθα

Το ρέμα της Γκούρας - Γιαννούλας στην περιοχή της Χασιάς (Φυλής)

Με βάση την πείρα από τις παρατηρήσεις και τα στοιχεία των προηγούμενων ετών, τα μετεωρολογικά δεδομένα του άνομβρου περασμένου χειμώνα, τα κλιματολογικά δεδομένα του ελληνικού καλοκαιριού και τις μετεωρολογικές προβλέψεις - εκτιμήσεις για ένα καυτό φετινό καλοκαίρι, ήταν πολύ λογικό να προβλέψει κάποιος ότι οι πυρκαγιές δεν θα σταματούσαν με την Πάρνηθα αλλά θα είχαν συνέχεια σ' όλη την Ελλάδα. Η εκτίμηση αυτή έγινε απ' αυτό το μπλοκ σε ανύποπτο χρόνο, αν και δεν αποτελούσε ιδιαίτερη σοφία.

Ούτε ιδιαίτερη σοφία αποτελεί η πρόβλεψη ότι, μετά τις πυρκαγιές, θα ακολουθήσει ένας δεύτερος κύκλος καταστροφών με πλημμύρες. Το ερώτημα είναι (και είναι δραματικό) πότε θα αρχίσουν οι φθινοπωρινές μπόρες που χαρακτηρίζονται συνήθως από ισχυρή ραγδαιότητα. Η κατάσταση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα κρίσιμη αν έχουμε μπουρίνια, ένα φαινόμενο συνηθισμένο Αύγουστο και Σεπτέμβριο, ιδιαίτερα στην βόρεια Ελλάδα, όπου είχαμε εκτεταμένες πυρκαγιές σε Ήπειρο, Γράμμο, Πρέσπες, Πιέρια κλπ.

Τα μπουρίνια είναι άγριες καλοκαιρινές καταιγίδες, οι οποίες συνήθως συνοδεύονται από έντονη ηλεκτρική δραστηριότητα και εκδηλώνονται μετά το μεσημέρι. Πρόκειται για τοπικά φαινόμενα, που δημιουργούνται από την μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στις ψυχρές αέριες μάζες στην ανώτερη ατμόσφαιρα και την θάλασσα που αυτή την εποχή είναι πολύ ζεστή. Οι θερμοί υδρατμοί από την θάλασσα ψύχονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα, υγροποιούνται και μετά το μεσημέρι μετατρέπονται σε θερμικές καταιγίδες, οι οποίες ξεσπάνε κυρίως στην βόρεια χώρα χωρίς να αποκλείονται και άλλες περιοχές, ανάλογα με τα καιρικά συστήματα που επικρατούν. Για παράδειγμα πέρυσι είχαμε ένα πολύ δυνατό μπουρίνι στις 5 Αυγούστου που ξέσπασε τοπικά στις Κυκλάδες, χωρίς να φτάσει βορειότερα στην Αθήνα. Αντίθετα ένα μπουρίνι με πολλούς κεραυνούς είχε χτυπήσει την Αθήνα στις 5 Αυγούστου 2005 (φωτογραφία κάτω).

Η θάλασσα παραμένει πολύ ζεστή μέχρι και τον Οκτώβριο, γι' αυτό και τα πρωτοβρόχια έχουν συνήθως την μορφή της ραγδαίας καταιγίδας καί όχι της ποτιστικής βροχής. Αν η υψηλή θερμοκρασία της θάλασσας συνδυαστεί στο επόμενο διάστημα με συστήματα που θα μας έρθουν από τα δυτικά, τότε είναι βέβαιο ότι δεν θα έχουμε τοπικά μπουρίνια αλλά έντονες καταιγίδες σε μεγάλες περιοχές, με την συνοδεία κεραυνών και σπάνιων φαινομένων όπως είναι οι θαλάσσιοι νεροστρόβιλοι-υδροσίφωνες, που οι ναυτικοί μας ονομάζουν «τρόμπες». Το καλοκαίρι του 2002 είχαμε μια τέτοια κατάσταση με συνεχείς έντονες καταιγίδες, οι οποίες προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στα αμπέλια και τον τρύγο. Από το 2002 είναι και ο νεροστρόβιλος που φαίνεται στην φωτογραφία (δεξιά) από την θαλάσσια περιοχή των Μικρών Κυκλάδων και φωτογραφήθηκε από την Αμοργό.

Μετά τις φετινές καταστρεπτικές πυρκαγιές, αυτό που πρέπει να ευχόμαστε είναι να μην έχουμε μπουρίνια Αύγουστο-Σεπτέμβριο και τα πρωτοβρόχια να έρθουν μετά την ολοκλήρωση των αντιπλημμυρικών έργων στην Πάρνηθα. Κι αυτό γιατί η Πάρνηθα έχει 4 μεγάλα ρέματα και σε πολλά σημεία είναι ήδη διαβρωμένη. Από τα ρέματα αυτά το πιο επικίνδυνο είναι το ρέμα της Γκούρας ή της Γιαννούλας. Το ρέμα αυτό προκαλεί έτσι κι αλλιώς πλημμύρες στο Θριάσιο Πεδίο της Ελευσίνας, αλλά με ραγδαίες βροχές μετατρέπεται σε καταστροφικό, όπως έγινε το καλοκαίρι-φθινόπωρο του 2002 τότε που πλημμύριζε συχνά και ο Κηφισσός λόγω έργων.

Το ρέμα της Γιαννούλας έχει μήκος 10 χιλιόμετρα. Ξεκινάει από τις κορφές της Πάρνηθας και καταλήγει στο Θριάσιο Πεδίο. Ένα κομμάτι του, μήκους 3 χιλιομέτρων, από την τοποθεσία Μεσονύχτι μέχρι την Μονή Κλειστών της Φυλής είναι ένα ιδιαίτερα δύσβατο φαράγγι (φωτογραφία δεξιά) και σε ορισμένα σημεία οι κάθετες πλευρές του υψώνονται μέχρι 500 μέτρα. Χειμώνα και άνοιξη έχει πολλούς μικρούς και μεγάλους καταρράκτες. Το καλοκαίρι ξεραίνεται. Οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται εδώ είναι φθινοπωρινές και τις έχω βγάλει πριν αρχίσουν οι βροχές, κάτω από την Μονή Κλειστών.

Το ρέμα της Γκούρας - Γιαννούλας στην αρχαιότητα ονομαζόταν φαράγγι του Κελαδώνα. Μετά την περιοχή της Φυλής, υπάρχουν κατά την ροή του καταβόθρες κι αυτός είναι ο λόγος που δεν προκαλεί κάθε χρόνο πλημμύρες στο Θριάσιο, όπου συνεχίζεται ως Σαρανταπόταμος. Όταν κατεβάζει όμως πολύ νερό, λόγω καταιγίδων, οι καταβόθρες δεν αρκούν για να περιορίσουν την ροή κι έτσι προκαλεί μεγάλες πλημμύρες στην περιοχές του Ασπρόπυργου, όπως έγινε το 2002.

Λόγω της έντονης κλίσης και της ισχυρής ροής του, το ρέμα της Γκούρας - Γιαννούλας κατεβάζει και κομμάτια κορμών από δέντρα που ξεράθηκαν στις κορφές. Έναν τέτοιο κορμό, και όχι τα μάτια κάποιου ερπετού ή πουλιού, δείχνει και η φωτογραφία που ακολουθεί από το φαράγγι της Γκούρας...

Συμπλήρωμα 01/08/2007

Πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις, «έσκασε» το πρώτο μπουρίνι σήμερα στην Ξάνθη, με κεραυνούς, δυνατό άνεμο, χαλάζι και μπόρες. Την Κυριακή προβλέπονται βροχές σ΄όλη την ηπειρωτική χώρα...

Συπλήρωμα 03/08/2007

Η ΕΜΥ έβγαλε έκτακτο δελτίο για καταιγίδες και μπουρίνια από Θεσσαλία και πάνω.